Idea samorządności terytorialnej

gospodarka przestrzenna

obowiązkowe

w sali

Przedmiot zaznajamia studentów z ideą samorządności terytorialnej rozumianą jako element zdecentralizowanego państwa demokratycznego realizującego zasadę subsydiarności.

Studenci uczą się podstawowych pojęć, regulacji prawnych i koncepcji dotyczących samorządu terytorialnego. Poznają polski system samorządowy i zasady jego funkcjonowania.

Lista zagadnień omawianych na zajęciach:

1) Pojęcia związane z samorządem: decentralizacja, dekoncentracja, decentralizacja symetryczna i niesymetryczna, zasada subsydiarności, „wartości samorządu lokalnego”. idea naturalistyczna i państwowa

2) Najważniejsze elementy systemu prawnego regulującego działanie samorządów w Polsce

3) systemy federalne i unitarne (liczba szczebli; decentralizacja a dekoncentracja), potrzeba decentralizacji - zalety i wady decentralizacji;

4) Indeks LAI - wymiary autonomii lokalnej, zadania lokalne w różnych państwach; typologie samorządu

5) Wielkość jednostek samorządowych - Czy istnieje optymalna wielkość gminy ?

6) Zmiany terytorialne - rozwody gmin, amalgamacje

7) Tożsamość terytorialna

8) Podział terytorialny w Polsce – ewolucja po 1945 roku, dyskusja pożądanych dalszych zmian w tym zakresie; ile powinno być województw?

9) decentralizacja wewnątrzgminna

10) Instytucje nadzoru nad samorządem terytorialnym w Polsce – rola rządu, wojewody i Regionalnych Izb Obrachunkowych

11) Instytucje demokracji lokalnej w Polsce – systemy wyborcze, referendum lokalne, wyniki wyborów samorządowych po 1990 roku, rola partii politycznych w polskich samorządach terytorialnych

12) Współpraca międzygminna i metropolitalna

13) e-governance

14) Władze wykonawcze (przywództwo) i administracja samorządowa

15) Zadania wykonywane przez samorząd terytorialny w Polsce, rola poszczególnych zadań w wydatkach samorządów poszczególnych szczebli (wprowadzenie do finansów lokalnych)

16) Wykorzystanie środków Unii Europejskiej przez polskie samorządy

Nakład pracy studenta: 6 ECTS = 6 × 25h = 150h (w bezpośrednim kontakcie 3 ECTS)

(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,

(S) – praca własna (samodzielna) studenta.

Zajęcia (konwersatorium) = 30h (N)

Zajęcia (ćwiczenia) = 30h (N)

• egzamin z konwersatorium = 2h (N)

• Przygotowanie (samodzielne) do egzaminu = 23h (S)

• Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń = 50h (S)

• Samodzielne przygotowanie do konwersatorium = 15h (S)

RAZEM = ok. 150h

Dzieniszewska-Naroska K. (2015) Skuteczna komunikacja między władzą lokalną a mieszkańcami za pośrednictwem internetu, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.

Lackowska M. i in. (2023) Indeks Samorządności. Raport dla Fundacji Batorego.

Michałowski S. (2010) „Demokracja bezpośrednia w samorządzie terytorialnym – formy i ich realizacja”; w: M. Marczewska-Rytko red., Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej w Polsce, wyd. UMCS, Lublin, s.43-58.

Swianiewicz P., 2006, Wirtualny samorząd i demokracja lokalna, Samorząd Terytorialny nr 4.

Weryński P. 2010, Wzory uczestnictwa obywatelskiego Polaków, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, Rozdział 1: Rozwój idei. Republikański i liberalny wzór partycypacji obywatelskiej, ss. 15-60 (fragmenty)

Sartori G., 1994, „Demokracja bezpośrednia, czyli polis”, w: Teoria demokracji, wyd. PWN, Warszawa – rozdz. 10.2, ss. 343-348

Swianiewicz P. (2011) „Finanse samorządowe: koncepcje, realizacja, polityki lokalne”,

Swianiewicz. P.; Łukomska J. (2017) Wpływ podziałów gmin i powiatów w Polsce na koszty ich funkcjonowania, Studia Regionalne i Lokalne 1 (67)

Swianiewicz P. (2009) „Reformy konsolidacji terytorialnej – teoria i praktyka krajów Europy Środkowo – Wschodniej”, Samorząd Terytorialny 4

Swianiewicz P. (2010) „Czy rozmiar ma znaczenie? Zróżnicowanie opinii mieszkańców o funkcjonowaniu samorządów lokalnych w zależności od wielkości gminy”, Samorząd Terytorialny nr 4

[Efekty uczenia się: K_W01; K_W09; K_W10; K_U02; K_U04, K_U05; K_U06; K_U07; K_U08; K_U10; K_U12; K_K02; K_K05]

Po ukończeniu przedmiotu student:

Wiedza

• Zna współczesne doktryny, teorie i poglądy dotyczące samorządu terytorialnego i zarządzania strategicznego, potrafi podać przykłady współczesnych badań nad tymi zagadnieniami

• zna podstawy teoretyczne oraz wybrane zagadnienia prawne przydatne w rozwiązywaniu praktycznych problemów dot. funkcjonowania samorządu terytorialnego i zarządzania strategicznego w organizacjach publicznych

• Zna i rozumie metody i teorie z zakresu nauk społecznych niezbędnych w gospodarce przestrzennej

Umiejętności:

• potrafi prawidłowo interpretować kształtowane przez samorząd terytorialny procesy przestrzenne oraz społeczno-gospodarcze w kontekście zasad zrównoważonego rozwoju oraz korzyści ogólnospołecznych

• potrafi rozważyć argumenty podmiotów i grup o zróżnicowanych oczekiwaniach wobec przestrzeni i zaproponować najkorzystniejsze z punktu widzenia interesu ogólnospołecznego rozwiązanie w skali lokalnej i regionalnej

• potrafi dobrać i zastosować różnorodne narzędzia służące poprawie strategicznego zarządzania przestrzenią oraz krytycznie ocenić ich skuteczność w aktualnie obowiązujących ramach prawno-instytucjonalnych

• potrafi stworzyć plany przestrzenne i narzędzia zarządzania strategicznego w samorządach lokalnych i regionalnych, a następnie prognozować efekty ich wdrożenia bądź realizacji

• Potrafi zgromadzić informacje o danej jednostce samorządu teryt., zaprojektować badanie, dobrać literaturę przedmiotu i źródła oraz zinterpretować zebrane dane, wyciągnąć wnioski i sformułować ocenę

• potrafi w sposób jasny i precyzyjny (z wykorzystaniem specjalistycznej terminologii) informować o zjawiskach i procesach przestrzennych, a także zaprezentować je różnym odbiorcom, w tym decydentom oraz opinii publicznej

Kompetencje:

• jest gotów do aktywnego udziału we współpracy pomiędzy władzami lokalnymi, innymi decydentami, podmiotami gospodarczymi i mieszkańcami, w tym do koordynacji działań podejmowanych przez te podmioty w przestrzeni

• jest gotów do krytycznej oceny nabytej wiedzy i umiejętności oraz poszerzania kompetencji zawodowych

Konwersatorium wykorzystuje elementy wykładu oraz dyskusji na forum i pracy w grupach.

Ćwiczenia wykorzystują wachlarz metod pracy interaktywnej, m.in.:

- analiza literatury i materiałów zastanych

- pogadanka

- dyskusja

- praca warsztatowa

- debata

Ocena z ćwiczeń - na podstawie prac wykonywanych podczas semestru

Ocena z konwersatorium - pisemny egzamin końcowy

Ocena łączna końcowa - 50% oceny z ćwiczeń i 50% oceny z egzaminu

Trzeba zaliczyć obie części zajęć, aby zaliczyć przedmiot.

Obecność na zajęciach jest obowiązkowa.