Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Prawo autorskie i prawa pokrewne

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2200-1S281
Kod Erasmus / ISCED: 10.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0421) Prawo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Prawo autorskie i prawa pokrewne
Jednostka: Wydział Prawa i Administracji
Grupy: Blok: Prawo własności intelektualnej i dóbr niematerialnych
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla IV roku studiów prawniczych
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla V roku studiów prawniczych
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Tematem zajęć są polskie, międzynarodowe i europejskie regulacje prawa autorskiego i praw pokrewnych. Podczas zajęć będzie można dowiedzieć się m.in. czy na hasło „Ciemność, widzę ciemność” można mieć wyłączność, czy można zostać autorem mimo woli, kiedy wolno przesłać koledze plik z popularną piosenką oraz na co należy uważać, zawierając umowę licencyjną. Prawo autorskie jest zjawiskiem globalnym jak twórczość. Dlatego, znaczna część zajęć poświęcona będzie na prezentację dorobku organizacji międzynarodowych w zakresie ustalania standardu ochrony twórcy.

Pełny opis:

Prawo autorskie rozwija się dynamicznie w ostatnich latach. Postęp technologiczny, którego symbolami są Internet i sztuczna inteligencja, stawiają przed prawodawcami kolejne wyzwania. Zarazem, w czasach, kiedy za przedmioty prawa autorskiego uznano pakiety ubezpieczeniowe i naczynia szklane, a w większości umów o pracę znajdują się klauzule dotyczące praw własności intelektualnej, można bez większej przesady stwierdzić, że z prawem autorskim mamy do czynienia na co dzień i wszędzie. Znaczenie wiedzy na temat unormowań z tej dziedziny prawa gwałtownie rośnie.

Pierwsza część zajęć (15 godzin) poświęcona będzie na omówienie regulacji prawa autorskiego i praw pokrewnych w prawie polskim. Zgodnie z systematyką ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, omówione zostaną następujące zagadnienia:

1) Pojęcie utworu (przedmiotu prawa autorskiego) i przedmiotów praw pokrewnych;

2) Twórca i inni (podmiot pierwotnie nabywający prawo autorskie);

3) Autorskie prawa osobiste;

4) Autorskie prawa majątkowe;

5) Ograniczenia autorskich praw majątkowych (czas ochrony, dozwolony użytek)

6) Konstrukcje prawne odnoszące się do obrotu autorskimi prawami majątkowymi (przejście autorskich praw majątkowych, licencja);

7) Odpowiedzialność cywilna i karna za naruszenie autorskich praw majątkowych;

***

Druga część seminarium poświęcona jest dwóm odrębnym segmentom tematycznym, między którymi istnieją jednak powiązania: międzynarodowemu prawu autorskiemu wraz z prawami pokrewnymi oraz prawu europejskiemu w tych samych dziedzinach.

Charakterystyczną cechą praw własności intelektualnej jest ich terytorialność, której przejawem jest dyskryminacja obcych podmiotów. Tak zwana zasada terytorialności i jej implikacje będzie pierwszym tematem omawianym w tej części seminarium. Leży on u podstaw konwencji międzynarodowych z zakresu prawa autorskiego, ale przejawia się także w wielu kwestiach merytorycznych regulowanych prawem krajowym (np. zakres wyczerpania praw, właściwość organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi/pokrewnymi). Swoistą postać przybiera terytorialność na obszarze UE ze względu na istnienie wspólnego rynku. W dobie Internetu ta cecha praw wyłącznych powoduje wielkie trudności w obrocie prawami i w dostępie do utworów, toteż od lat trwają próby jej zneutralizowania - choćby w drodze umów wieloterytorialnych .

Kolejnym wątkiem analizowanym na konwersatorium będzie ogólna konstrukcja ochrony praw autorskich w stosunkach międzynarodowych. Tworzą ją: zasada asymilacji oraz tzw. minimum konwencyjne. W różnych traktatach proporcje między tymi instrumentami układają się różnie, ale w każdym z nich występują obydwie. Szczególnie istotne będzie zrozumienie istoty zasady asymilacji - punktu wyjścia idei ochrony obcych twórców. Egzemplifikacja mechanizmów ochrony międzynarodowej zostanie przedstawiona przede wszystkim na gruncie konwencji berneńskiej z 1986 r. (ostatni tekst z 1971 r.),. Kolejne traktaty także opierają się na tej zasadzie, natomiast stale rozwijają drugi fundament ochrony - tzw. minimum konwencyjne. Ochrona praw pokrewnych , zarówno w prawie krajowym, jak i międzynarodowym, ma znacznie krótsza tradycję i mniejszy zasięg terytorialny, ale sam mechanizm ochrony pozostaje podobny. Pierwsza konwencją w tej dziedzinie jest konwencja rzymska z 1961 r.

Szczególne miejsce w międzynarodowym wszystkich form własności intelektualnej zajmuje Porozumienie TRIPS z 1994 r. - zarówno ze względu na wyjątkowo rozległy zakres przedmiotu ochrony, ale także na bogactwo uregulowanej w nim problematyki, znacznie wykraczającej poza tradycyjne ramy starszych konwencji w tej dziedzinie. Powiązanie problemu ochrony praw własności intelektualnej z handlem międzynarodowym pozwoliło Porozumieniu osiągnąć imponujący zasięg terytorialny w dość krótkim czasie. Obok tradycyjnej treści umów międzynarodowych poświęconych ochronie praw wyłącznych pojawiły się w nim wątki zupełnie nowe (np. problem egzekucji tych praw, ochrony środków zapobiegających dostępowi do utworów czy metody rozwiązywania sporów poprzez tzw. panele).

Kolejny po TRIPS etao rozwoju ochrony międzynarodowej stanowią trakataty opracowane w ramach WIPO - Traktat o Prawie Autorskim oraz Traktat o Artystycznych Wykonaniach i Fonogramach - obydwa pochodzące z 1996 r. Nazywane są one czasem traktatami internetowymi, ponieważ stanowiły reakcje ustawodawcy międzynarodowego na pojawienie się Internetu jako sposobu eksploatacji utworów i praw pokrewnych. Rola Traktatów nie ogranicza się jednak do wprowadzenia wyłącznego prawa udostępniania w sieci (making available ….),; znacznie rozbudowują one katalog uprawnień wyłącznych w ramach prawa autorskiego oraz dwóch kategorii praw pokrewnych. Ponadto Traktaty przejęły niektóre rozwiązania wprowadzone w TRPS-ie. Istotnym rozwiązaniem przyjętym w Traktacie o Prawie Autorskim, a właściwe w tzw. uzgodnionej deklaracji do art..6 i 7 jest ograniczenie pojęcia egzemplarza (na użytek prawa wprowadzania do obrotu oraz prawa najmu) do przedmiotów materialnych. Stanowisko to przesądza jednocześnie o zakresie tzw. wyczerpania prawa wprowadzania do obrotu. W ostatnich latach, ze względu na postępującą cyfryzację to fundamentalne założenie bywa podważane i być może w niedalekiej przyszłości zostanie zastąpione koncepcją równoważności egzemplarzy materialnych i wirtualnych.

Część konwersatorium dotycząca prawa europejskiego koncentruje się na wyeksponowaniu zasadniczych rozwiązań przyjętych w unijnych dyrektywach jako narzędziu harmonizacji prawa autorskiego państw członkowskich. Szczególne znaczenie przypisane zostanie dyrektywie 2001/29/WE o społeczeństwie informacyjnym oraz najnowszej dyrektywie z 26 marca 2019/790 (UE) o jednolitym rynku cyfrowym. Analizowane będą także najważniejsze wyroki TSUE, mające niekiedy wręcz prawotwórcze znaczenie.

Literatura:

J.Barta, R.Markiewicz, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2019

J.Barta (red.), System prawa prywatnego, t. XIII Prawo autorskie,wyd. 4, Warszawa 2017

D.Flisak (red.) Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2015

W.Machała, R.M.Sarbiński (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2019

J.Barta, R.Markiewicz (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz Warszawa 2011

E.Laskowska-Litak, R.Markiewicz (red.), Prawo autorskie. Komentarz do wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, Warszawa 2019

M. Barczewski, Traktatowa ochrona praw autorskich i praw pokrewnych, Warszawa 2007

M. Czajkowska- Dąbrowska, Sytuacja prawna autorów obcych w Polsce, Lublin 2019 [reprint}, rozdz. I

E. Traple, Europeizacja prawa autorskiego w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości. ZNUJ-PPWI 2014, z. 4

J. Quintais, The New Copyright in the Digital Single Market Directive: A Critical Look , EIPR 2010/1

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu kursu student:

1) definiuje przesłanki kwalifikacji obiektu jako utwór (przedmiot prawa autorskiego)

2) wskazuje uprawnionego z tytułu autorskich praw osobistych i majątkowych

3) zna zakres dozwolonego użytku prywatnego i publicznego

4) odróżnia umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych i umowę licencyjną

5) wyjaśnia znaczenie pól eksploatacji w obrocie autorskimi prawami majątkowymi

6) rozumie istotę i różne przejawy tzw. zasady terytorialności praw autorskich jej negatywny wpływ na obrót prawami autorskimi w dobie Internetu

7) poznaje mechanizm działania konwencji międzynarodowych z dziedziny prawa autorskiego i praw pokrewnych

8) dostrzega odmienność konstrukcji autorskich praw majątkowych w polskiej ustawie i w dyrektywie 2001/29/WE o społeczeństwie informacyjnym

9) zna unormowanie węzłowych problemów współczesnego prawa autorskiego w dyrektywie 2019/790 (UE)

10) rozumie doniosłe znaczenie orzecznictwa TSUE dla rozwoju europejskiego krajowego prawa autorskiego

Metody i kryteria oceniania:

2 kolokwia obejmujące materiał każdej z części seminarium. Kolokwium z części pierwszej - w formie testu. Standardowa skala ocen (2-5)

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii.
ul. Pasteura 1, 02-093 tel: +48 22 55 26 230 http://www.chem.uw.edu.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)