Człowiek i środowisko

obowiązkowe

w sali

Głównym celem zajęć jest przedstawienie relacji człowieka z otaczającym go środowiskiem na przestrzeni dziejów – od pojawienia się człowieka do czasów nowożytnych. Szczególna uwaga poświęcona zostanie omówieniu różnorodnych procesów i skutków wzajemnych oddziaływań człowieka i środowiska. Zajęcia skupiać się będą na osiągnięciach dwóch dziedzin nauki:

bioarcheologii człowieka i archeologii środowiska.

Głównym celem zajęć jest przedstawienie relacji człowieka z otaczającym go środowiskiem na przestrzeni dziejów. Szczegółowe zagadnienia poddawane dyskusji na poszczególnych zajęciach, to:

1. Chronologia dziejów człowieka i zmian środowiska.

2. Co to znaczy „człowiek” a co „środowisko” – metody odtwarzania ewolucji człowieka i zmian środowiska.

3. Czy człowiek wiedział, że wychodzi z Afryki? - pojawienie się człowieka, jaką rolę odegrały w tym zmiany klimatyczne i środowiskowe.

4. Środowisko życia najwcześniejszych przodków człowieka – sawanna w Afryce, środowisko Azji południowej, Europa „przedpola lodowca”.

5. Najwcześniejsze zachowania kulturowe – metoda przystosowania się do środowiska czy przystosowania środowiska do własnych potrzeb?

6. Europa paleolitu – środowisko i człowiek w epoce lodowcowej.

7. „Czyńcie sobie ziemię poddaną” - neolityzacja – czas i miejsce udomowienia roślin i zwierząt. Jakie zmiany w człowieku wywołała zmiana trybu życia związana z uprawą i hodowlą?

8. Pierwsze cywilizacje – dlaczego powstały tam, gdzie powstały?

9. Europa wieków średnich – człowiek i gospodarka.

10. Wielkie odkrycia geograficzne i epoka industrializacji – początki zainteresowania zróżnicowaniem i ewolucją człowieka.

1. Dincauze F. D., Environmental Archaeology, Cambridge 2003

2. Lasota-Moskalewska A., Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa 2005

3. Lewin R., Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Warszawa 1999

4. Mojski E., Europa w plejstocenie, ewolucja środowiska przyrodniczego, Warszawa 1993

5. Stone L., Lurquin P. F., Geny, kultura i ewolucja człowieka. Synteza, Warszawa 2011

6. Zeder M., Bradley D., Emshwiller E., Smith B. D. (red.), Documenting Domestication. New

Genetic and Archaeological Paradigens, Berkeley, Los Angeles-London 2006

Wiedza

• ma podstawową wiedzę ogólną o społecznościach pradziejowych, starożytnych,

średniowiecznych i nowożytnych; K_W04

• rozumie zależność zwrotną między środowiskiem a człowiekiem, potrafi wskazać metody badania ewolucji człowieka i zmian środowiskowych; K_W04

• student rozumie ewolucyjne znaczenie kultury jako sposobu przystosowania się do zmian środowiska; K_W08

• ma uporządkowaną wiedzę ogólną na temat podstaw i założeń bioarcheologii i archeologii środowiska jako nauk rekonstruujących przeszłość człowieka i środowiska; K_W10

• ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne społeczności; K_W15

Umiejętności

• umie wskazać podstawowe związki między ewolucją człowieka z zmiennością środowiska oraz wyjaśnić wpływ jednego na drugie; K_U01

• umie samodzielnie zdobywać wiedzę na temat złożoność i udział kultury w ewolucji; K_U05

• potrafi rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej i łączyć je ze sposobami ich wykorzystania przez dawne społeczności; K_U10

• wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi; K_U13

• wyszukiwać możliwości poszerzania wiedzy na temat ewolucji człowieka i zmienności środowiska; K_U26

Kompetencje

• ma świadomość wartości źródeł archeologicznych i przyrodniczych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości; K_K02

• potrafi docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka; K_K03

• jest gotów do podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów najdawniejszych do współczesności; K_K06

zaliczenie na ocenę