Metodyka archeologicznych badań terenowych

obowiązkowe

w sali

Celem zajęć jest przygotowanie studentów do uczestniczenia w badaniach terenowych, a potem

w konsekwencji prowadzenia terenowych prac archeologicznych. Cel ten realizowany jest

poprzez przekazanie wiedzy teoretycznej o metodach badawczych, zapoznania z nowoczesnymi

praktykami pracy w terenie, w tym także wstępnymi etapami pracy z dokumentacją z badań.

Jest to kurs terenowy, w dużej części na wolnym powietrzu.

Celem zajęć jest przygotowanie studentów do uczestniczenia w badaniach terenowych, a potem

w konsekwencji prowadzenia terenowych prac archeologicznych. Cel ten realizowany jest

poprzez przekazanie wiedzy teoretycznej o metodach badawczych, zapoznania z nowoczesnymi

praktykami pracy w terenie, w tym także wstępnymi etapami pracy z dokumentacją z badań.

Jest to kurs terenowy, w dużej części na wolnym powietrzu.

Treści programowe:

1. Badania wyprzedzające (nieinwazyjne rozpoznanie stanowisk archeologicznych: zdjęcia

lotnicze/satelitarne, teledetekcja, wybrane metody geodezyjne, geochemiczne, wykrywacze

metali)

2. Badania wyprzedzające (kwerenda archiwalna i źródłowa, badania powierzchniowe,

odwierty, badania sondażowe, badania podwodne)

3. Pomiary i sprzęt mierniczy - podstawy geodezji (plany sytuacyjne, magistrale, kartografia);

zastosowanie sprzętu mierniczego do pomiarów w terenie; GPS i GIS

4. Badania wykopaliskowe (badania sondażowe, szerokopłaszczyznowe, ratownicze,

inwestycyjne, naukowe). Zastosowanie metod komputerowych w badaniach terenowych

5. Stratygrafia (stratyfikacja, stratygrafia, interpretacja, rozwarstwienie stanowiska, rysunek

planu i profilu w terenie)

6. Badania interdyscyplinarne w terenie (pobieranie i przygotowanie próbek; współpraca

między dyscyplinami: paleodemografia, paleopatologia; nauki pomocnicze: historia,

etnografia, językoznawstwo; nauki przyrodnicze i techniczne: archeobotanika, badania

izotopowe, analizy lipidowe)

7. Rodzaje dokumentacji powstającej w trakcie prowadzenia badań - wstępne opracowanie

wyników; sprawozdanie i dokumentacja zbiorcza – omówienie rodzajów publikacji i

dokumentacji zbiorczej, założenia i zawartość sprawozdania konserwatorskiego

Ćwiczenia praktyczne w zakresie:

- obsługa sprzętu pomiarowego;

- posługiwanie się mapami;

- analiza fotografii z powietrza oraz map geofizycznych

- założenie wykopu, siatki pomiarowej w wykopie, linii profilowej;

- dokumentacja nawarstwień stratygraficznych i elementów architektury;

Podstawowa zalecana literatura:

1. Buko A., Urbańczyk P. (red.), Archeologia w teorii i w praktyce, Warszawa 2000

2. Ławecka D., Wstęp do archeologii. Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego,

Warszawa 2000

3. Przewłocki S., Geodezja dla kierunków niegeodezyjnych, Warszawa 2002.

4. Renfrew C., Bahn P., Archeologia. Teorie. Metody. Praktyka. Warszawa 2002.

5. Śmigielski W. (red.), Nauki przyrodnicze i fotografia lotnicza w archeologii, Poznań 1998

6. Standardy prowadzenia badań archeologicznych. Cz. 1. Badania nieinwazyjne lądowe, oprac. A. Oniszczuk, Z. Misiuk, A. Makowska, J. Wrzosek, M. Sekuła, Warszawa 2019

7. Standardy prowadzenia badań archeologicznych. Cz. 2. Badania inwazyjne lądowe , oprac. Z. Misiuk, J. Wrzosek, A. Oniszczuk, M. Sekuła, M. Sabaciński, K. Czajkowski, Warszawa 2019

Wiedza

• zna terminologię i pojęcia stosowane w metodyce badań wykopaliskowych w tym: metody realizacji badań oraz nowoczesne metody prospekcji i dokumentacji archeologicznej, ma podstawową wiedzę na temat zasad i sposobów wykonywania pomiarów sytuacyjno-wysokościowych na stanowisku archeologicznym, zna zakres i kolejność czynności wykonywanych w trakcie eksploracji i dokumentacji nawarstwień kulturowych podczas pracy na wykopaliskach; K_W02

• wie jak dobrać sposób eksploracji do odkrywanych nawarstwień kulturowych i zabytków archeologicznych; K_W03

• ma podstawową wiedzę w zakresie analizy, opisu i interpretacji źródeł archeologicznych poprzez znajomość zasad inwentaryzacji i klasyfikacji zabytków archeologicznych; zna podstawową terminologię stosowaną do opisu głównych kategorii zabytków ruchomych;

K_W03

• ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi w zakresie archeologicznych badań terenowych oraz podstaw wiedzy o mapach i planach, jakie stosowane są w tych badaniach; K_W06

• zna rodzaje badań archeologicznych, ich możliwości poznawcze oraz towarzyszące im wymogi konserwatorskie, orientuje się jak należy zorganizować badania archeologiczne wraz z ich zapleczem technicznym i jak skompletować profesjonalny zespół badawczy; K_W09

• ma ogólną wiedzę z zakresu metod i technik dokumentacji opisowej, geodezyjnej, rysunkowej i fotograficznej, zna zasady opisu i analizy stratygraficznej nawarstwień kulturowych; zna i

rozumie procesy wpływające na niszczenie zabytków, wie w jaki sposób zabezpieczyć i przechowywać wydobyte zabytki archeologiczne, zna zasady pobierania próbek; K_W09

• uzyskuje podstawową wiedzę na temat metod i technik stosowanych podczas badań terenowych (powierzchniowych, nieinwazyjnych, wykopaliskowych); K_W10

• ma podstawową wiedzę o prawodawstwie polskim w zakresie prowadzenia badań archeologicznych, posiada ogólną wiedzę o funkcjonowaniu służb konserwatorskich; K_W17

• zna podstawowe zasady etyki zawodowej archeologa; K_W19

• zna podstawowe zasady funkcjonowania prywatnych firm archeologicznych, muzeów oraz struktur konserwatorskich i instytucji ochrony dziedzictwa archeologicznego; K_W20

Umiejętności

• potrafi wykonać kwerendę na temat stanowiska archeologicznego; potrafi wskazać różnice pomiędzy rodzajami publikacji; K_U01

• potrafi wykonać kwerendę na temat stanowiska archeologicznego z wykorzystaniem źródeł stosowanych w warsztacie badawczym archeologa; K_U03

• potrafi we właściwy sposób wykorzystać zawarte w źródłach informacje do przygotowania badań archeologicznych w tym rozpoznawać, analizować i interpretować różnego rodzaju wytwory kultury materialnej; K_U03

• posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii; K_U09

• potrafi wytyczyć siatkę arową i wykop archeologiczny w terenie, zastosować sprzęt pomiarowy do pomiarów poziomych i wysokościowych, wykonać rysunek planu lub profilu wykopu archeologicznego lub nieruchomego zabytku archeologicznego; K_U14

• umie argumentować podejmowane przez siebie decyzje; K_U16

Kompetencje

• rozumie potrzeby prowadzenia badań archeologicznych, w tym dostosowania przyjętej metodyki i zakresu prac do potrzeb wynikających z zachowania dziedzictwa kulturowego i odpowiedzialności za jego stan i potencjał; K_K02

• rozumie unikatowy charakter badań archeologicznych wynikający z wieloaspektowości interpretacji i odpowiedzialności za pozyskanie nieodnawialnych źródeł archeologicznych; K_K03

• uznaje własną odpowiedzialność za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K07

• potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując współodpowiedzialność za dobór metod badawczych podczas badań archeologicznych oraz szanując różne punkty widzenia determinowanych różnym podłożem kulturowym; K_K12

• jest gotów do odpowiedzialnego pełnienia ról zawodowych oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; K_K13

zaliczenie na ocenę