Podróż po Cesarstwie Rzymskim śladami monety

monograficzne

zdalnie

Monety były w starożytności nie tylko środkiem płatniczym, lecz także przewodnikiem po świecie Rzymian. Na

ich awersach i rewersach utrwalano wizerunki cesarzy, bogów, miast, prowincji i zwyczajów dnia codziennego.

Wykład zabiera słuchaczy w podróż przez imperium, od Rzymu i jego dróg, przez afrykańskie piaski i Nil,

prowincje Wschodu, Dację, Germanię i Brytanię, aż po powrót do codziennego życia stolicy. To opowieść o tym,

jak dzięki monetom możemy zajrzeć do świata sprzed dwóch tysięcy lat i poznać nie tylko politykę i

propagandę, ale także życie zwykłych ludzi.

Wykład będzie prowadzony w formie opowieści, w której głównym bohaterem jest wymyślona postać,

podróżująca po cesarstwie Rzymskim, mając w sakiewce kilka monet wybitych w mennicy w Rzymie.

Moneta w świecie starożytnym pełniła rolę znacznie szerszą niż tylko środek płatniczy. Była nośnikiem

propagandy i symbolem władzy cesarskiej, a zarazem swoistą „kartą pocztową” imperium. Dzięki niej możemy

poznać nie tylko portrety władców i triumfy militarnych kampanii, lecz także obraz prowincji, bóstw lokalnych,

codziennych zajęć i przedmiotów, którymi posługiwali się mieszkańcy imperium. Wykład „Podróż po

Cesarstwie Rzymskim śladami monety” został pomyślany jako narracyjna opowieść, relacja z wyprawy

Kwintusa, wyimaginowanego obywatela rzymskiego, który wyrusza z Rzymu w podróż po znanym świecie,

odwiedza kolejne prowincje, spotyka ludzi różnych kultur, a wreszcie powraca do stolicy.

Monety są tutaj przewodnikiem: to one wskazują drogi, porty i miasta, pozwalają zajrzeć do targowisk i

warsztatów, ukazują stroje i broń ludów prowincji, przypominają o religii, medycynie czy igrzyskach. Każdy

wykład jest jednocześnie opowieścią o codziennym życiu mieszkańców imperium: od bogatych elit Aleksandrii

po wiejskich mieszkańców Galii, od legionistów nad Renem po kupców na afrykańskich szlakach.

Cały cykl został podzielony na trzy moduły: przygotowania do podróży, wielka wyprawa po prowincjach oraz

powrót do Rzymu. Każdy z nich stanowi odrębną, zamkniętą całość, a razem tworzą spójną opowieść o

Cesarstwie widzianym „śladami monety”.

……………………………………………………………………………………………………………………………………..

Cykl I – PRZYGOTOWANIA DO PODRÓŻY

1. Roma na awersie i rewersie – stolica imperium w autoportrecie monetarnym

2. Via Appia – najstarsza autostrada świata

3. Co Kwintus zabierał w podróż? – bagaż, zapasy i pieniądze w starożytnym świecie

4. Podróżnicy i środki transportu – od wozów po statki i muły

5. Sklepy i warsztaty Rzymu – gdzie podróżnik zaopatrywał się przed wyprawą

……………………………………………………………………………………………………………………………………..

Cykl II – WIELKA PODRÓŻ PO PROWINCJACH

6. Afryka i Nil – od Kartaginy po Aleksandrię

7. Bliski Wschód – bogactwo prowincji Orientu

8. Armenia i Dacja – prowincje walk i zwycięstw

9. Germania – barbarzyńcy na monetach

10. Brytania, Galia i Hispania – koniec zachodniego świata

……………………………………………………………………………………………………………………………………..

Cykl III – POWRÓT DO RZYMU

11. Medycyna i choroby w starożytnym Rzymie

12. Chleb i igrzyska – życie codzienne obywatela rzymskiego

13. Dom i rodzina – życie prywatne w świetle monet

14. Religia i magia w codziennym doświadczeniu

15. Pamiątki z podróży – egzotyczne przedmioty i monety jako talizmany

Metcalf W. E., Roman Provinzial Coinage, Chestnut Hill : McMullen Museum of Art, Boston

College, 2014

Amandry M., Burnett A., Mairat J., Roman provincial coinage. volume III, Nerva, Trajan and

Hadrian (Ad 96-138), London : Paris : The British Museum ; Bibliothèque nationale de

France, 2015.

Metcalf W. E., , Provincial coinage of the Flavians, Journal of Roman Archaeology, 13,2

(2000)

W. Szaivert, R. Wolters, Löhne, Preise, Werte, Quellen zur römischen Geldwirtschaft,

Darmstadt 2005

M. R. Alföldi, Bild und Bildsprache der römischen Kaiser. Beispiele und Analysen, Mainz

1999

Dh. Hill, The monuments of ancient Rome as coin types, London 1989

R.A.G. Carson, Coins of the Roman Empire, London-New York, 1990

Die Münze. Bild - Botschaft - Bedeutung, Festschrift für Maria R.-Alföldi, Frankfurt a.M.-

Bern-New York 1991 (artykuły n/t ikonografii)

Korpusy do określania monet:

- The Roman Imperial Coinage (wyd. H. Mattingly, E. A. Sydenham, C. H. V. Sutherland, R.

A. G. Carson, P. H. Webb, J. W. E. Pearce, P. M. Bruun, J. P. C. Kent), t. 1*10, London

1923*1994

- Late Roman Bronze Coinage, A.D. 324*498 (wyd. P. V. Hill, J. P. C. Kent, R. A. G.

Carson), London 1960

Roman provincial coinage online

WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE

K_W01 ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk,

społecznokulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i

metodologicznej

K_W02 zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii

K_W03 ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł

archeologicznych

K_W06 ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz

dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i

ścisłych

K_W08 ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych

osiągnięciach w zakresie archeologii

K_W09 zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji przedstawień

numizmatycznych

K_W15 ma ogólną wiedzę na temat właściwości monet oraz sposobów ich wykorzystania

przez starożytne społeczności

UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI:

K_U02 wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje zawarte w

różnych źródłach numizmatycznych

K_U03 samodzielnie interpretować źródła ikonograficzne

K_U09 posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi

właściwymi dla numizmatyki antycznej

K_U13 wykrywać proste zależności między artefaktami (numizmatami) a dawnymi

procesami kulturowymi i społecznymi

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: ABSOLWENT JEST GOTÓW DO:

K_K01 wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy

konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów

K_K03 docenić niepowtarzalne wartości źródeł numizmatycznych i ich roli w odtwarzaniu

przeszłości człowieka

K_K04 krytycznej oceny interpretacji źródeł numizmatycznych i historycznych ze

świadomością wieloaspektowości interpretacji

K_K06 podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu

przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów najdawniejszych do

współczesności

K_K12 uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych różnym

podłożem kulturowym

ORGANIZACJA wykładu

Wykłady będą odbywały się w dwóch formach – można korzystać z jednej z nich albo dowolnie łączyć obie, w

zależności od własnych potrzeb i możliwości:

1. Wykład „na żywo” (Google Meets) – dla chętnych i dostępnych we wtorki w godz. 18.30–20.00. Link

do spotkania jest każdorazowo przesyłany mailem 15 minut przed rozpoczęciem wykładu.

2. Wykład do samodzielnego opracowania – w dowolnym czasie w ciągu 8 dni od udostępnienia

materiałów na Kampusie. Do dyspozycji są prezentacje PowerPoint z zadaniami umieszczonymi na

końcu. Wystarczy pobrać prezentację, przepracować materiał we własnym tempie i odesłać

rozwiązane zadania w specjalnej zakładce na platformie.

Nie ma obowiązku zgłaszania z góry wybranej formy – w jednym tygodniu można uczestniczyć w wykładzie „na

żywo”, a w innym wybrać wersję indywidualną.

ZALICZENIE (do wyboru)

1. Egzamin całościowy – obejmuje cały kurs. Nie ma obowiązku obecności na wykładach ani

wykonywania zadań w trakcie semestru.

2. Egzaminy cząstkowe – po zakończeniu każdego cyklu tematycznego. W tej opcji należy regularnie

wykonywać zadania z prezentacji lub uczestniczyć w wykładach „na żywo”. Dopuszczalne są dwa

tygodnie „wolne” w semestrze, w których nie trzeba niczego oddawać.

Szczegółowe zasady zostaną wyjaśnione na pierwszym spotkaniu organizacyjnym („pertraktacyjnym”), na

którym obecność jest szczególnie zalecana.