Interdyscyplinarność w poznaniu przeszlości

fakultatywne

w sali

Przedmiotem zajęć będzie funkcjonowanie wiedzy i warsztatu historycznego w szeroko rozumianej humanistyce przeszłości, przede wszystkim kulturoznawstwie, antropologii i socjologii.

Na kolejnych spotkaniach będziemy analizować przykłady badań nad przeszłością w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jak konceputalizowana jest historia, historiografia, źródło historyczne, jaki status epistemologiczny mają nauki historyczne, wreszcie jakiego rodzaju wiedza (pytania badawcze, hipotezy, interpretacje) powstaje w wyniku interdyscyplinarnej wymiany. Będziemy również budować protokół rozbieżności w procesie badawczym (konstruowania hipotez, procedur, argumentacji i wniosków.

Wynikiem kolejnych spotkań będzie krytyczna bibliografia „humanistyki przeszłości”, czyli otwarty, powstający w wyniku wspólnej pracy zestaw propozycji tekstów teoretycznych, empirycznych badań i toczących się dyskusji, wraz z uzupełniającym ją komentarzem na temat osobistych doświadczeń związanych z prowadzeniem badań na pograniczu dyscyplin.

Zakres tematów szczegółowych zostanie wyłoniony na pierwszym spotkaniu (24.02.2025) na temat zalet i zagrożeń interdyscyplinarności, różnych form relacji zachodzących między naukami historycznymi i humanistyką i własnych doświadczeń interdyscyplinarnych „spotkań”. Punktem wyjścia będzie tekst Krzysztofa Abriszewskiego i dyskusja wokół przedstawionych przez niego koncepcji. Problematyzacja praktyk i strategii pojawiających się w polu nauk humanistycznych i społecznych i rozmycia granic między dyscyplinami uzupełniona zostanie przykładami zaczerpniętymi z dorobku prezentowanych w grupie dyscyplin, przede wszystkim historiografii.

Proponowane zagadnienia i tematy kolejnych spotkań

- Historia, czym jest? Jak jest rozumiana w ramach różnych dyscyplin i dziedzin humanistyki i nauk społecznych, jak definiowane są fundamentalne dla nauk historycznych koncepty źródła historycznego, wiedzy pozaźródłowej, Archiwum, faktu historycznego, krytyki wewnętrznej i zewnętrznej itp.

- Przeszłość jako przedmiot badań i narzędzie interpretacji w humanistyce - protokoły rozbieżności, inspiracje i konfrontacje.

- Clio i Psyche. Emocje, psychologia i metafory. W jaki sposób obecna jest problematyka i koncepcje psychologiczne w refleksji nad przeszłością

- Historia i antropologia – problemy, nieporozumienia i potencjał zmiany paradygmatycznej.

- Abriszewski K., Pogranicze, wykluczanie, krzyżowanie i emigrowanie, w: Granice dyscyplin-arne w humanistyce, red. W. Piasek, J. Kowalewski, M. Śliwa, Olsztyn 2006, s. 23-46.

- Bilewicz M., Traumaland: Polacy w cieniu przeszłości, Kraków 2024 (fragenty)

- Bachmann-Medick D., Cultural turns: nowe kierunki w naukach o kulturze, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 2012.

- Canning K., Ciało jako metoda. Refleksje na temat miejsca ciała w historii gender, tłum. M. Mazurek, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska Poznań 2010, s. 223-246.

- Domańska E., Zwroty badawcze w historii i w innych naukach humanistycznych, w: Wprowadzenie do metodologii historii, red. nauk. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022, s. 218-235.

- Frevert U., Emotions in history: lost and found, The Natalie Zemon Davis annual lecture series at Central European University, Budapest – New York 2011.

- Geertz C., Historia i antropologia, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1997, t. 51, nr 1-2, s. 6-12.

- Kleinberg E., Scott J.W., Wilder G., Tezy o teorii i historii, tłum. E. Domańska, T. Wiśniewski, „Historyka" 2019, t. 49, s. 289-299.

- Kolasa-Nowak A., Strategie interdyscyplinarne w socjologii i historii, „Przegląd Socjologiczny” 2024, t. 73, nr 1, s. 27-51.

- Nowa humanistyka: zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii, red. P. Czapliński, R. Nycz, D. Antonik, A. Dauksza, Warszawa 2017.

- Geertz C., Historia i antropologia, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1997, t. 51, nr 1-2, s. 6-12.

- Litwinowicz-Droździel M., Wielogłosy. O ludowych historiach, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2021, nr 31.

- Lorenz C., Przekraczanie granic. Eseje z filozofii i teorii historiografii, Poznań 2009.

- Pobłocki K., Globalna historia ludowa a problem niewoli w dawnej Polsce, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 27.

Wiedza (zna i rozumie)

WG_01 w stopniu umożliwiającym rewizję istniejących paradygmatów – światowy dorobek, obejmujący podstawy teoretyczne oraz zagadnienia ogólne i wybrane zagadnienia szczegółowe – właściwe dla dyscyplin humanistycznych

WG_02 główne tendencje rozwojowe dyscyplin humanistycznych, w których odbywa się kształcenie

WK_01 fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji z perspektywy nauk humanistycznych.

Obecność na zajęciach (w razie nieobecności – dwustronicowa praca wokół tematu), znajomość tekstów do dyskusji, uczestnictwo w opracowaniu bibliografii tekstów rekomendowanych (z komentarzem)