Podstawy biologii komórki

obowiązkowe

w sali

Zajęcia zapoznają studentów z budową i funkcjonowaniem komórek różnego typu: komórek wolnożyjących i komórek budujących tkanki, strukturą i funkcją organelli komórkowych z uwzględnieniem zależności między nimi. Przedstawiane są wybrane procesy komórkowe: wymiana cząsteczek między komórką i środowiskiem, cykl komórkowy i jego regulacja, mitoza, mejoza, różnicowanie komórek.

Program ćwiczeń obejmuje 7 tematów:

I. Wstęp do biologii komórki

II. Komórka jako samodzielny organizm

Budowa i funkcje życiowe komórek wolnożyjących na przykładzie pierwotniaków; ruch - organelle ruchu, sposoby odżywiania się/pobierania pokarmu, endocytoza, egzocytoza, osmoregulacja, wydalanie, defekacja, rozmnażanie, ochrona ciała

III. Cykl komórkowy. Mitoza. Cytokineza

Cykl komórkowy i jego regulacja, fazy mitozy, segregacja chromosomów w mitozie - mechanizm molekularny, cytokineza w komórkach roślinnych i zwierzęcych - różnice, cytoszkielet i białka motoryczne - ich rola w kariokinezie i cytokinezie

IV. Komórka w tkance

Definicja tkanki, narządu, układu; rodzaje tkanek zwierzęcych – tkanka nabłonkowa, łączna, mięśniowa, nerwowa - budowa, funkcje, występowanie w organizmie; typy połączeń międzykomórkowych

V. Cykl komórkowy. Mejoza

Mejoza - przebieg, znaczenie i miejsce mejozy w cyklu życiowym różnych organizmów; błędy w segregacji chromosomów - mechanizm molekularny, mutacje liczby chromosomów i związane z nimi zespoły chorobowe u człowieka; przebieg gametogenezy u człowieka - porównanie oogenezy i spermatogenezy

VI. Ultrastruktura komórki

Budowa mikroskopu świetlnego i elektronowego, rodzaje mikroskopów elektronowych – elektronowy mikroskop transmisyjny i elektronowy mikroskop skaningowy, ich zastosowanie; ultrastruktura komórki zwierzęcej, roślinnej, bakteryjnej oraz wybranych przedstawicieli Protista.

VII. Od komórki-organizmu do komórki w organizmie

Podsumowanie wiedzy na temat organizmów jednokomórkowych oraz różnorodności komórek tworzących organizmy wielokomórkowe. Omówienie ewolucji życia na Ziemi, w tym powstania zróżnicowania komórkowego i rozmnażania płciowego. Analiza procesów rozwojowych w cyklu życiowym organizmów wielokomórkowych oraz mechanizmów różnicowania komórkowego. Opis zdolności regulacyjnych zarodków ssaków, ich znaczenia oraz konsekwencji, w tym roli zarodkowych komórek macierzystych u ssaków.

Zajęcia rozpoczynają się prelekcją wprowadzającą w dany temat. Po prelekcji objaśniane są zadania, które wykonywać będą studenci. Część praktyczna zajęć polega zwykle na obejrzeniu pod mikroskopem i analizie gotowych preparatów lub prostych preparatów przygotowanych przez samych studentów z dostarczonego materiału żywego, lub na zilustrowaniu danego procesu przy pomocy własnoręcznie wykonanych modeli z wykorzystaniem nabytej na zajęciach wiedzy i zgodnie z instrukcjami prowadzącego. Studenci wypełniają protokoły, w których rysują i oznaczają rozpoznane pod mikroskopem struktury i/lub odpowiadają na zadane pytania. Wypełnione protokoły są sprawdzane i zaliczane przez prowadzącego w czasie trwania zajęć. Zaliczenie danych zajęć polega na akceptacji protokołu przez prowadzącego.

Alberts, B; Bray, D; Hopkin, K. Podstawy biologii komórki, t. 1, t 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019

Kilarski, W; Pyza, E; Tylko, G. Strukturalne podstawy biologii komórki. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022

Sawicki, W; Malejczyk, J. Histologia. PZWL Wydawnictwa Lekarskie, 2012

WIEDZA

K_W03 Student zna i rozumie budowę i właściwości podstawowych typów makrocząsteczek biologicznych i ich elementów składowych

K_W04 Zna i rozumie w stopniu zaawansowanym funkcjonowanie struktur komórkowych i przedstawia najważniejsze zależności funkcjonalne zarówno między składowymi komórki, jak i między różnymi komórkami

K_W06 Zna podstawowe zasady hierarchicznej organizacji życia, od cząsteczki przez komórkę po organizm, i stosuje pojęcia niezbędne dla ich zrozumienia i opisu

K_W09 Zna różnorodność budowy i funkcji komórek na podstawowym poziomie i rozumie zjawiska i procesy, które się z nią wiążą

UMIEJĘTNOŚCI

K_U02 Czyta ze zrozumieniem naukowe i popularnonaukowe teksty z zakresu biologii komórki w języku ojczystym

K_U09 Uczy się samodzielnie zagadnień dotyczących budowy i funkcji komórek różnego typu wskazanych przez opiekuna

KOMPETENCJE

K_K01 Poszerza zainteresowania w obrębie biologii komórki

K_K04 Odczuwa potrzebę stałego dokształcania się i aktualizowania wiedzy w zakresie biologii komórki

K_K08 Wykazuje zrozumienie zjawisk biologicznych na poziomie komórki i krytycznie analizuje i interpretuje informacje pojawiające się w środkach masowego przekazu

Zaliczenie przedmiotu polega na zdaniu egzaminu końcowego w formie pisemnej. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest: uzyskanie zaliczenia protokołów ze wszystkich zajęć, w których student uczestniczył oraz obecność na minimum sześciu spośród siedmiu zajęć. Więcej nieobecności niż jedna, spowoduje niezaliczenie przedmiotu bez względu na przyczynę nieobecności.

nie dotyczy