Geologia Tatr, Pienin i Podhala w terenie

fakultatywne

Przedmiot do wyboru poświęcony historii geologicznej Karpat, a w szczególności wydarzeniom i procesom naturalnym, które ukształtowały budowę wgłębną i formę powierzchniową Tatr, Pienin oraz Podhala i Spiszu. Przedmiot jest realizowany w formie kursu terenowego - wycieczek pieszych wzdłuż transektów geologicznych oraz zajęć kameralnych przy odsłonięciach skał.

Zajęcia prezentują wiedzę z zakresu geologii regionalnej, a ich uczestnicy zapoznają się z głównymi typami facjalnymi utworów i charakterem struktur tektonicznych w różnych jednostkach.

W trakcie kursu uczestnicy wykonują samodzielnie dokumentację procesów, obiektów i okazów geologicznych. Dokumentacja w postaci raportu stanowi podstawę zaliczenia przedmiotu.

Przedmiot jest poświęcony głównym elementom budowy geologicznej oraz ewolucji strukturalnej masywu Tatr, pienińskiego pasa skałkowego oraz niecki podhalańskiej. Celem zajęć jest przedstawienie oraz wyjaśnienie na przykładach terenowych zróżnicowania budowy obszaru Tatr, pienińskiego pasa skałkowego oraz Podhala i Orawy pod względem wieku i wykształcenia litologicznego utworów oraz głównych struktur tektonicznych. Przedmiot w znacznej części ma charakter zajęć praktycznych, polegających na: terenowym rozpoznawaniu skał i facji, terenowym opisywaniu i interpretacji zjawisk tektonicznych, interpretacji map geologicznych i przekrojów, wykonywaniu pomiarów geologicznych

terenowej dokumentacji obiektów i okazów geologicznych, lokalizowaniu w panoramie przebiegu głównych jednostek strukturalnych. Obserwacje terenowe w powiązaniu z wiedzą teoretyczną rozwijają umiejętności:

- określania przynależności skał w odsłonięciu do jednostek tektonicznych w oparciu o profil litologiczny,

- dostrzegania związku pomiędzy litologią, procesami geologicznymi, a morfologią,

- rekonstrukcji warunków powstawania skał w oparciu o litologię, struktury sedymentacyjne i skamieniałości,

- odtwarzania procesów deformacyjnych na podstawie charakteru struktur.

Przed wyjazdem, uczestnicy opracowują w grupach, na podstawie literatury, wybrane przez prowadzących zagadnienia związane bezpośrednio z przedmiotem kursu. Forma opracowań może mieć charakter tekstu, prezentacji lub ilustracji graficznych. Elementy tych opracowań będą przedstawione przez uczestników podczas wycieczek terenowych.

Zasady organizacyjne:

Kurs odbywa się w końcu czerwca lub na początku lipca (szczegóły dotyczące terminu w uwagach).

Dojazd oraz przejazdy w trakcie zajęć są realizowane indywidualnie przez uczestników zajęć własnymi środkami lokomocji, lub też środkami transportu zbiorowego na koszt własny.

Koszty zakwaterowania pokrywają uczestnicy zajęć i nie podlegają one refundacji. Prowadzący zajęcia mogą pomóc w rezerwacji wspólnego zakwaterowania dla wszystkich uczestników w standardzie budżetowym z możliwością przygotowywania posiłków; wymagane jest wcześniejsze wpłacenie zaliczki. Miejscem zakwaterowania w ciągu pierwszych 2-3 dni zajęć jest okolica Zakopanego, w kolejnych dniach - okolica Szczawnicy lub Jaworek.

Zajęcia terenowe mają charakter intensywny, z obecnością pieszych tras górskich (w tym dwóch całodniowych), z odcinkami stromych podejść oraz możliwością przejścia poza szlakiem. Uczestnicy muszą wykazywać pełną sprawność ruchową i dobrą kondycję fizyczną. Trasy wycieczek w Tatrach będą prowadziły głównie w piętrze regli, na pewnych odcinkach również wyżej, nie będą jednak obejmowały terenu wysokogórskiego z niebezpieczną ekspozycją. Uczestnicy muszą być przygotowani do zajęć w terenie przy zmiennych warunkach pogodowych - muszą być wyposażeni w obuwie turystyczne wysokie z twardą podeszwą, długie spodnie, koszulę lub bluzę z długim rękawem, sweter lub kurtkę polarową, czapkę, kurtkę nieprzemakalną oraz latarkę. W razie zaistnienia niekorzystnych warunków pogodowych w Tatrach, zastrzega się możliwość zastąpienia wycieczek tatrzańskich innymi trasami lub zmiany kolejności wycieczek na kursie. W miejscu zakwaterowania w godzinach wieczornych mogą odbyć się prezentacje wprowadzającej do zajęć w kolejnym dniu.

Wskazane jest zabranie na kurs laptopa, w celu bieżącego przeglądu dokumentacji terenowej, wykonania wstępnych wersji raportu dokumentacyjnego oraz wglądu do materiałów pomocniczych. Konieczne będzie wykorzystanie w terenie aparatów fotograficznych.

Przewodnik geologiczny po Tatrach. Z. Kotański 1971.

Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. K. Birkenmajer 1977.

Tatry Polskie. Przewodnik geologiczny dla turystów. M. Bac-Moszaszwili, M. Gąsienica-Szostak. 1992.

Po graniach Tatr. 7 wycieczek zbójnickich po Tatrach. A. Gawęda, 2010

Wycieczki geologiczne w Tatry. M. Bac-Moszaszwili & E. Jurewicz. 2010

Jurewicz E. 2005. Geodynamic evolution of the Tatra Mts. and the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians): problems and comments. Acta Geologica Polonica, 55 (3): 295-338.

Skały osadowe Tatr. Jach R., Rychliński T. & Uchman A. (red.) , 2014, Wyd. TPN, Zakopane.

Wiedza uczestnika zajęć:

Student posiada obszerną wiedzę dotyczącą budowy geologicznej omawianych obszarów. Potrafi nazwać i scharakteryzować główne jednostki strukturalne Tatr, Pienin i Podhala. Zna wieki głównych wydarzeń fałdowych w Karpatach i potrafi przywołać ich zapis geologiczny w stanowiskach terenowych. Zna historię badań i rozwoju poglądów na budowę Tatr i Pienin. Zna genezę i wykształcenie głównych typów facjalnych w analizowanym terenie. Zna narzędzia biostratygrafii, istotne dla określenia wieku omawianych w terenie utworów. Rozumie różnicę między wiekiem gór jako form morfologicznych, wiekiem skał budujących góry oraz wiekiem nasunięć płaszczowinowych w górach. Wie, czym są płaszczowiny i jaki był mechanizm przemieszczania na znaczne odległości tworzących je olbrzymich mas skalnych. Ma wyrobione własne zdanie na temat różnic w poglądach dotyczących tektogenezy Karpat.

Umiejętności uczestnika zajęć:

Student potrafi rozróżnić w terenie główne facje osadowe i charakterystycznie dla obszaru wykształcone utwory. Potrafi identyfikować elementy budowy geologicznej w panoramie. Umie powiązać wykształcenie skał z rzeźbą oraz charakter struktur tektonicznych z warunkami deformacji. Ma wiedzę na temat roli zlodowaceń w ukształtowaniu morfologii Tatr. Potrafi wskazać cechy charakterystycznych środowisk sedymentacji na podstawie wykształcenia litologicznego i składu skały.

Kompetencje społeczne uczestnika zajęć:

Student nabywa umiejętność pracy w zespole, organizacji i podziału zadań w trakcie przygotowywania opracowań. Dba o bezpieczeństwo swoje i innych osób biorących udział w zajęciach terenowych.

Wymagane jest uczestnictwo w całym kursie.

Główną składową oceny jest indywidualny raport zawierający dokumentację wykonaną dla zajęć terenowych w Tatrach, Pieninach oraz na Podhalu, według instrukcji przedstawianej na początku kursu. Ocena wynika z jakości przedstawionej raportu, t.j. szczegółowości i poprawności merytorycznej opisów, objętości i kompletności dokumentacji, dopasowaniu kadru i powiększenia zdjęć oraz kontrastu do ilustrowanego zjawiska/obiektu, umieszczeniu skali, orientacji zdjęć w terenie i względem stron świata. W ocenie uwzględnia się także staranność opracowania tematu zadanego przed kursem.

brak