Ochrona przyrody

obowiązkowe

w sali

Wykład jest pomyślany jako wprowadzenie do problematyki ochrony przyrody i przygotowanie do realizacji późniejszych przedmiotów kierunkowych i specjalizacyjnych. Studenci zapoznają się z naukowymi podstawami ochrony przyrody, jej relacjami z innymi dziedzinami wiedzy i gospodarki, różnymi koncepcjami działań ochronnych i podstawowymi metodami stosowanymi w ochronie gatunków i ekosystemów. W zarysie przedstawiane są najbardziej aktualne problemy ochrony przyrody, jak np. ochrona zasobów genetycznych, zmiany klimatu, restytucja zdegradowanych ekosystemów, zapobieganie wymieraniu gatunków, a także organizacyjne i prawne aspekty ochrony przyrody w skali krajowej, europejskiej i międzynarodowej.

1. Czym jest a czym nie jest ochrona przyrody; relacje z innymi dziedzinami wiedzy i gospodarki; biologia konserwatorska – podstawy naukowe ochrony przyrody.

2. Różnorodność biologiczna jako centralna koncepcja we współczesnej ochronie przyrody; miary różnorodności biologicznej, jej rola w funkcjonowaniu ekosystemów.

3. Zagrożenia różnorodności biologicznej na świecie: niszczenie i fragmentacja ekosystemów, inwazje biologiczne, zanieczyszczenia, wzrost populacji ludzkiej, nadmierna eksploatacja gatunków.

4. Ewolucja podejścia do ochrony przyrody, zmiana paradygmatów; motywy ochrony przyrody. Polski i anglosaski model organizacji obszarowej ochrony przyrody.

5. Różne koncepcje (ochrony) przyrody: ochrona ekosystemów półnaturalnych, ochrona obszarów „dzikich”; różnorodność a naturalność. Ochrona przyrody a świadczenia (usługi) ekosystemowe: świadczenia zaopatrzeniowe, regulacyjne, podtrzymujące, kulturowe.

6. Ochrona gatunków zagrożonych, kategorie zagrożeń, czerwone listy gatunków; inne gatunki specjalnej troski: gatunki kluczowe, flagowe, parasolowe. Ochrona gatunków in situ i ex-situ; rola ogrodów botanicznych i zoologicznych w ochronie gatunkowej.

7. Ochrona ekosystemów – podejście holistyczne do ochrony przyrody, ochrona czynna i bierna; ochrona obszarowa; zarys metod i strategii stosowanych dla różnych ekosystemów – lasy umiarkowane, lasy tropikalne, mokradła, murawy, ekosystemy wodne.

8. Przegląd i charakterystyka obszarów chronionych w Polsce – ze szczególnym uwzględnieniem parków narodowych.

9. Restytucja zdegradowanych ekosystemów: cele restytucji przyrodniczej, zarys metod, odtwarzanie struktury i funkcji ekosystemów.

10. Ochrona zasobów genetycznych: genetyka a ochrona przyrody, kontrowersje wokół GMO, ochrona tradycyjnych ras zwierząt i odmian roślin uprawnych.

11. Ochrona przyrody a zmiany klimatyczne – zależności dwustronne.

12. Społeczny wymiar ochrony przyrody: rola organizacji pozarządowych, edukacja szkolna i społeczna w ochronie przyrody.

13. Ochrona przyrody w Polsce – rys historyczny, zarys obowiązującego prawa.

14. Europejska ochrona przyrody – uwarunkowania przyrodnicze i historyczne, podstawy prawne, realizacja; międzynarodowa ochrona przyrody – konwencje międzynarodowe (Konwencja Ramsarska, Konwencja CITES, Konwencja Bońska, Konwencja Klimatyczna)

15. Strategia na przyszłość - cele ochrony różnorodności biologicznej do 2020 roku – postanowienia z konferencji stron Konwencji o Różnorodności Biologicznej w Nagoya 2010.

Symonides, E. Ochrona przyrody. WUW. 2014.

McNeely, J.A., Mainka S.A. Conservation for a new era. IUCN. 2009.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Dz.U. 2004 Nr 92, poz. 880 (z późniejszymi zmianami)

Aktualne akty wykonawcze do ustawy o ochronie przyrody, a zwłaszcza:

- listy gatunków chronionych;

- lista roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym;

Po odbyciu wykładów student:

- Ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów ochrony przyrody oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi (K_W06);

- Opisuje aktualne problemy cywilizacyjne związane z koniecznością godzenia rozwoju gospodarczego z wymogami ochrony środowiska (K_W08).

- Identyfikuje najważniejsze zagrożenia stanu środowisk wodnych, lądowych i atmosfery (K_W09).

- Analizuje przyczyny zagrożeń środowiska i różnorodności biologicznej oraz potrafi wskazać rodzaj działań zaradczych (K_U08).

- Potrafi odpowiednio określić priorytety służące rozwiązaniu problemów w zakresie ochrony przyrody (K_K03).

- Rozumie konieczność stosowania zasad zrównoważonego rozwoju w życiu codziennym oraz gospodarce (K_K04).

Egzamin ustny

Brak