Paradygmaty teoretyczne nauk społecznych

Słuchacz powinien wykazywać się ugruntowaną wiedzą w zakresie podstaw metodologii nauk społecznych oraz metod i technik badania życia społecznego.

20 godzinne warsztaty. Kurs w języku angielskim

Celem niniejszego kursu jest wstępne przygotowanie doktorantów do prowadzenia teoretycznie ukierunkowanych badań naukowych.

Dość powszechnie uznaje się, że świadome, aktywne i konsekwentne wykorzystywanie teorii w badaniach empirycznych świadczy o zaawansowaniu i dojrzałości naukowej. Jednocześnie uważa się, że prace doktorskie w zbyt małym stopniu spełniają to kryterium. Dlatego też konieczne jest zwrócenie uwagi na to jak ważną rolę odgrywa ujęcie teoretyczne dla całej konstrukcji pracy doktorskiej, jakie są główne współczesne paradygmaty, spory, dylematy i wybory przez którymi stają badacze nauk społecznych, a także – w duchu pluralistycznym - pokazanie podejść w których teoria nie jest najważniejszym punktem odniesienia. Chodzi o zarysowanie pewnej mapy drogowej po której doktorant będzie w stanie się samodzielnie poruszać po ukończeniu kursu, aby rozwiązywać własne dylematy badawcze. Z tego też powodu omówione zostaną tylko wybrane zagadnienia nurtujące współczesne nauki społeczne. W każdym przypadku analiza podstaw i założeń danego podejścia będzie zilustrowana przykładami ich zastosowania w literaturze naukowej.

Kurs składać się będzie z kilku bloków:

1. Istota paradygmatu według Thomasa Kuhna

2. Paradygmaty w naukach społecznych – typy, znaczenie, funkcje, zastosowanie w badaniach

3. Neopozytywizm

4. Interpretatywizm

5. Wieloparadygmatyczność

Bevir, Mark, i Jason Blakely. Interpretive Social Science: An Anti-Naturalist Approach. Oxford: Oxford University Press, 2018.

Blaikie, Norman W. H. Approaches to Social Enquiry. Cambridge: Polity, 2007.

Della Porta, Donatella, i Michael Keating. Approaches and Methodologies in the Social Sciences: A Pluralist Perspective. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.

Heller, Michał. Filozofia nauki. Kraków: Copernicus Center Press, 2016.

Godfrey-Smith, Peter. Theory and Reality: An Introduction to the Philosophy of Science. Chicago: University of Chicago Press, 2009.

Kuhn, Thomas S. Struktura Rewolucji Naukowych. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.

Sady, Wojciech. Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.

Prowadzący przekaże słuchaczom pełny spis literatury wraz z artykułami naukowymi.

Po ukończeniu przedmiotu słuchacz:

WIEDZA

– opisuje genezę, założenia i zastosowanie pojęcia paradygmatu

- rozpoznaje główne współczesne paradygmaty nauk społecznych

UMIEJĘTNOŚCI

- wyjaśnia główne dylematy, spory i wyzwania odnoszące się do roli teorii w badaniach naukowych

- porównuje omówione podczas zajęć paradygmaty i teorie

- ocenia ich użyteczność i potencjalnie zastosowanie w badaniach prowadzonych przez siebie oraz innych badaczy

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w praktyce naukowej i publicznej

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wiedza:

Zna i rozumie:

- podstawowe zasady transferu wiedzy do sfery gospodarczej i społecznej oraz komercjalizacji wyników działalności naukowej i know-how związanego z tymi wynikami.

Umiejętności:

Potrafi:

- wykorzystywać wiedzę z różnych dziedzin nauki lub dziedziny sztuki do twórczego identyfikowania, formułowania i innowacyjnego rozwiązywania złożonych problemów lub wykonywania zadań o charakterze badawczym, a w szczególności:

- definiować cel i przedmiot badań naukowych, formułować hipotezę badawczą

- rozwijać metody, techniki i narzędzia badawcze oraz twórczo je stosować

- wnioskować na podstawie wyników badań naukowych.

Na koniec zajęć słuchacze przygotowują projekt badania na wybrany temat w dowolnym paradygmacie omówionym podczas zajęć, a następnie „bronią” go ustnie przed prowadzącym.

Ocena projektów badawczych oparta będzie na sprawdzeniu czy jego założenia spełniają modelowo ujęte kryteria stawiane przez konkretny paradygmat w którym doktorant usytuował swój projekt. Szczegóły będą podane podczas zajęć.

Zaliczenie poprawkowe ma taką samą formę.