Globalne sieci produkcji i wymiany

geografia

obowiązkowe

w sali

Zajęcia poświęcone są charakterystyce współczesnych procesów zachodzących w gospodarce światowej. Przede wszystkim analizowane są wzajemne zależności tworzone przez dwie główne grupy podmiotów w gospodarce: państwa (gospodarki narodowe) oraz przedsiębiorstwa (głównie korporacje ponadnarodowe). Rosnąca skala sieci powiązań między państwami, a głównie między przedsiębiorstwami i wewnątrz firm wpływa na wielkość i kierunki wymiany handlowej.

Ćwiczenia mają za zadanie przybliżyć (na przykładach) sposoby analizy skali i zasięgu przestrzennego powiązań gospodarczych. W przypadku państw analizowane są informacje o handlu zagranicznym (eksport, import, struktura towarowa, główni partnerzy). Na wybranych przykładach dużych przedsiębiorstw badany jest łańcuch dostaw i zasięg przestrzenny ich funkcjonowania.

W trakcie zajęć podejmowane będą następujące tematy.

1) Wykład:

- Sposoby analizy i podstawowe pojęcia stosowane w geografii ekonomicznej do analizy współczesnych procesów gospodarczych w skali regionalnej i globalnej - sieci biznesu, łańcuch dostaw, przestrzeń przepływów.

- Główni aktorzy w kształtowaniu współczesnych procesów gospodarczych - państwo i przedsiębiorstwo, ich cechy, typy i podstawowe role gospodarcze.

- Państwo a gospodarka - rola państwa w gospodarce (ile jest/powinno być państwa w gospodarce, na czym polega kreowanie polityki gospodarczej, czy można regulować zachowania przedsiębiorstw na rynku, czemu i komu służy integracja gospodarcza)

- Przedsiębiorstwo - korporacja ponadnarodowa (jak powstaje korporacja, jak firmy opanowują rynki, dlaczego przedsiębiorstwa inwestują poza granicami)

- Obszary produkcji / miejsca wytwarzania towarów i usług - skala produkcji, chłonność rynku lokalnego, możliwości eksportowe (produkty rolne - żywnościowe i nieżywnościowe; surowce energetyczne, towary przemysłowe - w tym towary wysokiej techniki; usługi - usługi dla przedsiębiorstw, usługi konsumpcyjne)

- Ścieżki wymiany - sieci transportowe i komunikacyjne (stopień rozwoju, specyfika regionalna)

- Handel towarami - wielkość i struktura wymiany międzynarodowej, geograficzne kierunki handlu, główni eksporterzy/importerzy surowców i towarów przemysłowych

- Handel usługami - specyfika handlu usługami, skala i kierunki wymiany międzynarodowej, główni eksporterzy/importerzy usług, specyfika handlu usługami cyfrowymi.

- Globalne sieci produkcji - przyczyny powstawania, wielkość i zasięg geograficzny, łańcuchy dostaw kierowane przez producenta / firmę handlową

- Analiza przykładów łańcucha dostaw - towary wysokiej techniki (iPhone, iPad, komputer, ...); towary wysokiej techniki (samolot, samochód, …); produkty rolne nieżywnościowe (bawełna); produkty rolne spożywcze („globalny banan”);

- Problemy równowagi sił uczestników globalnej wymiany gospodarczej - sprawiedliwy handel (Fair Trade) i konsekwencje przerwania łańcucha dostaw

2) Ćwiczenia:

- uwarunkowania międzynarodowej wymiany towarów i usług - rola WTO, dostęp do rynku, rola bliskości geograficznej;

- handel zagraniczny Polski – dynamika, struktura rodzajowa importu/eksportu;

- zmiany w kierunkach geograficznych wymiany towarowej Polski i innych państw;

- sieć produkcji i wymiany na przykładzie przedsiębiorstwa - portret przedsiębiorstwa - rynek macierzysty (historia), umiędzynarodowienie, obecność regionalna (rynki), ewentualne porównanie dwóch firm;.

- sprawiedliwy handel (Fair Trade), społeczna odpowiedzialność biznesu.

Dla osiągnięcia zdefiniowanych dla przedmiotu efektów kształcenia student musi:

w przypadku wykładu - nauczyć się i napisać egzamin z treści wykładu;

w przypadku ćwiczeń - przeczytać i potrafić przedstawić w grupie teksty dotyczące zagadnień omawianych na ćwiczeniach; wykonać opracowania (obliczenia statystyczne, prezentacja graficzna, analiza wyników) wskazanych cząstkowych zagadnień z zakresu problematyki przedmiotu.

Nakład pracy studenta: 3 ECTS = 3 × 25h = 75h (w bezpośrednim kontakcie 2 ECTS)

(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,

(S) – praca własna (samodzielna) studenta.

Zajęcia (wykład) = 30h (N)

Zajęcia (ćwiczenia) = 15h (N)

• Egzamin z treści wykładu, zaliczenie ćwiczeń = 5h (N)

• Przygotowanie (samodzielne) do egzaminu = 10h (S)

• Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń – 1h/2tyg. = 15h (S)

RAZEM = ok. 75h

Zestaw literatury (uzupełniającej):

Budner W., 2011, Geografia ekonomiczna. Współczesne zjawiska i procesy. Poznań. Wydawnictwo UE w Poznaniu [rozdziały 5-7]

Coe N.M., H.W.-Ch. Yeung, 2019, Global production networks: mapping recent conceptual developments. Journal of Economic Geography, 19(4):775–801.

Chang H-J., 2016, Źli Samarytanie. Mit wolnego handlu i tajna historia kapitalizmu. Warszawa. Wydawnictwo Krytyka Polityczna.

Dicken P., 2015, Global Shift. Mapping the Changing Contours of the World Economy. 7 Edition. New York: The Guilford Press.

Frankowska M., 2016, Konfiguracja przestrzenna łańcuchów dostaw: uwarunkowania logistyczne i konkurencyjne. Problemy Transportu i Logistyki, nr 3(35), s.39-51.

Gorynia M., 2007, Strategie zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Krugman P.R., M.Obstfeld, M.J. Melitz, 2018, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. (R1. Wprowadzenie i R2. Handel na świecie: przegląd).

Pera B., 2017, Miary internacjonalizacji przedsiębiorstw – przegląd wybranych koncepcji i badań. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Nr 319, s.184-198.

Przybylska K., 2006, Pomiar internacjonalizacji przedsiębiorstwa. Gospodarka Narodowa, nr3, s.41-57.

Rivoli P., 2007, Śladami T-shirta. Warszawa. PWN Wydawnictwo Naukowe.

Śliwińska M., 2018, Geneza i kierunki rozwoju ruchu Fair Trade. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe UE w Katowicach, nr 372, s.20-34.

Tanzi V., 2006, Gospodarcza rola państwa w XXI wieku. NBP.

Tobolska A., 2017, Strategie przedsiębiorstw międzynarodowych oraz ich oddziaływania w przestrzeni lokalnej i regionalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Twaróg S., 2015, Łańcuch dostaw jako forma organizacji przepływów – spojrzenie logistyczne. Gospodarka Materiałowa i Logistyka, nr 9, s.2-9.

Wdowicka M., 2017, Miasta w globalnej sieci korporacji transnarodowych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Efekty uczenia się: K_W05, K_U03, K_U06, K_K06

Wiedza: Student zna i rozumie

- specyfikę przestrzenną (obszary) powstawania towarów i usług

- główne kierunki i strukturę towarowej międzynarodowej wymiany handlowej.

- strukturę geograficzną łańcucha dostaw podstawowych produktów przemysłowych.

Umiejętności: Student potrafi

- wybrać właściwe metody prezentacji geograficznych przypływów towarowych w ramach łańcucha dostaw.

Kompetencje społeczne: Student jest gotowy do

- uzasadnienia potrzeby stosowania barier/zachęt w organizacji międzynarodowej wymiany towarowej i usługowej.

Zajęcia kończą się egzaminem pisemnym.

Egzamin pisemny na podstawie treści wykładu (10-12 pytań otwartych)

Warunek dopuszczenia do egzaminu: zaliczenie ćwiczeń przynajmniej na ocenę dostateczną (3,0).

Ocena końcowa z przedmiotu to wypadkowa punktów uzyskanych z ćwiczeń (40%) i egzaminu z treści wykładu (60%).

W drugim terminie egzamin końcowy w formie i treści jak w terminie pierwszym