Podstawy dydaktyki

geografia

fakultatywne
uprawnienia pedagogiczne

Studia stacjonarne. Przedmiot obowiązkowy dla studentów II roku geografii, którzy wyrazili wolę uczestnictwa w bloku pedagogicznym przygotowującym do wykonywania zawodu nauczyciela geografii i przyrody.

Wiedza ogólna dotycząca współczesnej szkoły jako instytucji, roli i pracy nauczyciela w procesie kształcenia oraz etapów rozwoju ucznia warunkujących ten proces.

w sali

Wykłady skierowane są do studentów Bloku pedagogicznego.

Celem głównym wykładów jest przekazanie podstaw dydaktycznych, w tym zaznajomienie z polskim systemem oświaty, szkołą jako instytucją, klasą jako środowiskiem społecznym, zaprezentowanie procesu nauczania – uczenia się, jego form, metod i środków.

Zajęcia mają umożliwić studentowi dostrzeżenie własnej roli w tym procesie, m.in. poprzez właściwe planowanie pracy, diagnozę, kontrolę wyników kształcenia. Mają ułatwić mu pierwsze kroki w pracy poprzez refleksje nad istotą, celami i sposobami komunikowania się z uczniami, rodzicami, innymi nauczycielami. Treści wykładów ilustrowane są licznymi przykładami – studiami przypadków, opisami zdarzeń i towarzyszącymi im refleksjami dydaktycznymi.

Wykłady poświęcone są zagadnieniom dydaktyki ogólnej jako subdyscypliny pedagogicznej. Mają one na celu:

• umożliwienie studentom poznania szkoły jako instytucji wspomagającej rozwój ucznia oraz miejsca pracy (rozwoju zawodowego) nauczyciela,

• poznanie polskiego systemu oświaty, podstaw programowych, programów i treści nauczania,

• poznanie współczesnych koncepcji nauczania – uczenia się,

• uzmysłowienie studentom zadań dydaktycznych stojących przez

nauczycielem (w tym - wychowawcą)

• zaprezentowanie podstawowych zasad etyki zawodowej nauczyciela oraz modelowej sylwetki odpowiedzialnego nauczyciela,

• poznanie procesu nauczania – uczenia się, podstawowych zasad i metod dydaktycznych,

• poznanie przez studentów różnych stylów nauczania-uczenia się,

• poznanie różnorodnych form i metod pracy nauczyciela oraz ucznia,

• zainspirowanie studentów do planowania lekcji w klasie i poza klasą – poznanie narzędzi planistycznych,

• przygotowanie studentów do planowania krótko i długookresowej pracy dydaktycznej oraz procesu jej ewaluacji,

• uzmysłowienie konieczności tworzenia własnego warsztatu pracy, w tym – środków dydaktycznych,

• poznanie narzędzi diagnostycznych umożliwiających ocenianie skuteczności procesu nauczania-uczenia się,

• uświadomienie roli języka (w tym jego kultury) jako niezbędnego narzędzia pracy nauczyciela,

• poznanie kierunków i zasad skutecznej komunikacji interpersonalnej.

Nakład pracy studenta. W celu osiągnięcia planowanych efektów uczenia się konieczne jest:

• uczestnictwo (w części - aktywne) na wykładach ,

• wkład własny: przygotowanie się do zaliczenia (testu) lub samodzielna praca

dotycząca opracowania projektu edukacyjnego związanego z tematyką wykładów.

Literatura wymagana:

- Franciszek Bereźnicki, 2011, Podstawy dydaktyki, Impuls, Kraków.

- Kruszewski K. (red.), 2007, Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

- Półturzycki J., 2000, Dydaktyka dla nauczycieli, Wyd. A. Marszałek, Toruń.

- Żegnałek K., Gutkowska_Wyrzykowska E., 2016, Nauczyciel – misja czy zawód? (w) Pedagogika, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas, nr 13, Sosnowiec.

Literatura zalecana:

- Angiel J., 2018, Osobowość i autorytet nauczycieli geografii - wpływ na życie uczniów, obecnych studentów geografii, Prace KEG PTG, t. 8, Sosnowiec.

- Arends R. I., 1998, Uczymy się nauczać, WSiP, Warszawa.

- Denek K., 2015, Edukacja jutra. Drogowskazy - aksjologia - osobowość, Oficyna Wyd. "Humanitas", Sosnowiec.

- Fenstermacher G.D., Soltis J.F., 2000, Style nauczania, WSiP, Warszawa.

- Homplewicz J., 2000, Etyka pedagogiczna, Wyd. Salezjańskie, Warszawa.

- Klus-Stańska D., 2015, Szkolna klasa-miejsce (nie)przyjazne dziecku (w:) Miejsce, przestrzeń, krajobraz. Edukacyjne znaki (red. T. Sadoń-Osowiecka, Wyd. UG, Gdańsk.

- Klus-Stańska, 2010, Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń, Wyd. Akad. ŻAK, Warszawa.

- Paris S.G., Ayers L., 1997, Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem, WSiP, Warszawa.

- Pawelski L., Urbanek B., 2014, Twórczość - Kreatywność - Nauczyciel, Polskie Stow. Nauczycieli Twórczych, Szczecinek.

- Perrot E., 1995, Efektywne nauczanie, WSiP, Warszawa.

- Robertson J., 1998, Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie, WSiP, Warszawa.

- Żylińska M., 2013, Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, Wyd. Nauk. UMK, Toruń.

Efekty uczenia się: C.W1; C.W2; C.W3; C.W4; C.W5; C.W6; C.W7; C.U1; C.U2; C.U3; C.U4; C.U5; C.U6; C.U8; C.K1; C.K2.

Po ukończeniu przedmiotu student:

- określa rolę szkoły jako instytucji wspomagającej rozwój ucznia i rozwój

zawodowy nauczyciela,

- charakteryzuje strukturę i funkcje systemu edukacji w Polsce, określa rolę

podstaw programowych, programów nauczania, przedstawia ich koncepcje

w nawiązaniu do treści nauczania,

- wymienia i charakteryzuje podstawowe teorie dotyczące procesów edukacji,

przedstawia uwarunkowania tych procesów,

- charakteryzuje współczesne koncepcje nauczania-uczenia się,

- wymienia i charakteryzuje podstawowe zasady etyki zawodowej nauczyciela,

- przedstawia modelową sylwetkę odpowiedzialnego nauczyciela,

- opisuje podstawowe zasady i metody dydaktyczne,

- charakteryzuje różne style nauczania-uczenia się,

- charakteryzuje różne formy i metody nauczania-uczenia się,

- opisuje etapy planowania lekcji kameralnych i terenowych,

- określa zasady i etapy planowania i ewaluacji pracy nauczyciela,

- przedstawia główne zadania dydaktyczne nauczyciela-wychowawcy,

- uzasadnia konieczność permanentnego rozwoju zawodowego,

- opisuje, czym jest warsztat pracy nauczyciela, uzasadnia konieczność jego

ustawicznego tworzenia,

- charakteryzuje różne kategorie środków dydaktycznych,

- opisuje proces projektowania i prowadzenia badań diagnostycznych

dotyczących skuteczności procesu nauczania-uczenia się,

- określa prawidłowości i sposoby komunikowania interpersonalnego oraz

opisuje rodzaje trudności i sposoby przeciwdziałania,

- przedstawia cechy uczenia się "przyjaznego mózgowi",

- określa, czym jest edukacja komplementarna.

Obecność na wykładzie (obowiązkowa), aktywność w fazie podsumowującej (nawiązania, refleksje, doświadczenia własne, konkluzje itp.).

Zaliczenie pisemne: a) test lub b) studencki projekt edukacyjny

a) Test: pięć zagadnień ujętych jako wiązka pytań otwartych. Uzyskanie 60% - ocena dostateczna

lub

b) Projekt edukacyjny na podstawie treści wybranych wykładów.

Kryteria ogólne oceniania: poprawność merytoryczna, zgodność z planem i założeniami podanymi przez wykładowcę, logiczność, spójność, planowość, krytycyzm, oryginalność, poprawność językowa.

Uwaga: praktyki pedagogiczne stanowią oddzielny przedmiot w bloku pedagogicznym.