Bioróżnorodność i jej ochrona

geografia

obowiązkowe

Podstawowa wiedza o organizacji i funkcjonowaniu poszczególnych składowych środowiska przyrodniczego.

w sali

Przedmiot zaznajamia studentów z najważniejszymi zagadnieniami dotyczącymi bioróżnorodności oraz potrzebą i zasadami jej ochrony. Podczas wykładu przedstawiane są zagadnienia z zakresu zagadnień teoretycznych oraz praktycznych związanych z różnorodnością biologiczną (definicje, znaczenie, wskaźniki i miary, metody i instrumenty ochrony) a także związek tego zróżnicowania z czynnikami przyrodniczymi i poza przyrodniczymi.

Zakres zagadnień omawianych w trakcie wykładów (nie są to tematy poszczególnych wykładów - jedno zagadnienie może być omawiane na więcej niż jednym wykładzie lub jeden wykład może obejmować kilka zagadnień):

1. definicje i poziomy bioróżnorodności,

2. znaczenie gatunków kluczowych (keystone species) w funkcjonowaniu oraz kształtowaniu środowiska,

3. czynniki wpływające na bioróżnorodność, m.in.:

- mechanizmy ewolucji i powstawanie gatunków,

- klimat i położenie geograficzne,

- izolacja,

- heterogeniczność przestrzeni,

- historia w skali geologicznej i historia w skali życia organizmów,

- oddziaływania międzygatunkowe,

- dostępność zasobów i nisz ekologicznych.

4. przyczyny wymierania gatunków roślin i zwierząt w przeszłości i współcześnie

5. wskaźniki i miary bioróżnorodności,

6. współczesne zagrożenia bioróżnorodności,

7. metody i instrumenty ochrony bioróżnorodności, dlaczego ochrona bioróżnorodności jest ważna - wartość bioróżnorodności dla człowieka

8. bioróżnorodność krajobrazów naturalnych oraz przekształconych (rolniczych, miejskich i in.) i jej ochrona,

9. wybrane przykłady praktyczne ochrony czynnej.

Nakład pracy studenta:

30h - obecność na zajęciach (wykład)

ok. 15-30h - praca własna (zapoznanie się z zalecaną literaturą oraz notatkami z wykładów, przygotowanie się do testu zaliczeniowego, przygotowanie pracy pisemnej w trakcie trwania semestru).

45-60h ogółem (zależnie od systematyczności w pracy podczas semestru, zaangażowania oraz cech indywidualnych studenta)

Andrzejewski R. i A.Weigle (red.) (2003) Różnorodność biologiczna Polski, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska.

Begon M., M.Mortimer, D.J. Thompson (1999) Ekologia populacji - studium porównawcze zwierząt i roślin. PWN.

Futuyama D. J. (2008) Ewolucja. Wyd. UW.

Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt - kręgowce, PWRiL, Warszawa

Kazimierczakowa R., Zarzycki K (red) 2001. Polska czerwona księga roślin. PAN: Instytut Botaniki im. Szafera, Instytut Ochrony Przyrody, Kraków.

Kostrowicki A.S. (1999) Geografia biosfery - biogeografia dynamiczna lądów. PWN

Krebs Ch. (2001) Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. PWN

Pullin A.S. (2004) Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN

Poskrobka B. (red.) (2003) Sterowanie zachowaniem różnorodności biologicznej. Wydawnictwo Politechniki Białostockiej.

Richling A., Solon J., Ekologia krajobrazu, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2011.

Solon J., Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności, Prace Geograficzne IGiPZ PAN nr 185, Warszawa 2002.

Weiner J. (2003) Życie i ewolucja biosfery. PWN.

Pozycje popularnonaukowe:

Eldredge N. (2003) Życie na krawędzi. Rozwój cywilizacji i zagłada gatunków. Prószyński i S-ka.

Goldschmidt T. (1999) Wymarzone jezioro Darwina. Dramat w Jeziorze Wiktorii. Prószyński i S-ka.

Leakey R., Lewin R. (1999) Szósta katastrofa. Historia życia a przyszłość ludzkości. Prószyński i S-ka.

Ward P. (1995) Kres ewolucji. Dinozaury, wielkie wymieranie i bioróżnorodność. Prószyński i S-ka.

Wilson E.O. (1999) Różnorodność życia. Państwowy Instytut Wydawniczy

Wilson E.O. (2003) Przyszłość życia. Zysk i S-ka.

Efekty kierunkowe: K_W02, K_W04, K_W05, K_W06, K_W11, K_U01, K_U02, K_U04, K_U05, K_K06, K_K05

Efekty specjalnościowe: S3_W02, S3_W04, S3_W05, S3_W06, S3_W07, S3_U01, S3_U02, S3_U06, S3_U07, S3_K04, S3_K05

WIEDZA

Absolwent zna i rozumie:

- złożone procesy warunkujące zróżnicowanie gatunkowe na kuli ziemskiej

- rolę i znaczenie bioróżnorodności dla funkcjonowania środowiska przyrodniczego i życia człowieka,

- metody badań bioróżnorodności (różnorodne miary i wskaźniki bioróżnorodności)

- najważniejsze współczesne problemy przyrodnicze i społeczne związane z utratą bioróżnorodności w skali lokalnej, regionalnej i

globalnej oraz wyjaśnia ich genezę oraz konsekwencje

- różne metody i instrumenty ochrony bioróżnorodności,

UMIEJĘTNOŚCI

Absolwent potrafi:

- określić naturalne i antropogeniczne przyczyny zróżnicowania szaty roślinnej i świata zwierząt,

- wskazać antropogeniczne przyczyny spadku bioróżnorodności i skutki różnego typu antropogenicznych oddziaływań na stan różnorodności gatunkowej,

- uzasadnić znaczenie oraz konieczności ochrony bioróżnorodności w skali globalnej, regionalnej i lokalnej

- zastosować i interpretować wybrane miary bioróżnorodności, służące m.in. diagnozie stanu biosfery,

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Absolwent:

- docenia wagę i rolę bioróżnorodności w funkcjonowaniu środowiska geograficznego oraz dla funkcjonowania społeczeństw,

- identyfikuję swoją rolę (w sferze praktycznych działań jaki i w sferze kształtowania idei) w ochronie bioróżnorodności.

- rozumie wartość upowszechniania badań naukowych i szczególną rolę społeczną nauki dla poznania i ochrony bioróżnorodności

Zaliczenie końcowe przedmiotu - pisemne w formie testu (pytania zamknięte i otwarte) oraz ocena z pracy pisemnej wykonanej w domu w trakcie trwania semestru.

Zaliczenie na ocenę.

Ocena końcowa: ocena z testu końcowego 50%, ocena z pracy pisemnej 50% (obie oceny muszą być pozytywne)