Przestrzeń i rozwój

gospodarka przestrzenna

obowiązkowe

w sali
w sali i w terenie

Teoretyczna i praktyczna problematyka gospodarowania przestrzenią i planowania jej wykorzystania z punktu widzenia różnych podmiotów, w tym podmiotów administracji publicznej. Gospodarka przestrzenna jako dyscyplina naukowa i sfera działania praktycznego nabiera coraz większego znaczenia w sytuacji rosnącej złożoności struktur funkcjonalno-przestrzennych. Wykład jest teoretycznym wprowadzeniem do szerokiej problematyki gospodarowania przestrzenią, zaś ćwiczenia mają umożliwić praktyczne zweryfikowanie poznanych teorii. Zarówno podczas wykładu, jak i ćwiczeń będziemy bazować na konkretnych przykładach ilustrujących omawiane zagadnienia.

Zagadnienia poruszane podczas wykładu będą koncentrowały się wokół następujących bloków tematycznych:

1) Gospodarka przestrzenna jako dziedzina wiedzy. Interdyscyplinarne podejście do gospodarki przestrzennej. Przedmiot badań gospodarki przestrzennej i stosowane metody badawcze.

2) Wprowadzenie do tematyki przedmiotu. Czym jest przestrzeń? Czym jest rozwój? Gospodarowania i zarządzanie przestrzenią a gospodarowanie i zarządzanie w przestrzeni.

3) Przestrzenne wymiary gospodarki – przestrzenne zróżnicowanie procesów gospodarczych. Przestrzenne aspekty funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Gospodarowanie i zarządzanie przestrzenią z punktu widzenia różnych podmiotów – administracji publicznej, przedsiębiorców, mieszkańców.

4) Przegląd podstawowych teorii i modeli z zakresu gospodarki przestrzennej i teorii lokalizacji – podstawowe założenia, weryfikacja teorii i jej zastosowanie, krytyka teorii i współczesne badania inspirowane klasycznymi teoriami. W szczególności poruszone zostaną następujące zagadnienia: teorie lokalizacji działalności rolniczej, teorie lokalizacji działalności przemysłowej (czynniki lokalizacji, korzyści aglomeracji), modele kształtowania się hierarchii osadniczej i teorie lokalizacji usług. Teorie konwergencji i polaryzacji. Podejście behawioralne. Nowe orientacje badawcze.

5) Gospodarka przestrzenna a sektor publiczny – prawne i instytucjonalne uwarunkowania gospodarki przestrzennej. Uwarunkowania, procesy i mechanizmy kształtowania przestrzeni na poziomie lokalnym. Rola samorządu terytorialnego w gospodarowaniu przestrzenią. Zadania i kompetencje samorządu a proces lokalizacyjny. Polityka przestrzenna – cele i instrumenty.

6) Problemy w gospodarowaniu przestrzenią. Przestrzeń jako dobro wspólne, przestrzeń jako dobro rzadkie. Konflikty lokalizacyjne. Rola społeczności lokalnej w gospodarowaniu przestrzenią.

7) Region jako narzędzie działania. Modele rozwoju regionalnego. Współczesne czynniki i procesy rozwoju regionalnego. Współczesne (i przyszłe) wyzwania rozwojowe. Specyfika miast i metropolii.

Tematyka ćwiczeń będzie korespondowała z tematyką wykładów, jednak nacisk zostanie położony na twórcze wykorzystanie poznanych zagadnień i zweryfikowanie ich przydatności w praktyce. Studenci będą samodzielnie badać czynniki lokalizacji działalności gospodarczej (w terenie), szukać optymalnej lokalizacji dla inwestycji celu publicznego (np. lotniska czy elektrowni atomowej) oraz wcielać się w rolę samorządu lokalnego i projektować działania służące przyciąganiu inwestorów, rozwiązywaniu konfliktów lokalizacyjnych i przezwyciężania efektu NIMBY czy włączania społeczności lokalnej w procesy planowania przestrzennego. Będziemy także bacznie obserwować rzeczywistość, śledzić aktualne procesy, aby podejmować możliwie bieżące zagadnienia w kraju i za granicą dot. gospodarowania przestrzenią.

Nakład pracy studenta: 3 ECTS = 3 × 25h = 75h (w bezpośrednim kontakcie 2 ECTS)

(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,

(S) – praca własna (samodzielna) studenta.

Zajęcia (wykład) = 30h (N)

Zajęcia (ćwiczenia) =30h (N)

Przygotowanie do ćwiczeń (prace zaliczeniowe, czytanie literatury) = 13h (S)

Egzamin (wykład) = 2h (N)

Poniższy spis literatury obejmuje klasyczne pozycje z zakresu omawianej tematyki, ale szczegółowy spis literatury będzie podawany na początku każdego cyklu zajęć.

1. Dmochowska-Dudek K., 2013, Syndrom NIMBY w kontekście teorii konfliktów społeczno-przestrzennych [w:] K. Dmochowska-Dudek, Syndrom NIMBY w przestrzeni wielkomiejskiej. Przykład Łodzi, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

2. Domański, R. 2013, Gospodarka przestrzenna;. Podstawy teoretyczne, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.

3. Dziemianowicz, W. (red.) 2021, Konkurencyjność gospodarcza gmin - koncepcje, instrumenty, praktyka, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków.

4. Jewtuchowicz, A. 2005, Terytorium i współczesne dylematy jego rozwoju, Wydawnictwo UŁ Łódź.

5. Szymańska, A. I., Płaziak, M. 2014, Klasyczne czynniki w procesie lokalizacji przedsiębiorstwa na wybranych przykładach, "Przedsiębiorczość - edukacj", nr. 10, s. 71-84.

6. Wilk W. 2001, Czynniki lokalizacji i rozmieszczenie wybranych usług w Warszawie,, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.

Efekty uczenia się: K_W01, K_W03, K_W05, K_W06, K_U02, K_U03, K_U04, K_K03, K_K01

Wiedza:

- student zna współczesne teorie i koncepcje dotyczące samorządu terytorialnego, zarządzania strategicznego oraz planowania przestrzennego, w szczególności teorie gospodarki przestrzennej oraz teorie lokalizacji, a także potrafi podać przykłady współczesnych badań nad tymi zagadnieniami;

- student posiada podstawową wiedzę w zakresie procesów zachodzących w przestrzeni, w tym w szczególności w przestrzeni miejskiej, a także rozumie ich konsekwencje dla zarządzania tymi obszarami, w szczególności w zakresie zagospodarowania przestrzeni;

- student rozumie procedury, zasady oraz sposoby prowadzenia negocjacji w obszarze planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego, w tym rozumie perspektywy różnych użytkowników przestrzeni.

Umiejętności:

-student potrafi prawidłowo interpretować zjawiska oraz procesy przestrzenne i społeczno-gospodarcze kształtowane przez samorząd terytorialny, ze szczególnym uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju oraz korzyści dla społecznych;

- student potrafi wskazać optymalną lokalizację działalności gospodarczej, a także zamierzeń inwestycyjnych celu publicznego, z poszanowaniem dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, a także krytycznie ocenić podejmowane w praktyce decyzji o lokalizacji inwestycji;

- student potrafi rozważyć argumenty podmiotów i grup o zróżnicowanych oczekiwaniach wobec przestrzeni i zaproponować najkorzystniejsze z punktu widzenia interesu ogólnospołecznego rozwiązanie w skali lokalnej i regionalnej.

Kompetencje społeczne:

- student jest gotów do podejmowania odpowiedzialności związanej z realizacją zadań zarządczych oraz planistycznych, w szczególności w zakresie gospodarowania przestrzenią;

- student jest gotów do pracy w instytucjach publicznych, organizacjach gospodarczych, prywatnych oraz non profit, które realizują cele publiczne.

Wykład będzie się składał z części podawczej oraz interaktywnej - na końcu każdych zajęć będzie krótki quiz z wiedzy zdobytej na zajęciach (dla najlepszych przewidziane bonusy).

Podczas ćwiczeń wykorzystywane będą metody pracy interaktywnej, w szczególności: analiza literatury i materiałów zastanych, dyskusja, burza mózgów, praca warsztatowa, praca w terenie, debata.

Na egzamin końcowy składa się zaliczenie:

1) ćwiczeń – uzyskanie wymaganej liczby punktów (określanej przez

prowadzących zajęcia);

2) wykładu – egzamin pisemny z zagadnień omawianych na zajęciach.

Na ostateczną ocenę z przedmiotu składa się ocena z ćwiczeń oraz z wykładu, każda z nich o wadze 50%.

brak