Percepcja i kompozycja przestrzeni

gospodarka przestrzenna

obowiązkowe

w sali

Przedmiot ma na celu przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących percepcji i kompozycji przestrzeni. Studenci i studentki zapoznają się z trzema najważniejszymi kwestiami: 1. Percepcją przestrzeni, 2. Elementami kompozycji urbanistycznej oraz 3. Użytkowaniem przestrzeni publicznej. Na wykładach omawiane będą koncepcje teoretyczne i podstawowa literatura oraz przykłady z miast europejskich. Natomiast na ćwiczeniach studentki i studenci będą wyżej wymienione koncepcje testować w praktyce poprzez dokonywanie obserwacji, analiz, fotografii w przestrzeni miasta oraz doskonalić warsztat urbanistyczny poprzez wykonywanie zadań rysunkowych i trójwymiarowych w sali.

Wykłady

Treść wykładu będzie się koncentrować wokół trzech głównych zagadnień: 1. Percepcji i postrzegania przestrzeni, 2. Kompozycji urbanistycznej (według K. Wejcherta, K. Lyncha i innych) oraz 3. Sposobów użytkowania przestrzeni miejskiej (według J.Gehla, W.H. Whyte'a i innych). Omówione zostaną koncepcje teoretyczne, sposoby studiowania przestrzeni i jej użytkowania oraz przedstawione zostaną przykłady z miast europejskich. Tematyka będzie przedstawiona w różnych skalach: wnętrza urbanistycznego, ciągów przestrzeni publicznych i sąsiedzkich oraz większych fragmentów miasta.

Przykładowe tematy wykładów:

Postrzeganie przestrzeni – percepcja wizualna i proksemika, teoria widzenia

Kompozycja przestrzenna jako sztuka percepcji w czasie: postrzeganie przestrzeni, sekwencje wrażeniowe, efekty wizualne, narracje w kształtowaniu przestrzeni, człowiek w przestrzeni jako podmiot i obiekt przestrzenny.

Elementy kompozycji urbanistycznej: punkty, linie, płaszczyzny, ciągi czasoprzestrzenne, punkty widokowe, punkty i linie graniczne.

Wnętrza urbanistyczne: wnętrza sprzężone, kąt środkowy, skrót perspektywiczny, forma otwarta, forma zamknięta, pole martwe, elementy krystalizujące plan.

Rola światła, wody, zieleni, faktury, detali architektonicznych, szaty informacyjnej.

Typologie przestrzeni: przestrzeń publiczna, prywatna, sąsiedzka; rodzaje przestrzeni otwartych, formy zabudowy i struktury miast.

Reprezentacje przestrzeni, mapy mentalne. Porównania elementów przestrzeni: Lynch, Wejchert, Cullen

Obserwacje w przestrzeni publicznej. Co obserwować – interakcje, zachowania, miejsca, czas. Jak obserwować – counting, mapping, tracking, tracing, test walks.

Krytyczne czytanie Wejcherta i Lyncha – obraz miasta w erze gps i instagrama.

Ćwiczenia

Celem ćwiczeń jest doskonalenie umiejętności obserwacji przestrzeni – jej elementów składowych, zasad kompozycji; oceny jej walorów funkcjonalnych, przestrzennych, estetycznych. Zajęcia odbywają się w formie warsztatowej, dzięki czemu studentki i studenci mają okazję pracować zarówno indywidualnie, jak i w grupach, poddawać krytyce przytaczane koncepcje i dyskutować.

Zadania w terenie – szacowanie odległości i ocena rozmiarów przestrzeni publicznej; fotografowanie i rozpoznawanie elementów kompozycji urbanistycznej okolicznej przestrzeni publicznej, obserwacja zachowań w przestrzeni publicznej z użyciem arkuszy obserwacji.

Ćwiczenia w sali – analiza elementów kompozycji urbanistycznej; prezentacja ulubionej przestrzeni publicznej i zdefiniowanie cech wpływających na jej atrakcyjność; analiza przestrzeni w okolicy miejsca zamieszkania (przykłady sposób zagospodarowania różnego typu przestrzeni publicznych i sąsiedzkich); analiza elementów obrazu miasta (wywiady i mapy mentalne). Praca na modelach – budowa makiet przestrzeni miejskiej w odpowiedniej skali. Zagadnienia kompozycyjne: budowa urbanistycznego wnętrza prostego – ulica i plac, wnętrza urbanistyczne z dominantą, sprzężenie wnętrz urbanistycznych, ciągi czasoprzestrzenne, układy bipolarne, układy osiowe i symetryczne.

Nakład pracy studenta/ki: 5 ECTS = 5 × 25h = 125h (w bezpośrednim kontakcie 2 ECTS)

(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem/ką

(S) – praca własna (samodzielna) studenta/ki

Zajęcia (wykład) = 30h (N)

Zajęcia (ćwiczenia) = 30h (N)

• Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń (2h/tyg) = 30h (S)

• Samodzielne przygotowanie Zeszytu urbanisty/ki = 18h (S)

• Samodzielne przygotowanie do egzaminu = 15h (S)

• Egzamin = 2h (N)

RAZEM = ok. 125h

Christopher Alexander et al. (1977) The Pattern Language/Język wzorców

Donald Appleyard (1981) Livable Streets

Gordon Cullen (1961) The Concise Townscape

Jan Gehl (2010) Cities for People/Miasta dla ludzi

Jan Gehl & Brigette Svarre (2013) How to Study Public Life. Methods in Urban Design/Jak studiować życie w przestrzeni publicznej

Reginald Golledge (1999) Wayfinding Behavior: Cognitive Mapping and Other Spatial Processes

Peter Gould & Rodney White (2003) Mental Maps

Edward T. Hall (1966) The Hidden Dimension/Ukryty wymiar

Maria Lewicka (2021) Psychologia miejsca

Kevin Lynch (1960) The Image of the City/Obraz miasta

Marcjanna Nóżka (2016) Społeczne zamykanie (się) przestrzeni. O wykluczeniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji

Robert Venturi, Denise Scott Brown & Steven Izenour (1971) Learning from Las Vegas

Kazimierz Wejchert (1984) Elementy Kompozycji Urbanistycznej

William H. Whyte (1980) The Social Life of Small Urban Spaces

Efekty uczenia się (kody): K_W01, K_W03/K_U01, K_U06, K_U10, K_U12/ K_K05

Wiedza. Studentki i studenci znają najważniejsze koncepcje i pojęcia używane w postrzeganiu i komponowaniu przestrzeni, rozumieją ich znaczenie w projektowaniu urbanistycznym. (K_W01, K_W03)

Umiejętności. Studentki i studenci potrafią rozpoznać elementy kompozycji urbanistycznej w przestrzeni miasta; znają podstawowe pojęcia urbanistyczne i potrafią je zastosować do opisu i oceny przestrzeni; potrafią przeanalizować i ocenić właściwości przestrzeni publicznej i sąsiedzkiej. Studenci i studentki potrafią w sposób systematyczny obserwować zachowania ludzi w przestrzeni publicznej, analizować prawidłowości i przyczyny tych zachowań. Studentki i studenci potrafią samodzielnie zaproponować kompozycję prostego układu urbanistycznego w trzech wymiarach. (K_U01, K_U06, K_U10, K_U12)

Kompetencje społeczne. Studenci i studentki potrafią zaplanować i wykonać proste zadanie w niewielkiej grupie; rozumieją wartość konstruktywnej dyskusji na temat różnych rozwiązań w przestrzeni miasta i potrafią w takiej dyskusji wziąć udział. (K_K05)

Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. Dopuszczalne dwie nieobecności w ciągu semestru.

Zaliczenie ćwiczeń. Oceny cząstkowe z zadań na każdych zajęciach. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest oddanie na ostatnich zajęciach Zeszytu urbanisty/ki (zestawu plansz A3 z graficznymi efektami każdych zajęć). Ocena z ćwiczeń jest średnią ocen cząstkowych z zajęć, przy czym wzorowo opracowany Zeszyt może podwyższyć ocenę z ćwiczeń o pół stopnia.

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.

Egzamin pisemno-rysunkowy z zagadnień omawianych na wykładzie i ćwiczeniach.

Ocena końcowa jest średnią ważoną z ćwiczeń (60%) i egzaminu (40%), przy czym zaliczenie egzaminu jest warunkiem pozytywnej oceny końcowej.

Brak.