MOBS - Metody badań społecznych

obowiązkowe

Wykład jest elementem Modułu badań społecznych.

Wykład pełni funkcję uzupełniającą (dla osób, które nie miały okazji opanować podstawowej wiedzy z zakresu metodologii badań społecznych) i rozszerzającą. Treści kursu MBS silnie wiążą się z wykładem Ewaluacja instytucji edukacyjnych.

w sali

Kurs na poziomie zaawansowanym w zakresie metodologii badań społecznych. Szczególny nacisk kładzie się na badania podstawowe i metody zbierania danych.

Tematy wykładów:

Blok I: powtórkowy.

Co to jest nauka: nauka a inne typy wiedzy: osobista, potoczna, zawodowa, ideologie, nauka a religie; nauka a wartości; nauki empiryczne i nieempiryczne, znaczenie intersubiektywnej kontroli w procesie badawczym, czym zajmuje się metodologia, problemy z tożsamością metodologiczną pedagogiki.

Badania podstawowe i stosowane w nauce: co to jest teoria i znaczenie teorii dla badań podstawowych, specyfika nauk społecznych: wielość paradygmatów i szkół naukowych, badania idiograficzne i nomotetyczne, struktura i logika procesu badawczego, przykład badania podstawowego; badania diagnostyczne, ewaluacyjne i badania w działaniu, znaczenie teorii w badaniach stosowanych, znaczenie metodologii w badaniach stosowanych.

Podstawowe strategie prowadzenia badań: podejście dedukcyjne (weryfikacja hipotez) i indukcyjne (eksploracja) w badaniach podstawowych, znaczenie hipotezy, orientacja ilościowa i jakościowa, podstawowe paradygmaty w badaniach jakościowych, problem trafności i rzetelności w badaniach jakościowych. Konceptualizacja czyli osadzenie pomysłu badawczego w wybranej teorii i sformułowanie problemu badawczego.

Pojęcie przyczynowości: determinizm vs indeterminizm, różne rozumienia przyczynowości, probabilistyczny charakter zjawisk społecznych, jak weryfikować hipotezy przyczynowe; pojęcie korelacji pozornej.

Schematy badań: schematy eksperymentalne vs schematy nieeksperymentalne, podstawowe schematy eksperymentalne, trafność wewnętrzna i zewnętrzna eksperymentu, siła efektu i znaczenie replikowalności, schematy nieeksperymentalne: badania przekrojowe, podłużne, sekwencyjne, porównawcze; jednostka analizy i jednostka obserwacji, analizy wielo- i międzypoziomowe, błąd ekologiczny.

Blok II: teorie pomiaru testowego

Klasyczna teoria testów (KTT): definicja konstruktu, proces tworzenia testu, klasyczna koncepcja błędu pomiaru i rzetelności testu, pojęcie mocy różnicującej zadania i rzetelności, analiza statystyczne wspierające tworzenie testów, skalowanie wyniku surowego, skale standardowe i pozycyjne, koncepcje trafności testu.

Teoria odpowiedzi na zadanie testowe (IRT): pojęcie zmiennej latentnej, koncepcja Rascha, krzywa charakterystyczna zadania, miary dopasowania, metody szacowania trudności zadań i poziomu umiejętności, modele 1PL, 2 PL, 3PL, mapowanie skali, wyznaczanie poziomów wykonania testu.

Blok III: metody socjometryczne

Blok IV: metody badań jakościowych

Specyfika badań jakościowych: paradygmaty w badaniach jakościowych, metodologia i rodzaje badań jakościowych, jakość w badaniach jakościowych. Rodzaje danych i podejścia analityczne. Błędy i wyzwania w metodach jakościowych. Standardy etyczne.

Budowanie schematu badawczego: problematyka badań jakościowych, cele badań jakościowych, pytania w badaniach jakościowych, fazy procesu badawczego, wybór metody badania; logika doboru próby, definicja kryteriów rekrutacyjnych/selekcyjnych

Wybrane metody badań: Case studies; badania biograficzne; badania w działaniu (Action research), metoda etnograficzna, teoria ugruntowana

Jakościowe techniki gromadzenia danych: wywiad; FGI (Focus Group Interview), obserwacja, analiza dokumentów; analiza materiałów audiowizualnych; analiza dyskursów, narracji

Analiza danych jakościowych: wybór strategii analizy danych (przesłanki teoretyczne), kategoryzacja i kodowanie danych jakościowych, przetwarzanie danych jakościowych, komputerowe wspomagania analizy danych jakościowych (CAQUDAS)

Earl Babbie (2008) Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

David Silverman (2009) Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Wiedza

1. Wie, czym jest metoda naukowa i potrafi odróżnić problemy naukowe od nienaukowych.

2. Zna najważniejsze paradygmaty badawcze w naukach społecznych.

3. Zna podstawowe schematy badawcze.

4. Wie, jak robić przegląd literatury i definiować pojęcia.

5. Ma pogłębioną wiedzę o metodach doboru próby badawczej, pozyskiwania danych ilościowych i jakościowych, w tym danych zastanych, i modelach ich analizy.

6. Zna strukturę publikacji naukowej, zasady przywoływania i cytowania literatury, robienia przypisów i bibliografii.

7. Zna etyczne zasady prowadzenia badania naukowego i publikacji wyników

kultura.

Umiejętności

1. Poprawnie definiuje pojęcia naukowe z zakresu nauk społecznych, rozumie ich abstrakcyjność i relacje z rzeczywistością.

2. Potrafi zaplanować badanie naukowe podstawowe i stosowane, zrobić przegląd literatury, sformułować problem badawczy, dobrać metody zbierania i analizy danych.

3. Potrafi analizować wyniki badań społecznych, sformułować pogłębioną interpretację, potrafi krytycznie ocenić uzyskane wyniki.

4. Umie powiązać wyniki badań z refleksją pedagogiczną.

Kompetencje społeczne

1. Potrafi przygotowywać i realizować projekty badawcze w zespole.

2. Potrafi być badaczem wrażliwym na społeczne i etyczne konsekwencje swoich działań.

By uzupełnić wiedzę z podstaw metodologii badań społecznych należy przestudiować podręcznik: Babbie E. (2013, 2009 lub 2008). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Treści rozszerzające będą przekazywane na wykładzie.

Po zakończeniu kursu odbędzie się pisemny sprawdzian. Obejmować będzie treści z podręcznika i wykładów. Będzie miał formę testu z pytaniami zarówno zamkniętymi jak i otwartymi. Wynik będzie wyrażony w punktach procentowych (czyli ze sprawdzianu będzie można dostać od 0 do maksymalnie 100 punktów procentowych).

Uzyskanie 50% gwarantuje zaliczenie kursu. Zakres od 50 % w górę zostanie podzielony na przedziały punktowe powiązane z skalą ocen.

Ocena ze sprawdzianu z Metod badań społecznych będzie cząstkową oceną egzaminacyjną z Modułu Badań Społecznych. Pod warunkiem zaliczenia wszystkich elementów składowych Modułu, ocena egzaminacyjna będzie średnią z ocen cząstkowych.

W razie niepowodzenia w I terminie, poprawkowy sprawdzian odbędzie się w sesji poprawkowej (wrzesień).