MHPP-Historia wychowania

Wykłady zapoznają studenta z dziejami wychowania i myśli pedagogicznej od starożytności do XX wieku w ujęciu chronologicznym. Prezentują podstawowe formy i organizację wychowania na wybranych przykładach, a od wieków średnich ze szczególnym uwzględnieniem dziejów wychowania w Polsce, oraz ewolucję myśli pedagogicznej. Mają kształtować u studenta zdolność pogłębionego myślenia humanistycznego - pedagogicznego, zapoznawać z krytyką różnych typów źródeł (traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy itp.). Ponadto rozwijają umiejętności krytycznego czytania literatury przedmiotu i samodzielnego, krytycznego ustosunkowywania się do współczesnych zjawisk edukacyjnych w Polsce i w Europie.

1. Starożytne koncepcje wychowania (na podstawie „Kształcenia mówcy” Marka Fabiusza Kwintyliana).

2. Wychowanie i szkolnictwo w średniowieczu.

3. Powstanie i rozwój uniwersytetów w średniowieczu.

4. Poglądy Erazma z Rotterdamu, Tomasz Morusa i Jana Ludwika Vivesa na szkołę, wychowanie i nauczania.

5. Krytyka szkoły humanistycznej przez Michała Montaigne'a.

6. Andrzej Frycz Modrzewski i początki polskiej teorii wychowania.

7. Dydaktyka Jana Amosa Komeńskiego.

8. Racjonalizm Johna Locke’a i naturalizm Jana Jakuba Rousseau w dziejach oświaty.

9. Polskie reformy szkolne w okresie oświecenia (XVIII w.): reformy szkół jezuickich, Stanisław Konarski i szkoły pijarskie; Szkoła (Akademia) Rycerska w Warszawie; Komisja Edukacji Narodowej.

10. Polityka oświatowa państw zaborczych na ziemiach polskich w XIX w.

11. Liceum Warszawskie, Gimnazjum Krzemienieckie, Uniwersytet Wileński, Uniwersytet Warszawski.

12. Rozwój polskiej i obcej myśli pedagogicznej w XIX w. (Jan Śniadecki, Stanisław Staszic, Ewaryst Estkowski, Bronisław Trentowski, August Cieszkowski, Jan Henryk Pestalozzi, Fryderyk Adolf Diesterweg, Jan Fryderyk Herbart).

13. Działalność Rady Szkolnej Krajowej w okresie autonomii Galicji (Józef Dietl).

14. Reforma szkolna z 1862 r. (tzw. reforma Aleksandra Wielopolskiego) i jej losy. Rusyfikacja szkolnictwa w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym.

15. Germanizacja szkoły w zaborze pruskim w II poł. XIX w. - Kulturkampf.

16. Nurt nowego wychowania – wpływ psychologii i nauk społecznych (Wilhelm Wundt, Maria Montessori, Georg Kerschensteiner, Anton Makarenko), „Uniwersytet Latający” .

17. Rozwój myśli i praktyki pedagogicznej na przełomie XIX i XX w. (Jan Władysław Dawid, Józefa Joteyko, Aniela Szycówna, Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa, Maria Grzegorzewska).

18. Rozwój szkoły i ruch oświatowy w II Rzeczypospolitej – tzw. Sejm Nauczycielski (1919), Ustawa Jędrzejewiczowska z 1932 r.

19. Szkoła pod okupacją niemiecką i sowiecką w czasie II wojny światowej. Tajne nauczanie.

20. Pierwsze reformy szkolne w Polsce po 1945 r.

21. Rewolta studencka 1968 r. w Europie Zachodniej i jej wpływ na życie uniwersyteckie.

Wyżej wymienione punkty są zagadnieniami egzaminacyjnymi.

Literatura w wyborze:

Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, opr. S. Wołoszyn, Kielce 1995-1999, t. 1, 2, 3/1, 3/2.

K. Bartnicka, I. Szybiak, Zarys historii wychowania, Warszawa 2001

Historia wychowania, red. Ł. Kurtubacha, Warszawa 1965-1967, t. 1-2.

S. Litak, Historia wychowania, Kraków 2004, t. 1.

J. Draus, R. Terlecki, Historia wychowania, Kraków 2005, t. 2.

S. Kot, Historia wychowania, Warszawa 1994, t. 1-2.

A. Fijałkowski, Orbis pictus - Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego, Warszawa 2008.

Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku - między tradycją a innowacją, red. I. Szybiak, A. Fijałkowski, J. Kamińska, Warszawa 2010.

WIEDZA

- ma wiedzę na temat pedagogiki jako nauki humanistycznej.

- zna dzieje wychowania i myśli pedagogicznej; posiada wiedzę na temat pedagogiki jako nauki humanistycznej oraz jej historycznych przemian.

- zna terminologię pedagogiczną i jej źródła.

- zna relacje między filozofią, kulturą a edukacją w kontekście historycznym.

- zna sposoby i procesy rozwoju środków komunikacji społecznej (rękopis, druk, prasa, fotografia).

- zna podstawowe teorie wychowania i uczenia się i ich procesy rozwojowe.

UMIEJĘTNOŚCI

- potrafi wykorzystać wiedzę z zakresu historii pedagogiki w celu analizy współczesnych problemów edukacyjnych.

- ma umiejętność humanistycznego, historycznego i pedagogicznego myślenia.

- potrafi analizować i opisywać mechanizmy edukacyjne w odniesieniu do zmian historycznych.

- potrafi krytycznie analizować przekazy źródłowe właściwe w pracy pedagoga (teoretyczne traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy).

- potrafi samodzielnie rozbudowywać wiedzę wyniesioną z zajęć i twórczo inspirować innych.

- potrafi wykorzystać różne techniki komunikacyjne.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego społeczności lokalnej i globalnej.

- wykazuje refleksję nad istotą przemian w edukacji na przestrzeni wieków.

- potrafi uczestniczyć w dyskusji, podbudowując wypowiedź poglądami różnych autorów.

- potrafi pracować w zespole, szanując zdania innych i dokonując samooceny własnych sądów i przekonań.

- ma świadomość poziomu swojej wiedzy i kompetencji, rozumie konieczność ciągłego rozwoju.

- ma świadomość znaczenia nauk pedagogicznych i ich zastosowania w działaniach społecznych i zawodowych.

- rozumie problemy etyki zawodowej pedagoga.

Wykłady prowadzone są trybem syntetycznym (podającym) z elementami trybu analitycznego (dyskusji), z zastosowaniem metody poglądowości. Udział w wykładach, w ramach wymogów całego MHPP, jest obowiązkowy. Wykłady kończą się pisemnym zaliczeniem, które jest podstawą dopuszczenia do egzaminu modułowego (zob. opis modułu).