Wstęp do psychologii

obowiązkowe
ogólnouniwersyteckie

w sali

Celem wykładu jest wprowadzenie rozległej siatki terminów psychologicznych oraz przedstawienie podstawowych zagadnień badanych przez psychologię. Przybliżony zostanie proces badawczy w psychologii. Ukazane też zostaną główne osiągnięcia tej nauki. Wszystko to powinno kojarzyć się studentom z nazwiskami autorów badań i teorii, a także powinno być poprawnie lokalizowane w przestrzeni i czasie.

Po zdaniu egzaminu z tego przedmiotu słuchacz powinien być przygotowany do kontynuowania studiów w dowolnej dziedzinie psychologii, odnajdując w niej elementy, które już zna lub o których istnieniu przynajmniej słyszał.

Wykład 1. Psychologia, jej historyczne podstawy i współczesne kierunki

1. Psychologia, cele i zadania psychologii

2. Historyczne podstawy psychologii

3. Współczesne kierunki psychologii

- biologiczny

- psychodynamiczny

- behawiorystyczny

- poznawczy,

- humanistyczny

- ewolucjonistyczny

4. Proces badawczy i podstawowe metody badawcze w psychologii.

Literatura:

rozdział 1. Psychologia i życie (2-19) plus fragmenty rozdziału 2. Metody badawcze w psychologii.

Wykład 2. Relacja psychika a mózg

1. Od Heraklita i Platona do współczesnego ujęcia relacji psychika a mózg

2. Układ nerwowy, schemat, funkcjonowanie

- Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy

- Struktury pnia mózgu, układ limbiczny, kora mózgowa

- Asymetria półkulowa

3. Hormonalna regulacja zachowania i procesów wewnętrznych

4. Neuronalna regulacja zachowania i procesów wewnętrznych

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN:

rozdział 3. Biologiczne i ewolucyjne podstawy zachowania (54-91)

Wykład 3. Świadomość, nieświadomość, przedświadomość, podświadomość

1. Świadomość, struktura świadomości i jej funkcje

2. Nieświadomość, procesy nieświadome

3. Wspomnienia przedświadome

4. Podświadome zdawanie sobie sprawy

5. Stany rozszerzonej świadomości

6. Sen i marzenia senne

7. Środki zmieniające psychikę

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 5. Psychika, świadomość i odmienne stany świadomości (140-165)

Wykład 4. Zmysły i odbiór wrażeń, procesy organizujące percepcję

1. Ludzki system zmysłowy – podstawowe cechy

2. Progi absolutne, próg różnicy

3. Odbiór wrażeń, adaptacja sensoryczna

4. Procesy organizujące percepcję. Stałość spostrzegania

5. Procesy identyfikacji i rozpoznawania

6. Dwuznaczność i złudzenia

7. Procesy uwagi, jej funkcje i mechanizmy. Zadanie Stroopa

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 4. Wrażenia zmysłowe i percepcja (92-139)

Wykład 5. Uczenie się przewidywalnych sygnałów, uczenie się o konsekwencjach, analiza zachowania

1. Czym jest uczenie się?

2. Warunkowanie klasyczne

3. Warunkowanie sprawcze

4. Zależności między zachowaniem a wzmocnieniem

5. Właściwości czynników wzmacniających. Reguły wzmacniania

6. Wpływ procesów poznawczych na uczenie się

7. Koneksjonistyczne modele uczenia się

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 6. Uczenie się i analiza zachowania (166-201)

Wykład 6. Pamiętanie i zapominanie

1. Model systemu pamięciowego człowieka

2. Pamięć sensoryczna

3. Pamięć krótkotrwała (kodowanie, przechowywanie, przetwarzanie, wydobywanie)

4. Pamięć długotrwała

5. Pamięć proceduralna i deklaratywna

6. Dlaczego zapominamy?

7. Neurobiologia pamięci

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 7. Pamięć (202-241)

Wykład 7. Umysł i procesy poznawcze

1. Badanie procesów poznawczych. Od introspekcji do obrazowania mózgu

2. Pojęcia i tworzenie pojęć

3. Schematy i skrypty

4. Badania wyobraźni wzrokowej. Mapy umysłowe

5. Rozumowanie (dedukcyjne, indukcyjne) i strategie rozwiązywania problemów

6. Sądzenie i podejmowanie decyzji

7. Język, kompetencja językowa i kompetencja komunikacyjna

8. Testowanie inteligencji, teorie inteligencji

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 8. Procesy poznawcze (242-279) plus fragment rozdziału 9, 289-295)

Wykład 8. Emocje

1. Definicje emocji

2. Neurofizjologia emocji

3. Dynamika rozwoju emocjonalnego

4. Teoria reakcji organizmu Jamesa i Langego

5. Teoria ośrodkowych procesów nerwowych Cannona i Barda

6. Poznawcza teoria pobudzenia Lazarusa i Schachtera

7. Ewolucyjna teoria emocji Darwina

8. Poznawcze strategie modyfikowania stresu

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 12. Emocje, stres i zdrowie (384-425)

Wykład 9. Motywacja

1. Rozumienie motywacji. Funkcje motywacji

2. Teoria instynktu

3. Teoria popędów a uczenie się

4. Teoria pobudzenia

5. Humanistyczna teoria motywacji wzrostu

6. Społeczno-poznawcze teorie motywacji

7. Prawo Yerkesa-Dodsona

8. Hierarchia potrzeb Maslowa

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 11. Motywacja (352-383)

Wykład 10. Osobowość i różnice indywidualne

1. Osobowość i strategie badania osobowości

2. Teorie typów i teorie cech

3. Teorie psychodynamiczne. Główne mechanizmy obrony ego

4. Teorie humanistyczne osobowości

5. Teorie społecznego uczenia się i teorie poznawcze

6. Teorie jaźni

7. Ja w Internecie

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 13. Osobowość człowieka (426-461)

Wykład 11. Rozwój w cyklu życia człowieka

1. Okresy rozwoju: prenatalny, perinatalny, postnatalny

2. Wyposażenie percepcyjne noworodka

3. Rozwój poznawczy. Stadia rozwoju wg Piageta

4. Współczesne poglądy na rozwój percepcyjny i pojęciowy. ToM

5. Stadia rozumowania moralnego wg Kohlberga. Koncepcja C. Gilligan

6. Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona

7. Strategie i metody badania w psychologii rozwojowej

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 10. Rozwój człowieka w ciągu całego życia (308-351)

Wykład 12. Człowiek w sytuacji społecznej

1. Przemożny wpływ sytuacji

- Facylitacja społeczna

- Role i reguły społeczne: typowe role więźnia i strażnika

- Normy społeczne

- Konformizm czy niezależność

- Wpływ autorytetu

2. Konstruowanie rzeczywistości społecznej

3. Rozwiązywanie problemów społecznych

4. Interwencja przypadkowego świadka w sytuacji krytycznej

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 17. Procesy społeczne, społeczeństwo i kultura (562-597)

Wykład 13. Etyka badań psychologicznych

1. Przykłady eksperymentów, które nie spełniają wymogu perfekcjonizmu etycznego

2. Etyka badań empirycznych w psychologii. Dziesięć zasad etycznego prowadzenia badań empirycznych

3. Problemy w badaniach przeprowadzanych na zwierzętach: nauka, etyka, polityka

4. Lista reguł krytycznego myślenia dla „konsumentów” wiedzy naukowej

5. Jak stać się rozważnym odbiorcą statystyki?

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 2. Metody badawcze w psychologii (20-41). Dodatek statystyczny (42-53).

Wykład 14. Główne typy zaburzeń psychicznych

1. Norma a patologia psychiczna

2. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych

3. Typy zaburzeń psychicznych

4. Terapie zaburzeń

(terapie psychodynamiczne, behawioralne, terapie poznawcze, terapie egzystencjalno-humanistyczne, biomedyczne)

5. Ocena skuteczności terapii, strategie profilaktyczne

Literatura: Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdziały 14-15.

Wykład 15. Teoria czynności i teorie pochodne

1. Teoria czynności Tadeusza Tomaszewskiego

2. Regulacyjna teoria temperamentu Jana Strelaua

3. Regulacyjna teoria osobowości wg Janusza Reykowskiego

4. Teoria czynności a psychotrangresjonizm Józefa Kozieleckiego

5. Teoria czynności a Idy Kurcz teoria czynności werbalnych i komunikacyjnych

Literatura: I. Kurcz, D. Kądzielawa (red.) (2002). Psychologia czynności. Nowe perspektywy. Warszawa: Scholar (wybrane fragmenty)

Literatura obowiązkowa:

Required reading:

Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie [Psychology and Life]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: chapters 1, 3-8, 10-13, 16) or

Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J., (2012). Psychologia i życie [Psychology and Life]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: chapters 1, 3-8, 10-13, 16)

Literature: I. Kurcz, D. Kądzielawa (ed.) (2002). Psychologia czynności. Nowe perspektywy. Psychology of Action. New Prospects] Warszawa: Scholar (excerpts)

Materiały pomocnicze:

Auxiliary material:

http://aneksy.pwn.pl/psychologia/

Literatura uzupełniająca:

Supplementary reading:

Materska, M. (2001). Wstęp do psychologii z elementami historii psychologii: Skrypt dla początkujących [Introduction to Psychology with Elements of the History of Psychology. Course Book for Beginners]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Po ukończeniu kursu „Wstęp do Psychologii” student

w zakresie wiedzy:

Zna specyfikę języka naukowego psychologii. Ma pogłębioną wiedzę na temat różnic w zakresie metod i pojęć używanych w psychologii i naukach pokrewnych.

Zna powiązania pomiędzy psychologią a tymi naukami. K_W01

Rozumie pojęcie metody naukowej w kontekście psychologii.

Zna jej zalety i ograniczenia. K_W02

Zna metody statystyczne mające zastosowanie we współczesnych badaniach

psychologicznych K_W03

Umie scharakteryzować rozwój człowieka w poszczególnych fazach życia

oraz w zakresie podstawowych sfer funkcjonowania K_W07

Ma pogłębioną wiedzę na temat funkcjonowania poznawczego człowieka K_W08

Posiada wiedzę na temat stanów afektywnych i ich wpływu na zachowanie K_W09

Zna i rozumie mechanizmy i prawidłowości rządzące funkcjonowaniem człowieka w kontekście społecznym K_W10

Ma wiedzę na temat uwarunkowań i konsekwencji różnic indywidualnych w zachowaniu K_W11

Potrafi zidentyfikować objawy zaburzeń psychicznych, zna ich uwarunkowania

oraz podstawowe metody ukierunkowanych na nie oddziaływań psychologicznych K_W13

Zna historię rozwoju myśli psychologicznej, jej metod badawczych oraz stosowanych teorii na tle rozwoju nauki oraz historii myśli ludzkiej K_W14

- w zakresie umiejętności:

Potrafi krytycznie analizować i oceniać wyniki badań naukowych, dokonywać

weryfikacji ich popularno-naukowych omówień oraz praktycznych zastosowań

wiedzy psychologicznej. K_U05

- w zakresie kompetencji społecznych

-Jest świadomy różnorodności celów i wartości uznawanych przez ludzi i potrafi

respektować tę różnorodność. Z szacunkiem odnosi się do ludzi niezależnie od płci,

orientacji seksualnej, poziomu edukacji, grupy społecznej, wyznania i kultury.

K_K01

Potrafi wykorzystywać posiadaną wiedzę do podejmowania lub wspierania działań

innowacyjnych oraz przedsiębiorczych.

K_K02

Egzamin testowy (pisemny)

(40 pytań z czterema odpowiedziami do wyboru,

zawsze tylko jedna z odpowiedzi jest prawidłowa)

Próg zaliczenia: 60% poprawnych odpowiedzi

Skala ocen:

24-26 dst

27-29 dst+

30-32 db

33-35 db+

36-38 bdb

39-40 celująco

Nie ma