Metadane I

obowiązkowe

Metadane: pojęcie, typologia, funkcje. Metadane w systemach zarządzania bazami danych. Wymiana metadanych między systemami zarządzania informacją. Syntaktyka, semantyka, pragmatyka metadanych. Standardy metadanych.

w sali

Metadane: podstawowe pojęcia. Źródła metadanych. Standardy metadanych. Wymiana metadanych. Praktyczna nauka sporządzania metadanych dla różnego rodzaju obiektów. Wykorzystanie sztucznej inteligencji do zarządzania metadanymi.

Tematyka wykładów:

­ Metadane: pojęcie, rodzaje, funkcje.

­ Źródła metadanych (metadane generowane automatycznie i ręcznie). Jakość metadanych i wymagania dla metadanych.

­ Interoperacyjność metadanych, protokół OAI-PMH, konwersja metadanych, mapowanie metadanych.

­ Standardy metadanych (syntaktyka, semantyka i pragmatyka metadanych).

­ Standardy metadanych dla zasobów archiwalnych, obiektów kulturalnych, produkcji wydawniczej. Metadane obiektów multimedialnych. Metadane w systemach informacji geograficznej.

­ Metadane stron WWW i ich rola w pozycjonowaniu stron internetowych; dobre i negatywne praktyki SEO.

­ Semantyczny web i semantyczne wyszukiwanie. Ontologie. Standardy semantycznego webu: RDF, OWL. Serializacja metadanych (HTML, XML, JSON, KML).

­ Zastosowanie sztucznej inteligencji w zarządzaniu metadanymi (modelowanie tematyczne, rozpoznawanie jednostek nazewniczych, analiza sentymentu)

Tematyka laboratoriów:

Celem laboratoriów jest:

­ Zapoznanie z rolą metadanych w procesie wyszukiwania i weryfikowania informacji.

­ Zapoznanie z narzędziami do identyfikowania metadanych.

­ Zapoznanie ze standardem Dublin Core. Ćwiczenia praktyczne w opracowywaniu metadanych dla różnych typów dokumentów w standardzie Dublin Core.

­ Zapoznanie z formatami serializacji metadanych: XML, JSON.

­ Zapoznanie z metodami pobierania metadanych z innych serwisów internetowych via protokół OAI-PMH.

­ Zapoznanie z metodami wykorzystania sztucznej inteligencji do zarządzania metadanymi.

1. Andersson, L. [et al.]: An Introduction to Paradata. W I. Huvila, L. Andersson, & O. Sköld (Red.), Perspectives on Paradata: Research and Practice of Documenting Process Knowledge (s. 1–14). Springer International Publishing 2024, dostęp: https://doi.org/10.1007/978-3-031-53946-6_1

2. Biblioteka cyfrowa jako repozytorium OAI-PMH, dostęp: https://docs.psnc.pl/display/KB/Biblioteka+cyfrowa+jako+repozytorium+OAI-PMH

3. Brachfogel, A.: Terminy metadanych DCMI - nowe zalecenie dla metadanych Dublin Core. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2010, nr 1, s. 57-64.

4. Creating metadata, dostęp: https://www.dublincore.org/resources/userguide/creating_metadata/

5. DCMI Metadata Terms, dostęp: https://www.dublincore.org/specifications/dublin-core/dcmi-terms/

6. Dokumentacja, dostęp: https://developers.google.com/search/docs?hl=pl

7. Enge, E. [et al.].: Sztuka SEO. Optymalizacja witryn internetowych. Wyd. 3. Gliwice 2016.

8. Gartner, R.: Metadata: shaping knowledge from antiquity to the semantic web. New York 2016.

9. Goczyła, K.: Ontologie w systemach informatycznych. Warszawa 2011.

10. Introduction to Metadata, edited by Murtha Baca. 3rd ed. Los Angeles: Getty Publications, 2016. https://www.getty.edu/publications/intrometadata/.

11. Lane, H. [et al.]: Przetwarzanie języka naturalnego w akcji : rozumienie, analiza i generowanie tekstu w Pythonie na przykładzie języka angielskiego. Warszawa: PWN, 2021.

12. Materska, K.: Informacja w organizacjach społeczeństwa i wiedzy. Warszawa 2007.

13. Nahotko, M.: Jakość metadanych opisowych i możliwości ich współdziałania, „Biuletyn EBIB” 2018, nr 2 (179), dostęp: https://ebibojs.pl/index.php/ebib/article/view/70.

14. Nahotko, M.: Metadane: sposób na uporządkowanie internetu. Kraków 2004.

15. Ochoa, X.: Metadata quality. In Handbook of Metadata, Semantics and Ontologies (pp. 63–88). 2011.

16. Roszkowski, M.: Formaty danych strukturalnych w zasobach World Wide Web. „ZIN – Zagadnienia Informacji Naukowej. Studia Informacyjne” 2017, nr 2, s. 46-72.

17. Roszkowski, M.: Diagnostyka metadanych w kolekcjach cyfrowych. W: Diagnostyka w zarządzaniu informacją: perspektywa informatologiczna. Pod redakcją R. Sapy. Kraków 2017, s. 365-389 (https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/48695).

18. Roszkowski, M.: Linked Data – model danych powiązanych w Semantic Web. „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2010 nr 2, s. 52-68.

19. Słownik terminologii metadanych, dostęp: https://web.archive.org/web/20190217004430/http://skryba.inib.uj.edu.pl/~nahotko/metadane/slownik.htm

20. Terminy Metadanych DCMI, dostęp: https://www.bn.org.pl/download/document/1261049421.pdf

21. Vajjala, S. [et. al.]: Przetwarzanie języka naturalnego w praktyce: przewodnik po budowie rzeczywistych systemów NLP. Gliwice 2023.

22. Zeng M. L.; Jian Qin: Metadata. 2nd edition. Chicago 2016.

Absolwent zna i rozumie:

- metody analizy i interpretacji różnych rodzajów zasobów informacyjnych właściwe dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych bibliologii i informatologii (K_W04)

- procedury oraz narzędzia umożliwiające zapewnienie dostępu do zasobów informacyjnych, zwłaszcza w zakresie tworzenia i/lub korzystania z metadanych dokumentu (K_W06)

Absolwent potrafi:

- opracować poprawnie metadane dla różnych typów dokumentów (K_U03)

Absolwent jest gotów do:

- krytycznej oceny oraz doskonalenia swoich umiejętności w zakresie korzystania ze źródeł informacji (K_K01)

Laboratoria:

W semestrze odbędą się 2-3 kolokwia, które będą podsumowywały pewną partię zajęć. Za każde kolokwium będzie można otrzymać 8 punktów. Suma punktów przełoży się na końcową ocenę.

Aby zaliczyć przedmiot należy uzyskać przynajmniej 51% możliwych do uzyskania punktów oraz uczestniczyć przynajmniej w 50% zajęć laboratoryjnych. Dozwolona liczba nieusprawiedliwionych nieobecności – 2. Każdą następną nieusprawiedliwioną nieobecność należy zaliczyć.

Skala ocen:

0-50% – ndst (2).

51-60% – dst (3).

61-70% – dst plus (3,5).

71-80% – dobry (4).

81-90% – dobry plus (4,5).

91-100% – bardzo dobry (5).

Ocenę będzie można podwyższyć wykazując się dodatkową aktywnością (np. przygotowaniem prezentacji).

Obowiązkowa obecność na kolokwiach.

Nie można poprawiać pozytywnych ocen.

Wykład - egzamin pisemny (test)

Laboratoria - zaliczenie na ocenę