Retoryka i erystyka

obowiązkowe

W ramach przedmiotu poruszana jest tematyka publicznego komunikowania, głównie w aspekcie perswazji. Analizie poddawane są psychologiczne i językowe warunki sprawnej wypowiedzi, a także najczęściej stosowane tropy, argumenty i chwyty erystyczne.

Uwaga: sylabus obejmuje listę omawianych zagadnień. Część z nich zajmuje więcej niż jedne zajęcia.

Wykład (jeden semestr)

1. Czym jest retoryka – sytuacja retoryczna – retoryka a logika – koncepcje retoryki

2. Inwencja, dyspozycja, toposy. Rodzaje status

3. Struktura komunikatu perswazyjnego

4. Przystępny jezyk (Plain language) i jego wpływ na perswazyjność tekstu

5. Metafora i rama poznawcza

6. Figury wizualne w retoryce; performatyka

7. Storytelling i mechanizmy perswazji

8. Emocje w perswazji

9. Mit w retoryce

10. Retoryka jako gra; role retoryczne

11. Argument; argumentacja

12. Błędy logiczne

13. Manipulacja i jak się przed nią bronić

Ćwiczenia – I semestr

1. Przedstawienie idei zajęć, ramowego programu i zasad zaliczenia. Wprowadzenie merytoryczne: definicje i znaczenie retoryki, rys historyczny rozwoju retoryki jako teorii i sztuki wymowy (to można pominąć). Istota i fundamentalne zasady retoryki, funkcje retoryki, rodzaje i style retoryczne.

2. Organizacja mowy retorycznej. Wstęp, opowiadanie, argumentacja, odpieranie zarzutów, zakończenie.

3. Etyka w retoryce. Skuteczność przekazu a społeczeństwo, w jakim chcemy żyć.

4. Zajęcia warsztatowe.

5. Inwencja retoryczna. Określanie status sprawy. Toposy inwencyjne. Analiza fragmentów wystąpień politycznych.

6. Psychologiczne warunki perswazji. Rola emocji w perswazji. Analiza wybranych kreacji reklamowych (filmowych i drukowanych).

7. Tropy i figury retoryczne. Typologia, charakterystyka, funkcje i użycie w komunikacji perswazyjnej. Gramatyka perswazji.

8. Komunikacja niewerbalna – znaczenie w procesie komunikowania, najważniejsze zasady interpretowania mowy ciała (w tym także elementy psychologii kłamstwa).

9. Zajęcia warsztatowe (opowiadanie danych statystycznych/kwesta/mowa noworoczna)

Ćwiczenia – II semestr

1. Komunikacja interpersonalna – bariery w komunikacji. Efektywna komunikacja w zespole (techniki asertywnej komunikacji, aktywne słuchanie, odpowiedzi na trudne pytania, radzenie sobie z krytyką).

2. Sztuka argumentacji. Rodzaje i hierarchizacja argumentów. Argument wg S. Toulmina. Zasady użycia form argumentacyjnych.

3. Typy argumentów w mediach; kontrargumentacja. Analiza dyskusji publicystycznej.

4. Techniki erystyczne – omówienie i analiza w dyskusji. Sposoby radzenia sobie z technikami erystycznymi.

5. Strategie debatowania – budowanie argumentacji i kontrargumentacji.

6. Analiza wybranych debat politycznych.

7. Zajęcia warsztatowe – debaty.

8. Debata oksfordzka

9. Spory w dyskursie publicznym. Wzory, mechanizmy, perspektywy narzucane przez terminologię

10. Zaliczenie – spot reklamowy dotyczący ważnej sprawy publicznej.

Podstawowa:

J. Wasilewski, A. Skibiński, Prowadzeni słowami. Retoryka motywacji w komunikacji publicznej, Warszawa 2008, s. 182-223.

M. Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.

M. Kochan, Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w komunikacji publicznej, Kraków 2005.

R. Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańsk 2007.

K. Szymanek, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2001.

M. Rusinek, A. Załazińska, Jak się dogadać, czyli retoryka codzienna, Kraków 2018 (tu chyba nic nie ma)

S. L. Johnson, Wygrywanie debat. Przewodnik po debatach parlamentarnych, Wyd. Fundacja Polska Debatuje 2013

J. Hołówka. Etyka w działaniu PWN

Marek Tulisz Cyceron, Mowy przeciwko Katylinie.

Uzupełniająca

P. H. Lewiński, Retoryka reklamy, Wrocław 1999.

G. Lakoff, M. Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010.

Arystoteles, Retoryka, przekł., wstęp i koment. H. Podbielski, Warszawa 2008.

J. Bralczyk, Język na sprzedaż, Bydgoszcz 2000.

Ch. Perelman, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, przekł. M. Chomicz, Warszawa 2004.

Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), Warszawa 2010.

E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, tł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa 2000.

W. Pisarek, Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002.

J. Wasilewski, Granice retoryki. O modelu nauczania retoryki w świecie zmedializowanym, [w:] B. Sobczak, H. Zgółkowa (red.), „Dydaktyka retoryki”, Poznań 2011, s. 75-85.

A. i B. Pease, Mowa ciała, Poznań 2012

N. Goldstein, S. Martin, R. Cialdini, Tak! 50 sekretów nauki perswazji, Warszawa 2008

WIEDZA

Uczestnicy zajęć muszą wiedzieć o sposobach konstruowania komunikacji w zależności od audytorium, medium i czasu; rozróżniać stosowane techniki perswazyjne; rozpoznawać środki retoryczne;

UMIEJĘTNOŚCI

Uczestnicy zajęć mają wyrobić sobie dyspozycję do mówienia publicznego i zdolność analizy komunikacji publicznej pod katem wiarygodności, perswazji i atrakcyjności tekstu.

Oceniana jest wiedza teoretyczna i praktyczne zastosowanie teorii w zadaniach realizowanych na ćwiczeniach.

Brak