Media polskie w XX wieku

obowiązkowe

Celem zajęć jest ukazanie rozwoju prasy radia i telewizji w Polsce w XX wieku na tle wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych jakie miały miejsce od momentu odzyskania przez Polskę niepodległości poprzez traumatyczny okres okupacji i reżimu komunistycznego aż do lat polskiej transformacji. Uwaga studentów zostanie skierowana także na poznanie tematyki mediów polonijnych za granicą w okresie Polski Ludowej oraz ukazane ich znaczenie dla emigracji polskiej. Dokonana zostanie również analiza struktury mediów wyznaniowych w aspekcie ich przynależności do systemu medialnego po 1989 r.

Zajęcia obejmują problematykę związaną z polskimi mediami w XX wieku. W pierwszej kolejności analizie zostanie poddana tematyka prasy w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Przedmiotem zainteresowania stanie się prasa polityczna, informacyjna, sensacyjna, społeczno-kulturalna. Podjęta zostanie także dyskusja nad zagadnieniem prasy jako instrumentu polityki w okresie międzywojennym. W dalszej kolejności będą przedstawione okupacyjne systemy prasowe w okresie II wojny światowej oraz rola prasy konspiracyjnej by w kolejnym etapie skupić się na systemie prasowym jaki ukształtował się w Polsce w okresie Polski Ludowej.

W trakcie zajęć ukazana zostanie także historia polskiej radiofonii począwszy od okresu preradiofonicznego (1918-1926) i budowy podstaw polskiej radiofonii (1926-1929), poprzez okres upowszechniania się radia (1929-1935) i etatyzacji radiofonii polskiej (1935-1939) aż po Polskie Radio w latach 1944-1989.

Na wykładzie zostanie omówiona również tematyka związana z elementami nadzoru komunistycznej władzy nad mediami. Przedstawiony będzie system cenzury państwowej oraz działalność Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. W dalszej kolejności przedmiotem zainteresowania staną się polskie media w okresie stalinizmu. Ten okres tzw. „demokracji ludowej” zostanie ukazany w kontekście monopolu władzy na środkami masowego przekazu, państwowej propagandy, indoktrynacji i „kulcie jednostki”.

Wiele miejsca zostanie poświęcone mediom w okresie odwilży (1955-1956). Odwilż w prasie i nasilająca się krytyka niektórych wypaczeń władzy sprzyjała powstawaniu nowych pism. W tej części zajęć przedstawiona będzie historia Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa oraz wydawanego pisma - "Na Antenie". Zostanie także poruszona tematyka mediów polonijnych za granicą w okresie Polski Ludowej. W pierwszej kolejności omówiona zostanie prasa polonijna i jej znaczenie dla emigracji polskiej (np. „Narodowiec” i jego wkład w utrzymanie języka polskiego na obczyźnie czy „Kultura Paryska”). Na zajęciach zostanie także omówiona radiofonia polonijna w Stanach Zjednoczonych (np. Nowojorskie radiowe rozgłośnie polonijne: „Polska Godzina Radiowa” (1934–1949) i jej kontynuatorka „Głos Polonii” (1949–1991) i Francji (np. Paryskie Radio „Solidarność” – zapomniany epizod w radiofonii) czy Sekcja Polska Radia Watykańskiego.

Przedmiotem analizy podczas zajęć będzie także Polska Telewizja w latach 1952-1989. W pierwszej kolejności przedstawione zostaną początki i rozwój telewizji w Polsce oraz media w epoce Edwarda Gierka a następnie propagandowe ich znaczenie w okresie stanu wojennego.

W trakcie zajęć omówione zostaną etapy transformacji mediów w Polsce na tle ważnych wydarzeń takich jak: obrady Okrągłego Stołu, nowelizacja konstytucji, likwidacja RSW „Prasa-Książka-Ruch"; zniesienie cenzury; zmiany w systemie kolportażu; likwidacja trybu koncesji prasy, przystąpienie Polski do Rady Europy, uchwalenie ustawy o radiofonii i telewizji.

Transformacja po roku 1989 pozwoliła także na powstanie mediów wyznaniowych. Dokonana zostanie więc analiza struktury mediów wyznaniowych w aspekcie ich przynależności do systemu medialnego po 1989 r. poprzez przeglądu stanowisk oraz przyjętych rozstrzygnięć rozumienia „systemu medialnego”, „mediów wyznaniowych” oraz „struktury mediów”. W trakcie zajęć zostaną poddane analizie normatywne podstawy istnienia katolickich środków masowego przekazu oraz ukazany wizerunek Kościoła i kontekst historyczny. Omówione zostaną najważniejsze segmenty mediów wyznaniowych: kompozycja układu przestrzennego prasy katolickiej w Polsce; katolicka radiofonia i telewizja w układzie strukturalno-przestrzennym; media katolickie w ramach komunikacji ogólnokrajowej i lokalnej a także funkcje i model komunikacji w mediach społecznościowych instytucji eklezjalnych.

Adamowski J. W., Aktywność nadawcza i programowa Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego – próba analizy, „Kultura – Media – Teologia” 48(2021), ss. 7–23

Borejsza J., Z dziejów polskiej prasy emigracyjnej (1863–1865), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 4(1965), ss. 50–104.

Briggs A., Burke P., Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, tłum. J. Jedliński, Warszawa 2010.

Gawlikowski L., Pracownicy Radia Wolna Europa. Biografie zwykłe i niezwykłe, Warszawa 2015.

Gerasik J., Tygodnik „Ogniwo” w łańcuchu prasy polonijnej w Nowym Jorku, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 25(2022), ss. 33-56.

Goban-Klas T., Prasa lokalna i środowiskowa w Stanach Zjednoczonych: w cieniu gigantów, Wrocław 1989.

Goban-Klas T., Społeczeństwo medialne, Warszawa 2005.

Guzek D., Media Katolickie w polskim systemie medialnym, Toruń 2016

Habielski R., Druga wielka emigracja 1945 – 1990, Życie społeczne i kulturalne emigracji, t.. III, Warszawa 1999.

Habielski R., Machcewicz P., Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa w latach 1950-1975, Wrocław 2018.

Habielski R., Polityczna historia mediów w Polsce w XX wieku, Warszawa 2009

Habielski, R., Polski Londyn, Wrocław 2004.

Jaroszek M., Wizerunek mediów polonijnych na podstawie wybranych miast w Stanach Zjednoczonych, „Łódzkie Studia Teologiczne” 30(2021), ss. 77-115.

Kacpura Z., Kowalski A., Prasa Polonii i polskiej emigracji politycznej (Zarys monograficzny), Warszawa 1975

Kamińska-Chełminiak K., Cenzura w Polsce 1944-1960. Organizacja, kadry, metody pracy, Warszawa 2019

Kania J., Kroplewski Z., Media religijne i wyznaniowe w polskim systemie medialnym, Szczecin 2013.

Kozieł A., Za chwilę dalszy ciąg programu… Telewizja polska czterech dekad, Warszawa 2003

Leonowicz-Bukała I., Media polonijne w USA, Rzeszów 2012.

Lewandowska S., Prasa polskiej emigracji wojennej 1939 – 1945, Warszawa 1993.

Łopuszański P., PRL w stylu pop, Warszawa 2016

Media w Polsce w XX wieku, red. Renata Głuza, Poznań 1999

Paczkowski A., Prasa i społeczność polska we Francji w latach 1920-1940, Wrocław 1979.

Paczkowski A., Prasa polonijna w latach 1870–1939, Warszawa 1977.

Pokorna-Ignatowicz K., Kościół w świecie mediów, historia – dokumenty – dylematy, Kraków 2002.

Prasa, radio i telewizja w Polsce : Zarys dziejów, Warszawa 2021

Pszenicki K., Tu mówi Londyn. Historia Sekcji Polskiej BBC, Warszawa 2009.

Pszenicki K., Tu mówi Londyn. Sekcja Polska BBC. Od środkowego Gierka do Solidarności, „Więź” 8–9 (2007), ss. 81–95.

Rakoczy Т., Prawo Kościoła katolickiego do środków społecznego przekazu w Kodeksie Prawa Kanonicznego z I983r. i w konkordatach posoborowych, Gniezno 2005.

Sonczyk W., Media w Polsce, Warszawa 1999.

Talko L., Audycje dla ludności polonijnej w radiu francuskim 1945-1985, „Studia Polonijne” 10(1985), ss. 323-332.

Żakowski J., Pół wieku pod włos. Czyli życie codzienne „Tygodnika Powszechnego” w czasach heroicznych, Kraków 1999.

• Wiedza

Po ukończeniu zajęć student:

- zna specyfikę polskich mediów w XX wieku oraz główne kierunki badań nad tematyką polskiego systemu medialnego w okresie PRL i transformacji

- zna cechy charakterystyczne dyskursu naukowego i popularyzatorskiego w odniesieniu do mediów polskich

- zna powiązania badanych zjawisk w polskich mediach

- zna sposoby wyszukiwania i systematyzowania informacji dotyczące mediów polskich w XX wieku

- posiada podstawową wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację poszczególnych tytułów prasy polskiej XX wieku

-Umiejętności

Po ukończeniu zajęć student:

- potrafi wskazać podstawowe media polskie w XX wieku

- potrafi określić i ocenić krytycznie stan swojej wiedzy na temat mediów polskich

- definiuje, objaśnia i stosuje poprawnie w mowie i w piśmie podstawowe terminy fachowe właściwe mediom polskim

- dostrzega rolę mediów polonijnych na rzecz łączności emigracji polskiej z rodakami w ojczyźnie

• Inne kompetencje

Po ukończeniu zajęć student:

- ma świadomość znaczenia krzewienia patriotyzmu przez media polonijne wśród diaspory polskiej na emigracji

- docenia i szanuje rolę mediów

O zaliczeniu decyduje wykonanie wszystkich aktywności przydzielonych podczas zajęć oraz poziom merytoryczny, metodologiczny i formalny opracowanych tematów.