Analiza medialnych dyskursów kulturowych - analiza przypadku

obowiązkowe

Wykład poświęcony jest wybranym przykładom dyskursu medialnego wokół problemów kultury. Zaczynam od wyjaśnienia podstawowych pojęć z zakresu analizy dyskursu (pojęcie dyskursu, metody analizy, kultura jako pole kontrowersji) po czym przechodzę do omawiania szczegółowych zagadnień (analiz przypadku).

Celem przedmiotu jest przegląd pojęć, teorii i instrumentów analizy dyskursu medialnego, służących dostrzeżeniu tematów kulturowych zakodowanych i obecnych w języku debaty publicznej, najczęściej obecnych w polskim dyskursie medialnym. Krytyczna analiza wybranych przekazów medialnych zostanie oparta o bieżące przykłady z obszaru komunikacji społecznej w Polsce. Zakres tematyczny przedmiotu obejmuje następujące zagadnienia:

• Pojęcie dyskursu – przypomnienie ujęć teoretycznych oraz próba porządkowania kryteriów wyodrębniania i klasyfikacji odmian oraz typów dyskursu.

• Paradygmaty kulturowe – zasady wyodrębniania.

• Jak badać dyskurs – metody i narzędzia (np. podejście lingwistyczne, refleksja foucaultowska, KAD, multimodalna analiza dyskursu).

• Analiza medialnych dyskursów kulturowych różnych typów: władzy, emancypacyjnych i postzależnościowych (perspektywa feministyczna, genderowa, postkolonialna), religii, nauki – w kontekstach właściwych im paradygmatów (np. romantycznego, pozytywistycznego, modernistycznego itp.)

• Foucault Michel, Porządek dyskursu, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2002, ISBN 83-88560-87-5.

• Dyskurs jako struktura i proces, Teun A. Van Dijk (red.), przeł. Grzegorz Grochowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13532-8.

• Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Anna Duszak, Norman Fairclough (red.), Kraków: Universitas, 2008, ISBN 97883-242-0719-0.

• Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, Anna Duszak, Grzegorz Kowalski (red.), Kraków: Universitas, 2013, ISBN 97883-242-2318-3.

• T. Rapley, Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów, przeł. A. Gąsior-Niemiec, Warszawa: PWN, 2013, ISBN 978-83-01-16-323-5.

• Piekot, Tomasz, Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Kraków: Universitas, 2006, ISBN 83-242-0792-9.

• Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy, Marek Czyżewski, Karol Franczak, Magdalena Nowicka, Jerzy Stachowiak (red.), Warszawa: Sedno, 2014, ISBN 978-83-63354-53-4.

• Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze, Ryszard Nycz (red.), t. 1, Kraków: Universitas, 2011, ISBN 97883-242-1317-7.

• Butler, Judith, Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, przeł. Adam Ostolski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010, ISBN 97883-61006-96-1.

• Butler, Judith, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, przeł. K. Krasuska, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.

• Retoryka ciała w dyskursie publicznym, Robert Cieślak (red.), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008, ISBN 987-83-7611-188-9.

• Słownik terminologii medialnej, Walery Pisarek (red.), Kraków: Universitas, 2006, ISBN 83-242-0517-9.

• Barthes, Roland, Fragmenty dyskursu miłosnego, przeł. Marek Bieńczyk, Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999, ISBN83-86989-52-1.

• Barker, Chris, Studia kulturowe, przeł. Agata Sadza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005, ISBN 83-233-2005-5.

a. Po zaliczeniu zajęć, student:

i. Wiedza:

1. definiuje dyskurs, dyskurs medialny oraz posiada wiedzę na temat typów analizy dyskursu medialnego;

2. zna podstawowe kategorie analityczne służące badaniom dyskursu medialnego;

3. posiada wiedzę na temat wzajemnych związków i uwarunkowań pomiędzy dyskursem jako zespołem zachowań językowych oraz społecznym, politycznym, kulturowym kontekstem oraz jawnymi i ukrytymi celami uczestników dyskursu.

ii. Umiejętności:

1. potrafi stosować narzędzia analizy dyskursu medialnego;

2. potrafi rozwiązywać problemy analizy dyskursu w ramach pracy indywidualnej i grupowej;

3. przeprowadza analizę wybranego tematu medialnego lub wybranych aspektów dyskursu w kontekście różnorodności mediów i typów przekazów oraz zjawiska różnorodności kulturowej;

4. dostrzega relacje między racjonalizacją a emocjonalizacją treści w zależności od kontekstu kulturowego i typu medium;

5. wskazuje i wyjaśnia rolę mediów w kulturze i wpływ kultury na procesy mediatyzacji.

iii. Kompetencje społeczne:

1. ma świadomość dylematów etycznych związanych z problematyką badań nad dyskursem;

2. jest świadomy kształtowania rzeczywistości kulturowej przez przekaz medialny;

3. jest świadomym odbiorcą medialnych dyskursów kulturowych - co oznacza, że potrafi zidentyfikować i poddać racjonalnej krytyce mechanizmy, przy pomocy których konstruuje się medialne obrazy świata w danej kulturze

a. ocena aktywności na zajęciach (udział w dyskusjach i ćwiczeniach przedmiotowych)

b. realizacja prac pisemnych

i/lub

c. prezentacje samodzielnych analiz dyskursu

d. pisemne kolokwium zaliczeniowe, obejmujące całość treści merytorycznych oraz samodzielną analizę przedstawionego tekstu przy użyciu poznanych narzędzi.