Analiza medialnych dyskursów kulturowych - analiza przypadku

obowiązkowe

Wykład poświęcony jest wybranym przykładom dyskursu medialnego wokół problemów kultury. Zaczynam od wyjaśnienia podstawowych pojęć z zakresu analizy dyskursu (pojęcie dyskursu, metody analizy, kultura jako pole kontrowersji) po czym przechodzę do omawiania szczegółowych zagadnień (analiz przypadku).

a. Celem przedmiotu jest przegląd pojęć, teorii i instrumentów analizy dyskursu medialnego, które pozwolą na zbadanie tematów kulturowych zakodowanych i działających za pośrednictwem języka, które są najczęściej obecne w polskim dyskursie medialnym (np. polityka, religia, sport, przemoc, płeć, ekonomia). Krytyczna analiza wypowiedzi medialnych zostanie oparta o wybrane przykłady empiryczne, pochodzące z polskiej sfery publicznej. Zakres tematyczny przedmiotu obejmuje następujące zagadnienia:

i. Strategie badawcze w analizie medialnych dyskursów kulturowych:

1. Co to jest dyskurs medialny? Analiza dyskursu jako technika badawcza. Metody i narzędzia analizy dyskursu, ich zastosowanie w badaniach treści medialnych. Rola mediów w kulturze i wpływ kultury na procesy mediatyzacji. Główne tematy kulturowe obecne w polskim dyskursie medialnym

2. Semiotyczne aspekty dyskursu: systemy znaczące; znak, oznaka, symbol. Kod jako podstawowy system znaków. Poziomy znaczeń – denotacja, konotacja, znacznie mityczne Kod kulturowy; tworzenie znaczenia. Trzy szkoły semiotyczne: semiotyka anglosaska (Peirce), rosyjska (szkoła tartuska) i francuska (Barthes)

ii. Medialne konstruowanie podziałów politycznych:

1. Narracje medialne o Okrągłym Stole jako mity założycielskie III Rzeczpospolitej – dyskurs heroiczny, komediowy, tragiczny, satyryczny w wybranych wywiadach prasowych

2. Wizyta Donalda Trumpa w Polsce i jej znaczenie okiem prawicowej prasy opiniotwórczej

iii. Polityka historyczna – PRL i II Wojna Światowa:

1. Pałac Kultury i Nauki – symbol Warszawy czy rosyjskiego zniewolenia? Dyskusja o PKiN w wybranych portalach internetowych

2. Powstanie Warszawskie w audycjach Polskiego Radia i TOK FM

iv. Dyskursywne mechanizmy wykluczania i dyskryminacji w tabloidach:

1. Dyskurs polskich tabloidów wobec kryzysu migracyjnego

2. Reprezentacje biedy i wykluczenia społecznego w tabloidach w opozycji do „władzy” i ludzi bogatych

v. Medialne reprezentacje śmierci i żałoby:

1. „Polityka” i „Do Rzeczy” wobec samopodpalenia przed Pałacem Kultury i Nauki w październiku 2017 r.

2. Doniesienia o katastrofie smoleńskiej w polskiej prasie na przykładzie „Gazety Polskiej” i „Gazety Wyborczej”

vi. Dyskurs płciowy w mediach:

1. Kobiety o mężczyznach, mężczyźni i kobietach: dyskurs płciowy w pismach męskich (Logo, Men’s Health) i kobiecych (Cosmopolitan, Wysokie Obcasy)

2. Konstruowanie męskości i kobiecości na podstawie przekazów prasowych dotyczących Mistrzostw Świata w piłce nożnej

vii. Polska służba zdrowia i medialne reprezentacje choroby:

1. Medialny obraz osób z zaburzeniami psychicznymi na przykładzie wybranych dzienników

2. Wizerunek polskiej służby zdrowia podczas strajku lekarzy rezydentów w programie TVP „Warto rozmawiać”

viii. Poszukiwanie prawdy o świecie, czyli relacja nauka-wiara w mediach:

1. Koegzystencja czy rywalizacja? Relacja nauka-wiara w prasie katolickiej

2. Polskie blogi i portale technologiczne wobec problematyki postępu technologicznego i scjentyzmu

a. R. Barthes, Mit i znak, Warszawa 1970

b. J. Bralczyk, O języku propagandy i polityki, Warszawa 2008

c. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Kraków 1997

d. A. Duszak, N. Fairclough, Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Kraków 2008

e. C. Fog, C. Budtz, Storytelling. Narracja w reklamie i biznesie, Warszawa 2011

f. A. Grzymała – Kozłowska, Konstruowanie „innego”. Wizerunki imigrantów w Polsce, Warszawa 2007

g. P. Guiraud, Semiologia, Warszawa 1974

h. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa, Tabloidy : język, wartości, obraz świata, Wrocław 2011

i. Z. Kloch, Odmiany dyskursu. Semiotyka życia publicznego w Polsce po 1989, Wrocław 2006.

j. M. Lisowska-Magdziarz, Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Kraków 2007

k. M. Mrozowski, Media masowe, Warszawa 2001

l. T. Piekot, Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Kraków 2006

m. T. Piekot, Mediacje semiotyczne: słowo i obraz na usługach ideologii, Warszawa 2016

n. W. Pisarek, Analiza zawartości prasy, Kraków 1983

o. T. van Dijk, Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa 2001

p. J. Wasilewski, Opowieści o Polsce, Retoryka narracji, Warszawa 2012

a. Po zaliczeniu zajęć, student:

i. Wiedza:

1. definiuje dyskurs, dyskurs medialny oraz posiada wiedzę na temat typów analizy dyskursu medialnego;

2. zna podstawowe kategorie analityczne służące badaniom dyskursu medialnego;

3. posiada wiedzę na temat wzajemnych związków i uwarunkowań pomiędzy dyskursem jako zespołem zachowań językowych oraz społecznym, politycznym, kulturowym kontekstem oraz jawnymi i ukrytymi celami uczestników dyskursu.

ii. Umiejętności:

1. potrafi stosować narzędzia analizy dyskursu medialnego;

2. potrafi rozwiązywać problemy analizy dyskursu w ramach pracy indywidualnej i grupowej;

3. przeprowadza analizę wybranego tematu medialnego lub wybranych aspektów dyskursu w kontekście różnorodności mediów i typów przekazów oraz zjawiska różnorodności kulturowej;

4. dostrzega relacje między racjonalizacją a emocjonalizacją treści w zależności od kontekstu kulturowego i typu medium;

5. wskazuje i wyjaśnia rolę mediów w kulturze i wpływ kultury na procesy mediatyzacji.

iii. Kompetencje społeczne:

1. ma świadomość dylematów etycznych związanych z problematyką badań nad dyskursem;

2. jest świadomy kształtowania rzeczywistości kulturowej przez przekaz medialny;

3. jest świadomym odbiorcą medialnych dyskursów kulturowych - co oznacza, że potrafi zidentyfikować i poddać racjonalnej krytyce mechanizmy, przy pomocy których konstruuje się medialne obrazy świata w danej kulturze

a. aktywność na zajęciach w postaci brania udziału w dyskusjach i ćwiczeniach przedmiotowych;

b. pisemne kolokwium zaliczeniowe, obejmujące całość treści merytorycznych oraz samodzielną analizę przedstawionego tekstu przy użyciu poznanych narzędzi.