Antropologia mediów i dzieje mediatyzacji

obowiązkowe

1 Narodziny człowieka: mowa, pierwsze medium komunikacji. Specyfika mowy i świata oralnego; magia, mitologia, „mowa bytu”.

2 Pojęcie cywilizacji. Piśmienność i człowiek piśmienny.

3 Cywilizacje: Pojęcie „Zachodu”. Unikalność cywilizacji nowoczesnej.

4 Świat/cywilizacja/człowiek pomiędzy wynalazkiem pisma a wynalazkiem druku. Pierwsze oświecenie: starożytne

5 Narodziny cywilizacji globalnej a wynalazek Gutenberga.

6 Początki nowoczesnej sfery publicznej i jej mediów: gazety, czasopisma, druki.

7 Oświecenie i jego zasady komunikacji: rozum. Encyklopedia

8 Sfera publiczna i media w dobie Rewolucji Francuskiej.

9 Romantyzm i jego nowi nadawcy. Rewolucja przemysłowa i jej wpływ na komunikację społeczną; początki kultury masowej.

10 Społeczeństwo industrialne/masowe; przełomowe wynalazki komunikacyjne wieku XIX

11 Era modernizmu. Film i radio.

12 Późne społeczeństwo masowe/konsumpcyjne. Telewizja.

13 Postmodernizm i najnowsze media elektroniczne: internet.

Sylabus: antropologia mediów i dzieje mediatyzacji/ zagadnienia, pojęcia, terminy

1 Narodziny człowieka: mowa, pierwsze medium komunikacji. Problem przepływu informacji w świecie naturalnym (nośniki, magazyny, procesory). Specyfika mowy i świata oralnego; magia, mitologia, „mowa bytu”: jedność tego, co komunikatywne i performatywne. Drugie medium komunikacji: malarstwo. Społeczeństwo prehistoryczne.

2 Pojęcie cywilizacji. Źródła, warunki możliwości, cechy charakterystyczne cywilizacji. Media/mediatyzacja w początkach cywilizacji. Piśmienność i człowiek piśmienny. Pismo fonetyczne i jego przewagi nad innymi pismami. Pojęcie wiedzy. Cywilizacja a kultura. Rodzaje cywilizacji: przednowoczesne i nowoczesne. Relacje między centrum a peryferiami cywilizacji.

3 Przegląd cywilizacji historycznych i aktualnych. Relacje między cywilizacjami. Dyfuzjonizm i ekspansjonizm. „Konflikt cywilizacji”. Pojęcie „Zachodu”. Unikalność cywilizacji nowoczesnej („galaktyka Gutenberga”): globalizacja, uniwersalizm, kapitalizm. Cywilizacje historyczne: kapłańskie początki cywilizowanych systemów medialnych (kapłan/religia jako główny nadawca).

4 Świat/cywilizacja/człowiek pomiędzy wynalazkiem pisma a wynalazkiem druku. Pierwsze oświecenie: starożytne; filozofowie i sofiści; narodziny rozumu jako najwyższej instancji wiedzy/komunikacji; narodziny „nauki”; pojęcie racjonalności i wiedzy krytycznej. Świat pisma a świat niepiśmienny. Piśmienne elity i oralny lud. Antropologia piśmienności: indywidualizacja, racjonalizacja, subiektywizacja człowieka dzięki pismu. Starożytny obieg wiedzy, szkoły, biblioteki, zwoje; Biblioteka Aleksandryjska; papirus i pergamin

5 System komunikacji w świecie średniowiecznego Zachodu. Narodziny cywilizacji globalnej a wynalazek Gutenberga („Galaktyka Gutenberga”); odkrycie człowieka, świata i natury: renesans; upadek świata średniowiecznego i narodziny nowego człowieka: reformacja; wczesna nowoczesność i kapitalizm; zderzenie cywilizacji: Kolumb i Kortez

6 Narodziny nowoczesnej subiektywności z ducha czytelnictwa. Przełom Baconowsko-Kartezjański, czyli narodziny nowoczesnej nauki. Początki nowoczesnej sfery publicznej i jej mediów: gazety, czasopisma, druki. Mediatyzacja nowoczesnej nauki/wiedzy: oświecenie. Nowi nadawcy: filozofowie, naukowcy i intelektualiści na scenie świata. Idea liberalna jako źródło nowoczesnej sfery publicznej (wolność słowa i myśli; cenzura)

7 Oświecenie i jego zasady komunikacji: rozum. Encyklopedia (idea wiedzy o wszystkim dla wszystkich). Materialne podstawy sfery publicznej: Prasa, książka, ruch. Publicystyka. Powstanie narodowych sfer publicznych; państwo nowoczesne w sferze publicznej, modele relacji: liberalny, autorytarny, totalitarny.

8 Sfera publiczna jako ośrodek oświeconej komunikacji społecznej – teorie jej funkcjonowania i istoty (racjonalna, „konfliktu interesów”, „konfiktu tożsamości”). Komunikacja społeczna, sfera publiczna i media w dobie Rewolucji Francuskiej. Kształtowanie się głównych podziałów ideologicznych. Klasy społeczne na scenie publicznej. Publicyści i dziennikarze w procesach rewolucyjnych. Publikacja jako działanie polityczne: broszury, manifesty, deklaracje.

9 Krajobraz po rewolucji: romantyzm i jego nowi nadawcy: poeci, artyści; koniec autorytetu rozumu w sferze publicznej; przyspieszenie cywilizacyjne, rewolucja przemysłowa i jej wpływ na komunikację społeczną; początki kultury masowej. Romantyzacja rzeczywistości (powieść jako medium społecznej edukacji i świadomości zbiorowej). Masowa prasa i jej przesłanki: maszyna rotacyjna, kolej. Pierwsza ideologia masowa i jej mediatyzacja: marksizm i manifest komunistyczny.

10 Społeczeństwo industrialne/masowe; przełomowe wynalazki komunikacyjne wieku XIX: telegraf, fotografia, telefon, fonograf; elektryfikacja i motoryzacja; kino; pojęcie „masy” w krytyce społecznej (od Tocqueville'a, przez Durkheima, do Ortegi y Gasseta). Konflikt kategorii „sfery publicznej” i „społeczeństwa masowego”. Kapitalizm a sfera publiczna.

11 Społeczeństwo/kultura/media masowe pomiędzy dojrzałym a późnym stadium rozwoju: modernizm i jego antropologia oraz struktura komunikacyjno-medialna. Wielkie ideologie masowe: komunizm i faszyzm. Nowe masowe media: narodziny tabloidów, film i jego rola w kulturze masowej i propagandzie w krajach autorytarnych (Eisenstein, Riefenstahl), radio a władza nad masami/totalitaryzm.

12 Późne społeczeństwo masowe: społeczeństwo konsumpcyjne. Towaryzacja komunikacji i deracjonalizacja sfery publicznej w późnonowoczesnym społeczeństwie masowym. Rola telewizji. Antropologia człowieka jednowymiarowego, post-piśmiennego; koniec świata Gutenbergowskiego i przełom medialno-antropologiczny: nowy człowiek komunikacji elektronicznej. Kultura masowa jako rewitalizacja oralności, mityczności i irracjonalności.

13 Postmodernizm i najnowsze media elektroniczne: świat pomiędzy telewizją a internetem; McLuhan – teoretyk „retrybalizacji”; Baudrillard i symulakry; społeczeństwo sieci: M. Castells; rewolucja cyfrowa i jej konsekwencje; globalny umysł sieciowy. Social media i totalna mediatyzacja.

Fernand Braudel, Gramatyka cywilizacji, Warszawa 2006

Eric Hobsbawm, Wiek rewolucji, 1789-1848, Warszawa 2013

Immanuel Wallerstein, Analiza systemów-światów, Warszawa 2007

Mashall McLuhan, Galaktyka Gutenberga, Warszawa 2019

red. A. Barnard, J. Spencer, Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008

Yuval Noah Harari, Od zwierząt do bogów, 2014

red. G. Godlewski, T. Kolankiewicz, A. Mencwel, A. Pęczak, Antropologia kultury, Warszawa 2001

Manuel Castells, Społeczeństwo sieci, Warszawa 2007

red. Wiesław Godzic, Media audiowizualne. Podręcznik akademicki, Warszawa 2010

Denis McQuail, Teoria komunikowania masowego, Warszawa 2008

Paul Levinson, Nowe nowe media, Kraków 2010

Student zna, rozumie, potrafi zastosować pojęcia, terminy antropologii mediów wymienione wyżej. Posiada orientację w podstawowych zagadnieniach dziejów mediatyzacji i historii mediów wymienionych w opisie, rozumie procesy i mechanizmy historyczne rozwoju mediatyzacji i ich związki z historią cywilizacji i społeczeństwa; ma orientację w antropologicznej specyfice różnorodnych urządzeń struktury medialnej i komunikacji kulturowej oraz ich związkach z przemianami ideologicznymi, ekonomicznymi i politycznymi; rozumie specyfikę komunikacyjną i unikalność strukturalną społeczeństwa nowoczesnego oraz jej związek z mediami masowymi.

zaliczenie pisemne na ocenę

brak