Pragmatyka językowa

obowiązkowe

w sali

Pragmatyka językowa ukazuje język nie tylko jako system znaków, ale także jako formę działania i współdziałania ludzi. Poruszane są zagadnienia aktów mowy i implikatur konwersacyjnych, perswazji i manipulacji, społeczny wymiar funkcjonowania języka i jego zróżnicowanie.

W ramach przedmiotu przedstawiane są także podstawowe zagadnienia poprawności języka w mediach w zakresie interpunkcji, ortografii, gramatyki i leksyki.

Pełny zestaw zagadnień:

Funkcje języka.

Teoria Grice’a i implikatury.

Presupozycje.

Zróżnicowanie języka.

Akty mowy.

Intertekstualność.

Teorie determinizmu językowego.

Grzeczność i etykieta językowa.

Językowe środki perswazji.

Tabu językowe.

Komunikacja inkluzywna.

Polityczna poprawność.

Proksemika i kontekstowanie.

Kognitywizm, stereotypy, pojęcia i analizy pragmatyczne.

Poprawność języka w mediach w zakresie:

- interpunkcji,

- ortografii,

- gramatyki,

- leksyki.

J.L. Austin, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, tł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1993

A. Awdiejew, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków 2004

Awdiejew, Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Kraków 1987

E. Hall, Poza kulturą, Warszawa 1984.

Język polski. Kompendium, red. M. Derwojedowa, H. Karas, D. Kopcińska, Warszawa 2005, rozdz. IX: Pragmatyka

R. Kalisz, Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.

S. Levinson. Pragmatics, Cambridge 1983 (wybór).

J. Lyons, Semantyka, t. 1, 2, Warszawa 1884.

A. Markowski, H. Jadacka, Kultura języka polskiego, t. 1, 2, Warszawa 2018.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2023.

Po ukończeniu przedmiotu student ma:

WIEDZĘ

1. Zna pojęcie języka w działaniu w odróżnieniu od języka traktowanego jako system znaków.

2. Zna teorię aktów mowy, funkcję performatywną i konstatywną wypowiedzi językowych, funkcje aktów bezpośrednich i pośrednich oraz teorię implikatur konwersacyjnych.

3. Zna funkcje modalne, funkcje działania i funkcje emotywne wypowiedzi.

4. Zna mechanizmy tworzenia sensów naddanych wypowiedzi – presupozycje i implikatury.

5. Zna wpływ kontekstu kulturowego na działania językowe, w tym mowę czasu, przestrzeni, mowę ciała. Zna pojęcie konotacji kulturowych.

6. Zna koncepcje związane z proksemiką, kontekstowaniem, podstawy kognitywizmu i zasady komunikacji inkluzywnej.

7. Zna pojęcie błędu językowego i normy językowej, a także kryteriów oceny języka w mediach.

UMIEJĘTNOŚCI

1. Potrafi odczytywać sensy naddane wypowiedzi.

2. Potrafi odróżniać funkcje modalne wypowiedzi od funkcji informacyjnej.

3. Potrafi sprawnie działać komunikacyjnie m.in. poprzez ukrywanie sensów w wypowiedziach, których forma jest różna od treści odczytanej dosłownie.

4. Potrafi tworzyć teksty np. dziennikarskie, wykorzystujące metafory kognitywne, konotacje kulturowe i tzw. skrzydlate słowa.

5. Potrafi odczytywać i tworzyć teksty tzw. usytuowane, to jest takie, których cel illokucyjny zależy od sytuacji mówienia.

6. Potrafi wskazać typy błędów językowych pojawiających się w mediach, a także dokonać ich korekty.

INNE KOMPETENCJE

Świadomość, że język służy nie tylko funkcji informacyjnej, lecz może być używany do wyrafinowanych nieraz gier słownych.

Umiejętność dyskusji na tematy kontrowersyjne, np. związane z polityczną poprawnością w języku.

Ocena bieżąca w trakcie zajęć, końcowy test zaliczeniowy. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa.

Nie.