Dokumentacja Rafinacji

Przedmiot "Dokumentacja rafinacji" wprowadza studentów w zarządzanie danymi badawczymi, ze szczególnym uwzględnieniem danych powstających w procesie rafinacji informacji. Zajęcia obejmują zarządzanie danymi (przechowywanie, bezpieczeństwo, dostęp), ochronę danych osobowych, kwestie praw autorskich, anonimizację, a także udostępnianie danych zgodnie z zasadami FAIR. Omawiane są również narzędzia wspierające zarządzanie danymi, takie jak GitHub czy DMPtool.

Programu zajęć przedmiotu "Dokumentacja rafinacji", obejmuje następujące obszary tematyczne:

1. Wprowadzenie do zarządzania danymi badawczymi

a. Definicja i znaczenie zarządzania danymi badawczymi

b. Rodzaje danych badawczych

c. Cykl życia danych badawczych

d. Wstęp do dokumentacji danych

2. Praktyczne aspekty dokumentacji danych badawczych

a. Tworzenie pełnej dokumentacji dla zbiorów danych badawczych

b. Przegląd narzędzi wspierających dokumentację

c. Wymogi jakości dokumentacji

d. Przykłady dobrych praktyk dokumentowania danych

3. Metadane i struktura danych

a. Tworzenie metadanych: co powinno być uwzględnione (źródło, metoda zbierania, struktura, jednostki miary, zmienne)

b. Opis zbiorów danych i ich dokumentacja

c. Formatowanie i organizacja danych

4. Dokumentowanie czyszczenia i rafinacji danych

a. Proces czyszczenia danych: usuwanie błędów, duplikatów, brakujących wartości

b. Standaryzacja i normalizacja danych

c. Przykłady narzędzi do czyszczenia danych

d. Dokumentacja procesu rafinacji danych

5. Prawa autorskie, licencje i udostępnianie danych

a. Ochrona praw autorskich w kontekście danych badawczych

b. Rodzaje licencji na dane badawcze

c. Zasady FAIR Data: Findable, Accessible, Interoperable, Reusable

d. Udostępnianie danych do ponownego wykorzystania

6. Ochrona danych osobowych i anonimizacja

a. Przepisy o ochronie danych osobowych (np. RODO) w badaniach naukowych

b. Dane wrażliwe i poufne, procedury uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych

c. Techniki anonimizacji i pseudonimizacji danych

7. Przechowywanie, archiwizacja i bezpieczeństwo danych

a. Wymagania dotyczące bezpiecznego przechowywania danych badawczych

b. Koszty przechowywania i archiwizacji danych

c. Procedury związane z długotrwałą archiwizacją danych i zarządzaniem dostępem

8. Narzędzia wspomagające zarządzanie danymi badawczymi

a. Przegląd narzędzi zarządzanie danymi badawczymi

b. Przykłady zarządzania wersjami danych za pomocą GIT

1. Bogajczyk, M., Książczak-Gronowska, A. (2020). Dane badawcze (Wydanie 1). Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. www.buw.uw.edu.pl.

2. Cox, A., & Verbaan, E. (2018). Exploring Research Data Management. Facet. https://doi.org/10.29085/9781783302802

3. Wilkinson, M. D., Dumontier, et al (2016). The FAIR Guiding Principles for scientific data management and stewardship. Scientific Data, 3(1), 160018. https://doi.org/10.1038/sdata.2016.18

4. RDA Metadata Standards Catalog. https://rdamsc.bath.ac.uk/

5. Research Data Oxford - Data management plans. https://researchdata.ox.ac.uk/data-management-plans

6. Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia PLANU ZARZĄDZANIA DANYMI w projekcie badawczym. (2020). Narodowe Centrum Nauki. https://www.ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/regulaminy/wytyczne_zarzadzanie_danymi_16_03_2020.pdf

7. Fenrich, W. (2019). Selekcja i przygotowanie danych badawczych do udostępnienia. Wersja 1.0. Uniwersytet Warszawski - ICM. https://pon.edu.pl/images/dspace/Selekcja_i_przygotowanie_danych_badawczych_do_udostepnienia.pdf

8. Gaczyńska, K., Siewicz, K., Rycko, N. (2022). Prawne aspekty otwierania danych badawczych - poradnik. Wersja 2.0. Uniwersytet Warszawski - ICM. https://pon.edu.pl/images/dspace/Prawne_aspekty_otwierania_danych.pdf

9. Otwieranie danych. Praktyczny poradnik (Wydanie II). (2023). Ministerstwo Cyfryzacji. https://cms.dane.gov.pl/documents/127/Praktyczny_poradnik._Otwieranie_danych_.pdf

10. Otwieranie danych. Podręcznik dobrych praktyk. (2018). Ministerstwo Cyfryzacji. https://dane.gov.pl/media/ckeditor/2018/11/22/otwieranie-danych-podrecznik-dobrych-praktyk.pdf

Wiedza

Po ukończeniu przedmiotu student:

- posiada wiedzę w zakresie tworzenia planu zarządzania danymi (DMP);

- posiada wiedzę w zakresie systemów do zarządzania danymi np. DMPtool, DMPonline;

- posiada wiedzę z obszaru programów wspomagających zarządzanie kodami źródłowymi i danymi badawczymi;

- posiada wiedzę z obszaru rozwiązań IT wspomagających dokumentowanie projektów badawczych;

- posiada wiedzę z zakresu przestrzegania licencji i praw autorskich w zakresie danych badawczych i oprogramowania;

- posiada wiedzę w zakresie ochrony danych badawczych ze szczególnym uwzględnieniem danych osobowych.

Umiejętności

Po ukończeniu przedmiotu student:

- potrafi skonstruować plan zarządzania danymi DMP;

- potrafi w podstawowym zakresie korzystać z oprogramowania do wersjonowania typu GIT;

- potrafi w podstawowym zakresie korzystać z narzędzi do tworzenia dokumentacji projektowej.

Inne kompetencje

Po ukończeniu przedmiotu student:

- posiada kompetencje i praktyczne umiejętności z zakresu zarządzania danymi badawczymi w projektach badawczych.

Ocena końcowa stanowi średnią ważoną: 40% - zadania zlecone przez prowadzącego w czasie zajęć, 40% - egzamin końcowy, 10% - aktywność na zajęciach, 10% - obecność.