Archeologia stanowisk i szlaków wysokogórskich

uzupełniające

w sali

Celem zajęć jest przybliżenie problematyki związanej z

archeologią wysokogórską. Zajęcia składają się z dwóch

przenikających się bloków. Pierwszy dotyczy tematyki

związanej ze specyfiką prowadzenia badań w trudnym

obszarze wysokogórskim. W tym mieści się aspekt

związany z metodyką i logistyką badań. Drugi to

prezentacja powstawania, rozwoju i funkcjonowania

stanowisk i szlaków wysokogórskich. W tym przede

wszystkim fenomenu andyjskiej sieci dróg Qhapac Ñan,

znajdujących się przy nich stanowisk archeologicznych.

Wertykalnych szlaków prowadzących do miejsc gdzie

miało miejsce składania ofiar na najwyższych szczytach

górskich.Istotnym elementem będzie również

szczegółowe przedstawienie znalezisk ofiar składanych w

ramach wspomnianych ceremonii Qhapac Hucha.

Na zajęciach zostaną również omówione, wybrane

przykłady z innych regionów świata, w tym przede

wszystkim z Azji i Europy.

Badania archeologiczne o charakterze wysokogórskim

posiadają swoją specyfikę, podobnie jak inne działania o

charakterze eksploracyjnym w trudnych warunkach.

Mieści się w tym oczywiście aspekt związany z metodyką i

logistyką badań. Z podobnymi warunkami musieli się

zmierzyć dawni budowniczowie, mieszkańcy i użytkownicy

zlokalizowanej wysoko w górach infrastruktury (oczywiście

zakres podobieństwa należy rozpatrywać biorąc pod

2

uwagę dynamikę zmian klimatycznych i środowiskowych).

Dlatego zajęcia są zaplanowane jako dwie przenikające

się grupy zagadnień. Z jednej strony problematyka

metodologii pracy badawczej, z drugiej to prezentacja

powstawania, rozwoju i funkcjonowania stanowisk oraz

szlaków wysokogórskich. Zależnie od uwarunkowań

kulturowych i możliwości technicznych, mamy do

czynienia ze zróżnicowaną eksploracją i adaptacją dla

różnych obszarów wysokogórskich. Z tego powodu na

zajęciach zostaną zaprezentowane przykłady z różnych

części świata. Będą to przede wszystkim zagadnienia z

terenów wysokogórskich obu Ameryk, a także wybrane

przykłady z Azji i Europy. Jednak uwaga będzie się

koncentrowała głównie na obszarze Ameryki Południowej.

W tym przede wszystkim na omówieniu fenomenu

andyjskiej sieci dróg nazywanej obecnie „Qhapac Ñan”

(czyli „królewska droga”, nazwa ta pochodzi od inkaskiej

sieci drogowej rozciągającej się od środkowego Chile na

południu po Ekwador na północy). Poruszona zostanie

problematyka wysokogórskich stanowisk

archeologicznych. W tym tych zlokalizowanych przy

wertykalnych szlakach prowadzących na najwyższe

szczyty górskie, a które są często związane ze

składanymi w najwyższych partiach gór ofiarami ludzkimi.

Szczegółowe przedstawienie znalezisk ofiar składanych w

ramach wspomnianych ceremonii „Qhapac Hucha”,

zostanie zestawione z przykładami znalezisk szczątków

ludzkich z innych wysokogórskich obszarów.

To pozwoli pokazać i przeanalizować różne mechanizmy

związane z kształtowaniem się szlaków, osadnictwa na

obszarach wysokogórskich oraz interakcji ludzi z często

odległych regionów oddzielonych od siebie barierą gór.

Zajęcia składają się z dwóch przenikających się bloków.

Pierwszy dotyczy tematyki związanej ze specyfiką

prowadzenia badań w trudnym obszarze wysokogórskim.

Student posiada wiedzę o stanie badań nad

kształtowaniem się systemów szlaków i stanowisk

wysokogórskich. Rozumie współczesne problemy

badawcze związane z tym zagadnieniem. Ma ogólną

wiedzę w zakresie geografii i historii szlaków i stanowisk

3

wysokogórskich, procesów kulturowych i społecznych na

przestrzeni dziejów.

Wiedza:

- ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii

wysokogórskiej w systemie nauk oraz jej specyfice

przedmiotowej i metodologicznej (K_W01);

- zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w

archeologii obszarów wysokogórskich (K_W02);

- ma rozszerzoną wiedzę w zakresie opisu, analizy i

interpretacji źródeł archeologicznych (K_W03);

- ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę

obejmującą kluczowe zagadnienia archeologii,

obejmującą terminologię, teorie i metodologię (K_W04);

- ma szczegółową, specjalistyczną wiedzę o wybranych

społecznościach pradziejowych, starożytnych i

średniowiecznych, obejmującą terminologię, teorie i

metodologię z zakresu archeologii wysokogórskiej ze

szczególnym naciskiem na obszar andyjski(K_W06);

- ma szczegółową wiedzę o najważniejszych

osiągnięciach i głównych kierunkach rozwoju archeologii

wysokogórskiej (K_W11);

- zna i rozumie zaawansowane metody analizy oraz

interpretacji problemów badawczych z zakresu

archeologii, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół

badawczych (K_W12);

- zna i rozumie zaawansowane metody analizy i

interpretacji informacji zawartych w publikacjach

naukowych (K_W13);

Umiejętności:

- potrafi formułować problemy badawcze, kreować

oryginalne koncepcje, formułować i testować hipotezy w

zakresie archeologii (K_U04);

- potrafi samodzielnie formułować wnioski, argumentować

i tworzyć syntetyczne podsumowania z uwzględnieniem

różnych poglądów w oparciu o zagadnienia omawianego

obszaru(K_U05);

- potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne

4

rodzaje artefaktów i ekofaktów, łącznie z uwzględnieniem

ich kontekstu, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć

badawczych w celu określenia ich znaczenia i

oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym (K_U06);

- potrafi wykrywać złożone zależności między artefaktami i

ekofaktami a dawnymi procesami kulturowymi (K_U07);

- posiada umiejętność prowadzenia polemiki naukowej

(K_U08);

- potrafi dokonać doboru metody prezentacji wyników

swoich badań, wykorzystując także zaawansowane

metody informacyjno-komunikacyjne (K_U09);

- potrafi prezentować wyniki badań w formie pisemnej,

posługując się specjalistycznym językiem naukowym i

właściwą dla archeologii terminologią uwzględniając

specyfikę omawianego obszaru(K_U11);

- potrafi prezentować wyniki badań w formie wystąpień

ustnych, posługując się specjalistycznym językiem

naukowym i właściwą dla archeologii terminologią

(K_U12);

- potrafi prawidłowo określać priorytety służące realizacji

własnego lub zleconego zadania badawczego (K_U19);

Kompetencje społeczne:

- jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie

wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności

konfrontowania jej z opiniami ekspertów (K_K01);

- jest gotów do uznania istotnego znaczenia artefaktów i

źródeł pisanych jako elementów dziedzictwa kulturowego

związanego z górami(K_K02);

- jest gotów do oceny niepowtarzalnej wartości źródeł

archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości

człowieka w górach wysokich(K_K03);

- jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł

archeologicznych i historycznych i ma świadomość

wieloaspektowości interpretacji (K_K04);

- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie

wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma

świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł

5

dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05);

- jest gotów do upowszechniania wiedzy na temat

dziedzictwa kulturowego i podkreślania jego znaczenia dla

zrozumienia procesu przemian gospodarczych,

społecznych i kulturowych, od czasów najdawniejszych do

współczesności (K_K06);

- jest gotów do krzewienia wiedzy na temat

odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa

kulturowego (K_K07);

- jest gotów do uznania i poszanowania różnych punktów

widzenia determinowanych różnym podłożem kulturowym

(K_K12);

- jest gotów do uznania konieczności uczenia się przez

całe życie oraz doskonalenia swoich umiejętności

merytorycznych i praktycznych w zakresie archeologii

(K_K13);

- jest gotów do rozwijania dorobku archeologii i

podtrzymywania etosu zawodu archeologa (K_K16)

Ocena będzie składową na podstawie:

Wystąpień w trakcie zajęć (30%): oceniany będzie aktywny udział w

dyskusji i umiejętność formułowania wniosków na podstawie zadanej

literatury przedmiotu.

Egzamin końcowy (70%): w jego skład wchodzić będą pytania

otwarte i zamknięte sprawdzające wiedzę z zakresu informacji

omówionych w trakcie zajęć.