Środowisko przyrodnicze w czwartorzędzie

uzupełniające

Przedmiot ma na celu przedstawienie badań przyrodniczych i paleogeograficznych w kontekście

zmian jakie następowały w przeszłości i wzrastającego wpływu człowieka na otoczenie.

Fluktuacje klimatyczne czwartorzędu nie miały związku z działalnością człowieka, jednakże

pojawienie się fenomenu rolnictwa w holocenie i jego konsekwencje w postaci urbanizacji i

rozwoju technologicznego mają znaczenie nie tylko w badaniach archeologicznych. Umiejętność

wykorzystania wiedzy przyrodniczej i paleośrodowiskowej oraz metod wypracowanych przez te

nauki w archeologii może pomóc nam lepiej zrozumieć interakcje człowiek-środowisko na

przestrzeni dziejów.

w sali

Przedmiot ma na celu przedstawienie badań przyrodniczych i paleogeograficznych w kontekście

zmian jakie następowały w przeszłości i wzrastającego wpływu człowieka na otoczenie.

Fluktuacje klimatyczne czwartorzędu nie miały związku z działalnością człowieka, jednakże

pojawienie się fenomenu rolnictwa w holocenie i jego konsekwencje w postaci urbanizacji i

rozwoju technologicznego mają znaczenie nie tylko w badaniach archeologicznych. Umiejętność

wykorzystania wiedzy przyrodniczej i paleośrodowiskowej oraz metod wypracowanych przez te

nauki w archeologii może pomóc nam lepiej zrozumieć interakcje człowiek-środowisko na

przestrzeni dziejów.

Przedmiot ma na celu przedstawienie badań przyrodniczych i paleogeograficznych w kontekście

zmian jakie następowały w przeszłości i wzrastającego wpływu człowieka na otoczenie.

Fluktuacje klimatyczne czwartorzędu nie miały związku z działalnością człowieka, jednakże

pojawienie się fenomenu rolnictwa w holocenie i jego konsekwencje w postaci urbanizacji i

rozwoju technologicznego mają znaczenie nie tylko w badaniach archeologicznych. Umiejętność

wykorzystania wiedzy przyrodniczej i paleośrodowiskowej oraz metod wypracowanych przez te

nauki w archeologii może pomóc nam lepiej zrozumieć interakcje człowiek-środowisko na

przestrzeni dziejów.

1. Cykliczność zmian glacjalno-interglacjalnych w czwartorzędowej historii Ziemi

2. Biogeografia Ziemi, strefy klimatyczno-przyrodnicze, podstawowe charakterystyki ekologiczne

stref i ich dynamika

3. Holocen jako aktualny interglacjał, stratygrafia holocenu

4. Badania przyrodnicze off-site: mikroszczątki i makroszczątki roślinne, mikroszczątki zwierzęce,

palinostratygrafia holocenu

5. Badania fizyko-chemiczne, sedymentologiczne, izotopowe

6. Antropocen, definicje, historia badań antropocenu, miejsce archeologii w tych badaniach

7. Ekologiczne aspekty modeli gospodarczych: łowcy-zbieracze, rolnicy, pasterze, miasta

8. Historia wybranych roślin uprawnych Starego Świata: pszenica, jęczmień, proso, żyto, rośliny

strączkowe, len, mak lekarski, konopie

9. Chwasty, podstawy ekologii roślin, historia wybranych roślin dzikich, wtórne rośliny uprawne

10. Udomowienie roślin na tle stratygrafii Holocenu i zmian klimatu

11. Neolityzacja Starego Świata i rozwój rolnictwa - wybrane aspekty przyrodnicze

Podstawowa zalecana literatura:

1. Bevan, A., Colledge, S., Fuller, D., Fyfe, R., Shennan, S., Stevens, C., 2017. Holocene

fluctuations in human population demonstrate repeated links to food production and climate.

Proc. Natl. Acad. Sci. 114, E10524–E10531. https://doi.org/10.1073/pnas.1709190114

2. Dincauze F. D., 2003, Environmental Archaeology, Cambridge University Press, Cambridge.

3. Fuller, D.Q., Willcox, G., Allaby, R.G., 2012. Early agricultural pathways: moving outside the

“core

area” hypothesis in Southwest Asia. J. Exp. Bot. 63, 617–633.

https://doi.org/10.1093/jxb/err307

4. Kornaś, J., Medwecka-Kornaś, A., 1986. Geografia roślin. Państwowe Wydawnictwo

Naukowe,

Warszawa.

5. Lityńska-Zając, M., 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym

średniowieczu.

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Kraków.

6. Lityńska-Zając, M., Wasylikowa, K., 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. Sorus,

Poznań.

7. Mannion A.M., 2001, Zmiany środowiska ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i

kulturowego,

PWN, Warszawa

8. Pişkin, E., Marciniak, A., Bartkowiak, M. (Eds.), 2018. Environmental Archaeology, Current

Theoretical and Methodological Approaches. Springer.

9. Reitz S., Shackley M., 2012, Environmental Archaeology, Springer

10. Sharp, Z., 2007. Principles of Stable Isotope Geochemistry, 1st ed. Pearson Education, Inc.,

Upper

Saadle River, New Jersey.

11. Starkel, L., Michczyńska, D.J., Krąpiec, M., Margielewski, W., Nalepka, D., Pazdur, A., 2013.

Progress

in the holocene chrono-climatostratigraphy of Polish territory. Geochronometria 40, 1–21.

https://doi.org/10.2478/s13386-012-0024-2

12. Wasylikowa, K., Wacnik, A., Mueller-Bieniek, A., 2009. Badania archeobotaniczne w

nawarstwieniach

historycznych z terenu Krakowa: metodyka – stan badań - perspektywy. Geologia 35,

89–100.

13. Zohary, D., Hopf, M., Weiss, E., 2012. Domestication of plants in the Old World, 4th ed. Oxford

Wiedza

ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk oraz jej specyfice przedmiotowej

i metodologicznej K_W01

potrafi kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i techniki, przystosowując je do potrzeb wynikających

ze specyfiki badanych zagadnień K_W03

ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą prac naukowo-technicznych w trakcie terenowych badań

wykopaliskowych K_W05

ma uporządkowaną wiedzę o rozwoju człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych

warunków środowiskowych K_W08

ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę z zakresu metod oraz technik dokumentacji źródeł

archeologicznych K_W09

rozumie złożone zależności między osiągnięciami nauk humanistycznych, społecznych, o życiu i ścisłych a

możliwościami ich wykorzystania w archeologii K_W10

Umiejętności

jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy

konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów K_K01

potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne rodzaje artefaktów i ekofaktów, łącznie z

uwzględnieniem ich kontekstu, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć badawczych w celu określenia ich

znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym

K_U06

potrafi wykrywać złożone zależności między artefaktami i ekofaktami a dawnymi procesami kulturowymi

K_U07

Kompetencje

jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy

konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów K_K01

jest gotów do uznania istotnego znaczenia artefaktów, ekofaktów i źródeł pisanych jako elementów

dziedzictwa kulturowego ludzkości K_K03

jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma

świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka K_K05

jest gotów do propagowania problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością naukową oraz

przyjmowania odpowiedzialności za trafność podejmowanych decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł

archeologicznych K_K11

zaliczenie na ocenę