Fałszowanie monet rzymskich od starożytności po nasze czasy

uzupełniające

w sali

Zajęcia poświęcone są przedstawieniu w sposób teoretyczny i

doświadczalny zjawiska fałszowania monet rzymskich.

Omówione zostaną historia, przyczyny oraz techniki

fałszowania – tak w okresie starożytnym, jak i w późniejszych

czasach aktywnego zainteresowania numizmatyką antyczną.

Przedstawione zostaną również sposoby rozpoznawania

fałszywych monet. Zdobyte narzędzia teoretyczne znajdą

zastosowanie w części praktycznej zajęć.

Niemal jednocześnie z pojawieniem się pierwszych monet

rozpoczęła się też historia ich fałszowania. Zjawisko to, mimo

surowych restrykcji, przetrwało do naszych czasów. Jednymi z

najbardziej fałszowanych monet w historii ludzkości były i są

monety rzymskie. Głównym celem zajęć jest omówienie

interesującego i złożonego zjawiska fałszowania monet

rzymskich.

W pierwszej części zajęć omówione zostaną historia,

przyczyny oraz techniki fałszowania w okresie produkcji i

obiegu monet rzymskich, czyli w okresie republikańskim i

cesarskim. Zostaną poruszone następujące zagadnienia:

1. Fałszowanie monet okresu Republiki Rzymskiej: przyczyny,

technologie, konsekwencje

2. Fałszowanie monet rzymskim w epoce wczesnego

cesarstwa

3. „Plagi fałszerstw” w okresie późnego Cesarstwa.

4. Fałszowanie monet rzymskich w Barbaricum: nummi

subaerati oraz nummi flati

5. Rzymskie prawo dotyczące fałszowania monet

Druga część zajęć poświęcona będzie fałszowaniu monet

rzymskich w późniejszych czasach aktywnego

zainteresowania numizmatyką antyczną. Na podstawie analizy

różnorodnych technik fałszowania przedstawione zostaną

zasady i sposoby rozpoznania fałszywych monet, a następnie

wykorzystamy zdobyte narzędzia w praktyce – do

identyfikowania podróbek. W tej części zostaną omówione

następujące zagadnienia:

6. Produkcja fałszywych monet rzymskich w epoce renesansu.

Warsztat Giovanniego da Cavina

7. Jak, przez kogo i dla kogo fałszowano monety w czasach

nowożytnych

8. Współczesne techniki fałszowania monet rzymskich

9. Co polskie i zagraniczne prawo mówi o fałszowaniu monet

10. Sposoby rozpoznania fałszywych monet oraz komplikacje

z tym związane. Praktyczna identyfikacja fałszywych monet

rzymskich (na podstawie zdjęć oraz bezpośrednio na sali)

Awianowicz B., Dymowski A., Myzgin K.. 2022. ‘The

counterfeit Roman Imperial denarii on both sides of the limes

according to the written, archaeological and numismatic

sources. Was there any transfer of ideas, technologies and

coins?’, in Rome and the Barbarians. An Interplay between

two Worlds, ed. by Andrzej Dubicki and Marek Olędzki, (Łódź:

University of Lodz, Institute of Archaeology), pp. 129-144

Crawford M. 1968. ‘Plated Coins – False Coins’, The

Numismatic Chronicle, Seventh Series, 7: 55-59

Dymowski A. 2020. ‘Some Remarks on the Problem of

Occurrence of Denarii Subaerati in Barbaricum’, Notae

Numismaticae-Zapiski Numizmatyczne, 15: 167-178.

Dymowski A. 2021. ‘Barbarian copies of Roman Imperial

denarii’, in Aleksanderia. Studies on Items, Ideas and History

Dedicated to Professor Aleksander Bursche on the Occasion

of his 65th Birthday, ed. by R. Ciołek and R. Chowaniec

(Wiesbaden: Harrassowitz Verlag), pp. 111–116.

Peter M. 2011. ‘Von Betrug bis Ersatzkleingeld –

Falschmünzerei in römischer Zeit’, in Gefährliches Pflaster.

Kriminalität im Römischen Reich, ed. by Marcus Reuter and

Romina Schiavone, Xantener Berichte, 21 (Mainz: Verlag

Philipp von Zabern), pp. 106–119.

Chameroy J., Guihard P.-M. 2016. ‘Falsa fusio à Trèves. Les

moules monétaires du IIIe siècle de la Löwenbrauerei et la

place du denier dans la circulation monétaire en Gaule du

Nord’, in Produire et recycler la monnaie au Bas-Empire, ed.

by J. Chameroy and P.-M. Guihard, Römisch-Germanisches

Zentralmuseum, 29 (Mainz: Verlag des Römisch-

Germanischen Zentralmuseums), pp. 235-278.

Gaspar R. 2015. ‘Counterfeiting Roman Coins in the Roman

Empire I-III A.D. Study on the Roman Provinces of Dacia and

Pannonia, Journal of Ancient History and Archaeology, 2.4:

31-74.

Gǎzdac C., Aföldy-Gǎzdac Á. 2001. ‘The Roman Law against

Counterfeiting between Theory and Practice: the Case of

Roman „Dacia” , Acta Musei Napocensis, 38.1: 137-54.

King C. 1996. ‘Roman copies’, in: Coin finds and coin use in

the Roman world. The Thirteenth Oxford Symposium on

Coinage and Monetary History, 25.- 27.3.1993. A NATO

Advanced Research Workshop, Studien zu Fundmünzen

Antike, 10 (Berlin: Mann), pp. 237-263.

Pfisterer M. 2007. ‘Limesfalsa und Eisenmünzen – Römisches

ersatzkleingeld am donaulimes’, in Numismata Carnuntina.

Forschungen und material, ed. by Michael Alram, Günther

Dembski and Franziska Schmidt-Dick Veröffentlichungen der

Numismatischen Kommission, 44 (Vienne: Verlag der

Österreichischen Akademie der Wissenschaften), pp. 643-875.

Lawrence, L. A., 1940: On Roman Plated Coins, Numismatic

Chronicle 20, London: 190-194.

Stoess Chr., Weisser B., Baltz B. (eds.). 2024. Falschgeld und

Münzfälschungen, Berliner Numismatische Forschungen,

Neue Folge, 14, Battenberg Gietl Verlag Regenstauf.

Prokopov I. 2015. Counterfeits of Roman and Byzantine Gold

Coins. Revealing the Secret of How They Are Made

Counterfeits of Roman and Byzantine Gold Coins. Sofia.

Prokopov I. 1997. Modern Forgeries of Greek and Roman

Coins. Sofia.

K_W01: ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu

numizmatyki antycznej w systemie nauk, społeczno- kulturowej

przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i

metodologicznej

K_W02: zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w

numizmatyce antycznej oraz w badaniach nad fałszywymi

monetami rzymskimi

K_W06: ma podstawową wiedzę o powiązaniach numizmatyki

antycznej z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi,

z obszaru nauk humanistycznych, społecznych,

przyrodniczych i ścisłych

K_W08: ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach

rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie

numizmatyki antycznej oraz badań nad fałszowaniem monet

rzymskich

K_W11: zna i rozumie podstawowe metody analizy i

interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych

K_W12: zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów

starożytnych, średniowiecznych lub nowożytnych

K_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,

selekcjonować i użytkować informacje o fałszywych monetach

rzymskich i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i

mediów elektronicznych

K_U05: potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać

umiejętności w zakresie złożoności historii i rozwoju

technologii fałszowania monet rzymskich

K_U08: potrafi rozpoznać różne rodzaje technik fałszownia

monet rzymskich

K_U09: potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami

badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla

numizmatyki antycznej

K_U11: potrafi rozpoznawać, analizować i wykorzystywać

teksty źródłowe przydatne w pracy i warsztacie numizmatyka

K_U13: potrafi wykrywać proste zależności między artefaktami

a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi

K_U15: potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze,

formułować wnioski i dobierać strategie argumentacyjne na

poziomie elementarnym oraz konstruować argumenty i

kontrargumenty

K_U16: potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych

kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie

archeologii i nauk pokrewnych

K_U20: potrafi przygotowywać prace pisemne dotyczące

zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem różnych

materiałów źródłowych

K_U26: potrafi wyszukiwać możliwości poszerzania wiedzy i

doskonalenia umiejętności zawodowych poza uczelnią

K_K01: jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie

wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności

konfrontowania ich z opiniami ekspertów

K_K03: jest gotów do docenić niepowtarzalne wartości źródeł

numizmatycznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości

człowieka

K_K07: jest gotów do uznania własnej odpowiedzialności za

zachowanie dziedzictwa kulturowego

K_K11: jest gotów do uznania znaczenia problematyki etycznej

związanej z rzetelnością i uczciwością naukową oraz do

przyjęcia odpowiedzialności za trafność podejmowanych

decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł archeologicznych, w

zgodzie z obowiązującym prawem państwa, na terenie którego

prowadzone są badania

K_K12: jest gotów do uznania i poszanowania różnych

punktów widzenia determinowanych różnym podłożem

kulturowym

K_K13: jest gotów do odpowiedzialnego pełnienia ról

zawodowych oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa i

higieny pracy

Zaliczenie na ocenę.

Dopuszczenie do zaliczenia wymaga obecności na zajęciach.

Dopuszczalne są dwie nieobecności.