Marketing i zarządzanie dla archeologów

obowiązkowe

Zajęcia mają na celu zaznajomienie studentów z zasadami i praktykami zarządzania dziedzictwem archeologicznym, zarówno w

wymiarze lokalnym, jak i globalnym. W trakcie kursu zaprezentowane zostaną możliwe zagrożenia dla dziedzictwa

archeologicznego i kulturowego (rozwój obszarów miejskich, rolnictwo przemysłowe, działalność górnicza, grabieże, erozja, zmiana

klimatyczna lub niezrównoważona liczba odwiedzających), a także wskazane możliwe sposoby uniknięcia lub zminimalizowania

wpływu tych działań. Przedstawione zostaną koncepcje interdyscyplinarnego podejścia do dziedzictwa archeologicznego, łączące

perspektywy z dziedzin taki jak historia, antropologia kulturowa, ekonomia, studia środowiskowe, prawo, itp. Studenci zapoznają się

z międzynarodowymi i krajowymi przepisami oraz politykami dotyczącymi dziedzictwa archeologicznego. Kurs będzie miał także

praktyczny aspekt związany z wizytą na stanowiskach archeologicznych w Warszawie i rejonie Warszawy oraz omówieniem

aspektów zarządzania dziedzictwem archeologicznym na konkretnych przykładach.

w sali

celem zajęć jest zapoznanie studentów z zasadami zarządzania dziedzictwem archeologicznym, podstawami

prawnymi ochrony dziedzictwa, a także z problematyką popularyzacji archeologii. Oprócz zapoznania się z podstawowymi

pojęciami i podstawami prawnymi, studenci dowiedzą się na czym polega ochrona dziedzictwa, działania w sytuacjach kryzysowych

(konflikty zbrojne, kataklizmy), walka z przestępczością przeciwko zabytkom, jakie są współczesne zagrożenia dla dziedzictwa

archeologicznego i działania archeologów wykraczające poza badania naukowe. Omówione zostaną sposoby pozyskiwania

środków na badania oraz badania komercyjne. Istotnym elementem zajęć będzie prezentacja sposobów promocji dziedzictwa.

podczas zajęć studenci zapoznają się m.in. z definicją dziedzictwa, zabytku, podstawami prawnymi ochrony dziedzictwa,

systemem ochrony zabytków w Polsce i instytucjami do tego powołanymi, pozwoleniami na badania i prace przy zabytkach, a także

poszukiwaniami zabytków (Ustawa o rzeczach znalezionych, nagrody za znaleziska, przestępczość przeciwko zabytkom, rynek

antykwaryczny, działania w sytuacjach kryzysowych (Irak, Ukraina), archeolodzy na misjach wojskowych). Omówione zostaną

zagrożenia dla dziedzictwa archeologicznego: inwestycje, przyroda, gospodarka leśna, rabunek, prace rolne, brak świadomości

społecznej. Studenci zapoznają się z Krajowym Pogramem Ochrony Zabytków (w tym AZP+), instytucjami i organizacjami

zajmującymi się zarządzaniem dziedzictwem archeologicznym: NID, NIMOZ, UNESCO, Rada Europy, Komitet Błękitnej Tarczy,

EAC, EAA, EHHF, Europa Nostra, Europeana Network. Jednym z tematów będzie także kwestia ekshumacji, problem szczątków

ludzkich, muzealnictwo prywatne, odpowiedzialność badacza, inne możliwości pracy (archeologia sądowa).

Na zajęciach studenci dowiedzą się również o zasadach komercyjnych badań archeologicznych, archeologii ratowniczej, o

systemie badań ratowniczych na przykładzie archeologii autostradowej, badaniach przedinwestycyjnych w Europie. Pokrótce

omówione zostaną źródła finansowania badań archeologicznych, w tym dotacje i granty MKiDN (w tym 2%), NCN, finansowanie ze

środków europejskich (przykłady), inne, np.: Lokalne Grupy Działania/Lokalne Strategie Rozwoju.

Aspekty społeczne zostaną omówione w zakresie obejmującym potencjał społeczno-ekonomiczny dziedzictwa archeologicznego.

Konwencja z Faro, zrównoważony rozwój i podejście zintegrowane, dziedzictwo archeologiczne a najnowsze polityki i strategie UE i

RE, społeczny odbiór dziedzictwa archeologicznego. Promocja dziedzictwa archeologicznego będzie omawiana poprzez

prezentację parków kulturowych, rekonstrukcji, festynów archeologicznych, inicjatyw regionalnych (izby pamięci, poszukiwania,

regionaliści i wolontariat), muzealnictwo, ekspozycje i udostępnianie stanowisk, przemysł turystyczny (Egipt, Włochy, Bliski

Wschód). Istotnym tematem będzie również cyfrowe dziedzictwo, czyli digitalizacja zbiorów.

Propozycje zadań dla studentów

Każdy lub każda grupa np. 3 os. wybiera lub dostaje 1 stanowisko rejestrowe niewykorzystywane turystycznie (np. ze swojego

regionu, skoro zajęcia prowadzone są online). Przez cały semestr zadania dla tej grupy dotyczą tego właśnie stanowiska, np.:

 wniosek o wydanie pozwolenia na badania z opisem drogi administracyjnej od wniosku do pozwolenia (w tym program

badań),

 doniesienie o popełnieniu przestępstwa,

 wniosek o dofinansowanie MKiDN w programie „Ochrona zabytków archeologicznych”,

 projekt ochrony, zarządzania i udostępniania wybranych zasobów dziedzictwa archeologicznego (zgodny z obowiązującą

doktryną konserwatorską),

 projekt utworzenia parku kulturowego.

Literatura obowiązkowa:

Chabiera A., Kozioł A., Skaldawski B. (red.), Dziedzictwo obok Mnie – poradnik zarządzania dziedzictwem w gminach, Warszawa

2019.

Chowaniec R., Archaeology for everyone. Presenting Archaeological Heritage to the Public in Poland, Warsaw 2017.

Pawleta M., Przeszłość we współczesności. Studium metodologiczne archeologicznie kreowanej przeszłości w przestrzeni

społecznej, Poznań 2016.

Zarzycka K., 2016. Rozgryźć dziedzictwo. Poradnik dobrych praktyk upowszechniania dziedzictwa i edukacji o dziedzictwie

kulturowym, Warszawa.

Zdziebłowki S. Cyfrowy archeolog. Podręcznik promocji archeologii w nowych mediach, Poznań 2014.

Akty prawne i dokumenty doktrynalne lub strategiczne:

 Karta Ochrony i Zarządzania Dziedzictwem Archeologicznym, Lozanna 1990, ICOMOS.

 Konwencja dotycząca środków zmierzających do zakazu i zapobieganiu nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu

własności dóbr kultury, Paryż 1970, (DZ. U. 1974 Nr 20, poz. 106).

 Europejska Konwencja o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego, La Valetta 1992 (Dz. U. z dn. 9 października 1996r.).

 Konwencja w sprawie ochrony podwodnego dziedzictwa kulturalnego, Paryż 2001.

 Konwencja ramowa Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, Faro 2005 r.

 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac

konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę

Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru

zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków Dz.U. 2018 poz. 1609, z późn. zmianami.

 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 10 stycznia 2014 r. w sprawie dotacji na badania

archeologiczne (Dz.U. 2014 nr 0 poz. 110).

 Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003 nr 162 poz. 1568, tekst ujednolicony).

Literatura uzupełniająca:

Ashworth G., Planowanie dziedzictwa, Kraków 2015

Burduk-Jagielska A. (red.), Mechanizmy prawne zarządzania dziedzictwem kultury, Gdańsk-Warszawa 2016

Carman J., Archaeology and heritage: An introduction, London-New York 2002

Chowaniec R., Dziedzictwo archeologiczne w Polsce. Metody edukacji i popularyzacji, Warszawa 2010

Chowaniec R., Więckowski W. (red.), Archaeological Heritage: Methods of Education and Popularization, BAR International Series

2443, Oxford 2012 (wybrane teksty)

EAC Occasional Papers (seria), tomy 7, 8, 10, 12, 13, 15 (wybrane artykuły), https://www.europae-archaeologiae-

consilium.org/eac-occasional-papers .

Gaweł Ł., Pokojska W., Pudełko A. (red.), Ochrona i zarządzanie dziedzictwem kulturowym, Kraków 2016

Giraud-Labalte C., Pugh K., Quaedvlieg-Mihailović S., Sanetra-Szeliga J., Smith B., Vandesande A., Clara Thys (red.), Cultural

Heritage Counts for Europe. Full Report, Krakow 2015

Hall C. M., Baird T., James M., Ram Y., Climate change and cultural heritage: conservation and heritage tourism in the

Anthropocene, „Journal of Heritage Tourism” 2016, nr 11:1, s. 10-24

„Kurier Konserwatorski” 15, 2018 – nr poświęcony AZP.

Marciniak A., Pawleta M., Kajda K. (red.), Dziedzictwo we współczesnym świecie, Poznań 2018 (wybrane teksty)

Murzyn-Kupisz M., Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Kraków 2012

„Ochrona Zabytków” 2 (271) LXX2/2017 – publikacja konferencji Archeologia czasów najnowszych

Rada Europy, Recommendation of the Committee of Ministers to member States on the European Cultural Heritage Strategy for the

21st century (Adopted by the Committee of Ministers on 22 February 2017 at the 1278th meeting of the Ministers' Deputies),

CM/Rec(2017)1. https://rm.coe.int/16806f6a03

Sabaciński M., Trzciński M., Meandry ochrony dziedzictwa kultury: aspekty prawnokarne i kryminalistyczne, Warszawa 2019

Smith L., Uses of Heritage, New York 2006

Tabaczyński S., Marciniak A., Cyngot D., Zalewska A. (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań 2002 (wybrane

teksty)

Timothy D. J., Nyaupane G. P. (red.), Cultural Heritage and Tourism in the Developing World: A Regional Perspective, London

2009

Tomaszewski A., Ku nowej filozofii dziedzictwa, Kraków 2012

Trzciński M., Przestępczość przeciwko zabytkom archeologicznym. Problematyka prawno-kryminalistyczna, Warszawa 2010.

Zeidler K., Trzciński M., Wykład prawa dla archeologów, Warszawa 2009.

Wiedza

 ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk, społecznokulturowej przeszłości człowieka i

potrafi zastosować podstawowe zasady marketingu i zarządzania dziedzictwem archeologicznym; K_W01

 ma pogłębioną wiedzę o instytucjach kultury zajmujących się dziedzictwem archeologicznym; K_W07

 rozumie złożone zależności między archeologią a innymi dziedzinami orazdyscyplinami naukowymi z obszaru nauk ścisłych i

ekonomicznych; K_W10

 zna i rozumie ekonomiczne, prawne i etyczne uwarunkowania działalności naukowej i badań archeologicznych; K_W16

 zna i rozumie podstawowe definicje i koncepcje marketingu i zarządzania dziedzictwem archeologicznym; K_W16

 zna zasady funkcjonowania prywatnych firm archeologicznych, muzeów oraz struktur konserwatorskich i instytucji ochrony

dziedzictwa archeologicznego; K_W18

 ma wiedzę o zasadach i możliwościach zdobywania funduszy na badania naukowe, prace archeologiczne, na stanowiska

archeologiczne, muzea; K_W19

Umiejętności

 potrafi wyszukiwać, analizować i selekcjonować informacje dotyczące pozyskiwania środków i przygotowywania projektów

badawczych; K_U01

 uzyskuje umiejętności związane z marketingiem i zarządzaniem dziedzictwem archeologicznym; K_U03

 umie identyfikować zagrożenia zasobów dziedzictwa archeologicznego; K_U04

 potrafi wyjaśnić różnym interesariuszom zagadnienia związane z dziedzictwem archeologiczny; K_U10

 potrafi współdziałać z innymi osobami w ramach zespołów w zakresie zarządzania dziedzictwem kulturowym; K_U15

 potrafi stworzyć projekt ochrony i zarządzania wybranym stanowiskiem archeologiczny; K_U17

 umie zaplanować pracę nad projektem, w muzeum lub na stanowisku archeologicznym; K_U20

 wie, jak poszerzać swoją wiedzę i doskonalić swoje umiejętności zawodowe poza uczelnią; K_U21

Kompetencje

 jest gotów do oceny dziedzictwa kulturowego ludzkości i jego wagi dla rozumienia procesu przemian gospodarczych,

społecznych i kulturowych od czasów pradziejowych do współczesności; K_K03

 jest gotów do upowszechniania wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego ludzkości i wie jak zarządzać tym dziedzictwem;

K_K06

 ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i jest gotów do krzewienia wiedzy na temat

odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K07

 jest gotów do inicjowania współpracy ze społeczeństwem; K_K08

 umie tworzyć projekty upowszechniające wiedzę o dziedzictwie archeologicznym w społeczeństwie i jest gotów do

podejmowania inicjatyw mających na celu promocję, upowszechnianie i ochronę dziedzictwa kulturowego; K_K09

Zaliczenie na ocenę na podstawie bieżących prac realizowanych w trakcie zajęć.