GIS w archeologii

uzupełniające

w sali

Zajęcia omawiają podstawowe pojęcia związane z wykorzystywaniem GIS,

geodezji i kartografii w archeologii. Ponadto, w postaci dyskusji zostanie

omówiona przydatność digitalizacji danych archiwalnych. Ćwiczenia pozwolą

przełożyć wiedzę teoretyczną na praktyczną. Studenci nauczą się digitalizować

dokumentację archiwalną i tworzyć System Informacji Geograficznej dla

stanowisk archeologicznych. W czasie zajęć zostaną przeprowadzone również

analizy statystyczno przestrzenne i formy wizualizacji ich wyników w postaci

map.

Zajęcia będą odbywały się w postaci ćwiczeń przedmiotowych poprzedzonych

krótkim wykładem informacyjnym. Mają na celu przeprowadzenie pełnego

kursu dotyczącego sposobu używania i tworzenia Systemów Informacji

Geograficznej w archeologii.

Omówione zostaną podstawowe pojęcia związane z GIS, geodezją i

kartografią jak georeferencja, systemy koordynatów, czy analizy statystyczno-

przestrzenne. Przedstawione zostaną sposoby tworzenia danych

wektorowych i rastrowych oraz operowanie nimi.

Studenci w czasie ćwiczeń praktycznych zapoznają się i postąpią zgodnie z

procesem postępowania podczas digitalizacji dokumentacji archiwalnej i

przetworzenia jej do GIS dla stanowisk archeologicznych.

Możliwości digitalizacji, wykorzystania i analiza danych archiwalnych, jak i

danych z Archeologicznego Zdjęcia Polski, omówione zostanie w postaci

dyskusji, jak i zostanie przedstawione w konkretnych ćwiczeniach

wykonywanych przez studenta.

Zajęcia skupią się na rozwiązaniu konkretnych problemów i zadań. Największy

nacisk będzie położony na przełożenie wcześniej poznane pojęcia w

praktyczne działania. W czasie ćwiczeń będzie należało wykonać

georeferencję mapy, wektoryzację lokalizacji stanowisk i stworzenie ich bazy

danych. Na podstawie tak stworzonych danych przeprowadzenie analiz

statystyczno-przestrzennych i uzyskanie nowych informacji o

regionie/stanowisku archeologicznym. Pozwoli to na wykorzystywanie wiedzy

teoretycznej w praktyce - postępowanie wg. teoretycznego schematu

tworzenia SIA, od procesu obróbki danych zeskanowanych danych, po przez

interpretację i wizualizacja wyników w postaci mapy.

Forma prezentacja wyników badań będzie musiała zostać przedstawiona w

sposób interesujący i zrozumiały dla społeczeństwa.

Tematy zajęć:

• Wprowadzenie/ zapoznanie z oprogramowaniem, tworzenie map

2

• Georeferencja materiału archiwalnych, WMS oraz sposób odczytywania

map

• Tworzenie bazy danych, wektoryzacja, układy współrzędne używane w

Polsce

• Georeferencja i wektoryzacja dokumentacji, wizualizacja wyników w postaci

map do raportów/sprawozdań, omówienie prac domowych

• AZP a GIS wykorzystanie atrybutów w GIS

• GIS online, publikowanie map dla szerszego odbiorcy (omówienie

problemów)

• Mobilny GIS

• Zaplanowanie własnych wykopów w GIS, z wykorzystaniem danych

archiwalnych

• GIS a analiza obrazów satelitarnych

Bourrough P, McDonnel R., Principles of Geopraphical Information Systems,

Oxford 1998

Chapman H., Landscape Archaeology and GIS, Tempus Publishing Ltd 2006

Clarke K.C., Getting started with geographic Information Systems, Oxford

2001

Conolly J., Lake M., Geographic Information Systems in Archaeology,

Cambridge, University Press, 2006

Gotlib D., A. Iwaniak, R. Olszewski, GIS: Obszary zastosowań, Warszawa 2007

Mania W., GIS w archeologii. Jak zacząć od zera?, Poznań 2007

Miałdun J., Mirkowska I., Rączkowski W., Projekt systemu informacji

archeologicznej [w:]

J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski (red.), Biskupin… i co dalej? Zdjęcia

lotnicze w polskiej archeologii, s. 193 – 201, Poznań 2005

Musson C., Horne P. (eds.) European Landscapes: Past, Present and Future

(Culture 2000 Project Ref. No. CH-A2-UK-2077) – Final Report, 1 October 2004

– 31 October 2007. Culture 2000 and English Heritage, 2007

Rączkowski W., Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Wydawnictwo

Naukowe, UAM, Poznań 2002

Smith T.R., Menson S., Star J.L., Estes J.E, Requirements and principles of the

implementation and construction of large-scale geographic information

systems, International Journal of Geographical Information Systems1, 1987

4

Werner, P. Wprowadzenie do Systemów Informacji Geograficznej, wyd. II,

Wydawnictwo Jark, Warszawa 2004

Wheatley D. and M. Gillings, Spatial Technology and Archaeology: The

Archaeological Applications of GIS, CRC Press, 2002

Archaeological Spatial Analysis: A Methodological Guide, ed.Mark Gillings,

Piraye Hacıgüzeller, Gary Lock (Routledge, 2020)

K_W01; K_W02; K_W05; K_W09; K_W14

K_U02; K_U03; K_U06; K_U17

K_K01; K_K04; K_K05; K_K11

Student studiów magisterskich ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu

archeologii w systemie nauk oraz jej specyfice przedmiotowej i

metodologicznej. Zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w

archeologii. Ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą prac naukowo-

technicznych w trakcie terenowych badań wykopaliskowych. Ma

uporządkowaną, pogłębioną wiedzę z zakresu metod oraz technik

dokumentacji źródeł archeologicznych. Zna i rozumie zaawansowane metody

analizy rozmaitych wytworów dawnych społeczności z wykorzystaniem metod

stosowanych w naukach ścisłych i naukach o życiu.

Student studiów magisterskich potrafi samodzielnie rozpoznawać, analizować,

wykorzystywać, klasyfikować i interpretować źródła archeologiczne

dobierając właściwe metody analityczne, dokonując krytycznej analizy i

twórczej interpretacji. Potrafi kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i

techniki, przystosowując je do potrzeb wynikających ze specyfiki badanych

zagadnień. Potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne rodzaje

artefaktów i ekofaktów, łącznie z uwzględnieniem ich kontekstu, z

zastosowaniem najnowszych osiągnięć badawczych w celu określenia ich

znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym. Potrafi

zaplanować i organizować pracę w zakresie archeologicznych badań

terenowych.

Student studiów magisterskich jest gotów do wykorzystywania posiadanej

przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności

konfrontowania jej z opiniami ekspertów, jest gotów do krytycznej oceny

interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma świadomość

wieloaspektowości interpretacji. Jest gotów do wykorzystania posiadanej

przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma świadomość

potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości

człowieka. Jest gotów do propagowania problematyki etycznej związanej z

rzetelnością i uczciwością naukową oraz przyjmowania odpowiedzialności za

trafność podejmowanych decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł

archeologicznych.

Aktywne uczestnictwo w zajęciach, krótki esej dotyczący użycia GIS w

archeologii, zaprojektowanie GIS dla regionu archeologicznego

zaliczenie na ocenę