Badania archeometryczne w bioarchelogii

uzupełniające

Ukończenie zajęć „Bioarcheologia i archeologia środowiska”

w sali

Celem zajęć „Badania archeometryczne w bioarcheologii” jest zapoznanie studentów ze

współczesnymi metodami analiz fizyko-chemicznych stosowanymi w analizach szczątków ludzkich,

zwierzęcych oraz roślinnych pochodzących z badań archeologicznych. Zajęcia będą miały charakter

wprowadzenia teoretycznego wraz z omówieniem przykładowych badań z każdej dziedziny.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi metodami analizy fizyko-chemicznej

szczątków organicznych pochodzących z wykopaliska archeologicznych. Na zajęciach studenci

poznają podstawowe narzędzia służące do analizy, sposoby pobierania próbek, oraz teoretyczne

podstawy pozwalające na interpretację wyników analizy.

Zajęcia skupią się na analizach najczęściej wykonywanych we współczesnej bioarcheologii, a

związanych z datowaniem szczątków, określeniem diety zwierzęcia/osobnika, pochodzeniem

geograficznym, identyfikacja taksonomiczną. Oprócz podstaw teoretycznych omówione zostaną

przykłady zastosowania tego typu badań w praktyce archeologa.

Omówione zostaną następujące zagadnienia:

1. Skład fizykochemiczny szczątków roślinnych i zwierzęcych

- możliwości badawcze

2. Datowanie szczątków metodami fizykochemicznymi

- datowanie metodą radiowęglową

- datowanie metodą dendrochronologiczną

3. Analiza diety ludzi i zwierząt

- na podstawie kolagenu kostnego (izotopy trwałe węgla, azotu i siarki)

- na podstawie bioapatytu (zastosowanie izotopów trwałych węgla oraz pierwiastków śladowych)

- analizy pozostałości organicznych na artefaktach

4. Analiza mobilności ludzi i zwierząt

- zastosowanie izotopów trwałych strontu

- zastosowanie izotopów trwałych tlenu

- zastosowanie badań genetycznych w analizie migracji

5. Identyfikacja taksonomiczna zwierząt

- zastosowanie aminokwasów przy identyfikacji szczątków zwierzęcych

Każdy z tematów będzie realizowany na więcej niż jednych zajęciach.

R. Michener, K. Lajtha (2007) Stable isotopes in ecology and environmental science. Blackwell

Publishing.

T.D. Price, J.H. Burton (2012) An Introduction to Archaeological Chemistry. Springer.

M. Walker (2005) Quaternary dating methods. Wiley.

T.D. Price et al. (2002) The characterisation of biologically available Strontium Ratios for the Study of

Prehistoric Migration. Archaeometry 44: 117-135.

S. Pederzani, K. Britton (2019) Oxygen isotopes in bioarchaeology: Principles, challenges, and

opportunities. Earth-Science Reviews 188: 77-107.

I. Lazardis (2018) The evolutionary history of human populations in Europe. Current Opinion in

Genetics & Development 53: 21-27.

Student zna i rozumie podstawowe pojęcia i terminologię związaną z badaniami archeometrycznymi

(K_W02). Student ma szczegółową wiedzę o powiązaniach archeologii z dyscyplinami nauk ścisłych

(K_W06). Student zna i rozumie podstawowe metody analizy fizyko-chemicznej ekofaktów i ich

interpretacji (K_W09).

Student umie samodzielnie interpretować źródła archeologiczne, dobierając właściwe metody

analityczne (K_U03). Student umie posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi właściwymi

dla analiza fizykochemicznych ekofaktów (K_U09). Student umie wykrywać proste zależności między

ekofaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi (K_U13).

Student jest gotów docenić niepowtarzalne wartości ekofaktów i ich roli w odtwarzaniu przeszłości

człowieka (K_K03). Student jest gotów do krytycznej oceny interpretacji analiz ekofaktów ze

świadomością wieloaspektowości interpretacji (K_K04). Student jest gotów do wykorzystania

posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością

potrzeby analizy rozmaitych źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05).