Świat łowców-zbieraczy

obowiązkowe

Konwersatorium stanowi integralną część zajęć realizowanych w ramach specjalności z zakresu „Epoki kamienia i epoki brązu”. „Świat Łowców-zbieraczy” to panel specjalistyczny, którego celem jest szczegółowe zapoznanie słuchaczy z problematyką rozwoju kultury człowieka w górnym paleolicie i mezolicie.

w sali

Tematyka zajęć skoncentrowana jest na wielowymiarowej charakterystyce zjawisk kulturowych w okresie od początków górnego paleolitu do końca mezolitu, tj. od opanowania przez człowieka anatomicznie współczesnego kontynentu eurazjatyckiego, aż do pojawienie się na tych terenach pierwszych przedstawicieli społeczności rolniczych.

Treści programowe

W ramach zajęć omawiane są następujące zagadnienia:

1. Definicja, chronologia oraz podział wewnętrzny górnego paleolitu – elementy składowe, najważniejsze cezury kulturowe oraz klimatyczno–środowiskowe (rytm zmian klimatycznych).

2. Pojawienie się człowieka współczesnego w Euroazji – obszary wyjściowe, fale i kierunki migracji, podstawowe modele przejścia od środkowego do górnego paleolitu, kwestia kontaktów kromaniończyków z neandertalczykami.

3. Technologia produkcji, metody opisu oraz klasyfikacji zabytków krzemiennych – koncepcja rdzenia wolumetrycznego, metody i techniki wiórowe, funkcja oraz rodzaje retuszy, charakterystyka procesu debitażu;

4. Produkcja, użytkowanie oraz klasyfikacja narzędzi górnopaleolitycznych – ostrza, drapacze, rylce, tylczaki, półtylczaki, perforatory.

5. Wczesna faza górnego paleolitu w Europie – podłoże lokalne i kultury przejściowe, geneza, rozwój oraz charakterystyka kompleksu oryniackiego.

6. Środkowa faza górnego paleolitu w Europie – geneza, rozwój oraz kultura materialna społeczności kompleksu graweckiego.

7.Kultura symboliczna społeczności graweckich – ozdoby, pochówki, sztuka mobilna i naskalna.

8. Późna faza górnego paleolitu w Europie – geneza, rozwój oraz kultura materialna i duchowa społeczności solutrejskich i magdaleńskich.

9. Technologia produkcji, funkcja oraz klasyfikacji paleolitycznych i mezolitycznych zabytków z kości i poroża.

10. Schyłkowy paleolit – chronologia, uwarunkowania klimatyczno-środowiskowe, modele adaptacyjne, zasiedlenie i paleogeografia północnej Europy, taksonomia.

11. Mezolit – chronologia, uwarunkowania środowiskowe, osadnictwo i podstawy gospodarcze.

12. Kultura symboliczna społeczności mezolitycznych.

13. Kultura symboliczna społeczności mezolitycznych.

14. Klasyfikacja i metody pozyskiwania surowców krzemiennych.

Galiński, T., 2002. Społeczeństwa mezolityczne, Szczecin

Ginter, B., Kozłowski ,J.K., 1975, Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu i mezolitu, Warszawa

Inizan, M., Roche, H., Tixier, J. 1992., Technology of Knapped Stone. Prehistoire de la Pierre Taillee t.3, CREP, Meudon

Kabaciński, J,. (ed), 2016. The Past Societies 1. 500,000-5,500 BC, Warszawa.

Kozłowski, J. K, Kozłowski, S. K., 1977. Epoka kamienia na ziemiach polskich, Warszawa: PWN.

Kozłowski, J.K., 2004, Świat przed "rewolucją" neolityczną, Wielka Historia Świata, tom. 1, Kraków.

Po zakończeniu zajęć student:

• ma uporządkowaną wiedzę ogólną o społecznościach pradziejowych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii starszej i środkowej epoki; K_W04

• ma szczegółową wiedzę o społecznościach paleolitycznych i mezolitycznych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii; K_W05

• zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii starszej i środkowej epoki; K_W09

• ma podstawową wiedzę o rozwoju człowieka w paleolicie i mezolicie i jego strategiach adaptacyjnych zależnych od warunków środowiskowych; K_W16

• ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez społeczności górnego paleolitu i mezolitu; K_W17

Umiejętności

• potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych; K_U01

• potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii epoki kamienia; K_U09

• wykrywa proste zależności między artefaktami, a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi w zakresie badań paleolitu i mezolitu; K_U13

• posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu archeologii starszej i środkowej epoki kamienia; K_U18

Kompetencje

• zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego; K_K01

• ma świadomość znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów pradziejowych do współczesności; K_K05

• ma świadomość niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych w odtwarzaniu przeszłości człowieka; K_K07

• ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K08

• rozumie problemy związane z interpretacją źródeł archeologicznych, jest świadomy wieloaspektowości interpretacji; K_K10

• ma świadomość kompleksowej natury kultury i jej złożoności, rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka; K_K12

Ocena końcowa wystawiana jest na podstawie średniej z ocen cząstkowych uzyskanych podczas dwóch kolokwiów pisemnych (w formie testu), a także oceny z krótkiego wystąpienia (maks. 10 minut) na zadany temat.

Pierwsze kolokwium odbywa się mniej więcej w połowie semestru i obejmuje zagadnienia o charakterze ogólnym i źródłoznawczym.

Drugie kolokwium organizowane jest na ostatnich zajęciach i ma charakter podsumowujący. Obydwa kolokwia oparte są na poniższych kryteriach oceniania:

60% - 75% ocena 3

76% - 86% ocena 4

87% - 97% ocena 5

98 % – 100% ocena 5!

Tematy wystąpień ustalane są co najmniej z dwu tygodniowym wyprzedzeniem, przy czym mogą być realizowane zespołowo przez 2-3 osoby.