Oglądać i czytać. Wybrane zagadnienia związków tekstu i obrazu

ogólnouniwersyteckie

Od osób rozpoczynających kurs wymaga się podstawowej znajomości zagadnień literaturoznawstwa i historii sztuki (na poziomie maturalnym) oraz umiejętności samodzielnej analizy różnorodnych tekstów kultury.

zdalnie

Zajęcia realizowane są w ramach IBIZA (Interdyscyplinarna Baza Internetowych Zajęć Akademickich) na platformie edukacyjnej dostępnej pod adresem:

http://moodle.come.uw.edu.pl

Kurs ma na celu zapoznanie studentów z podstawową problematyką związków słowa i obrazu, przy czym tło stanowią zarówno kategorie literaturoznawstwa (intertekstualność czy ekfraza), historii sztuki (ut pictura poesis), jak i filmoznawstwa, retoryki i semiotyki. Analizowane dzieła należą do różnych rejestrów kultury – wysokiego i popularnego (literatura wysokoaartystyczna, dzieła malarskie, ale i plakaty reklamowe). Podczas kursu studenci będą proszeni o analizę istniejących tekstów kultury oraz o tworzenie własnych, łączących przekaz werbalny i wizualny. Wybrane tematy opracowywane w trakcie zajęć będą dotyczyć m.in. następujących problemów (prowadzący zastrzegają sobie prawo do wprowadzania zmian obrębie poszczególnych tematów):

1. Sposoby widzenia. Świat słowa czy świat obrazu?

2. Język filmu

3. Narracja subiektywna w filmie

4. Przekład intersemiotyczny. Adaptacja filmowa

5. Scenariusz filmowy - struktura, która chce być inną strukturą?

6. Intertekstualność malarstwa

7. Retoryka i semiotyka w reklamie

8. Poetyka w świecie domen cyfrowych

9. Semiotyka poezji konkretnej. Wizualność słowa

10. Quiz

Wybrana bibliografia:

• Seweryna Wysłouch, Werbocentryzm – uzurpacje i ograniczenia, w: tejże, Literatura i semiotyka, Warszawa 2001, s. 53-64.

• John Berger, Sposoby widzenia, tłum. Mariusz Bryl, Warszawa 2008, s. 7-11.

• Seweryna Wysłouch, „Ut pictura poesis” - stara formuła i nowe problemy, w: Ut pictura poesis, red. Marek Skwara i Seweryna Wysłouch, Gdańsk 2006, s.5-17.

• Wergiliusz, Eneida, tłum. Tadeusz Karyłowski, wstępem i objaśnieniami zaopatrzył Tadeusz Sinko, Wrocław 1950. (fragmenty)

• Paweł Gogler, Kłopoty z ekfrazą, w: Ruchome granice literatury. W kręgu teorii kulturowej, red. Seweryna Wysłouch, Beata Przymuszała, Warszawa 2009, s. 29-47.

• Czesław Miłosz, O! Edward Hopper (1882-1967), Pokój hotelowy, Thyssen Collection, Lugano, w: tegoż, To, Kraków 2000.

• Henryk Markiewicz, Odmiany intertekstualności, w tegoż: Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989, s. 198-208, s. 222-225.

• Stanisław Czekalski, „Joanna” i Marianna, w: tegoż, Intertekstualność i malarstwo. Problemy badań nad związkami międzyobrazowymi, Poznań 2006, s. 311-331.

• Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literacki, pod redakcją Janusza Sławińskiego, Wrocław 2008, wydanie piąte bez zmian, hasło: poezja konkretna, s. 403-404.

• Stanisław Balbus, Interdyscyplinarność – Intersemiotyczność – Komparatystyka, w: Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. Stanisław Balbus, Andrzej Hejmej, Jakub Niedźwiedź, Kraków 2004, s. 11-15.

• Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literacki, pod redakcją Janusza Sławińskiego, Wrocław 2008, wydanie piąte bez zmian, hasła: metafora, metonimia, s. 301-302, 307-308.

• Mieczysław Porębski, Czy metaforę można zobaczyć?, „Teksty” 1980, nr 6, s. 61-78.

• Roland Barthes, Retoryka obrazu, w: Ut pictura poesis, red. Seweryna Wysłouch, Marek Skwara, Gdańsk 2006, s. 139-158.

• Ewa Szczęsna, Poetyka w świecie domen cyfrowych, w: tejże, Poetyka mediów, Warszawa 2007, s. 209-226.

• Piotr Kubiński, Bergman vs. Batman. Chwyt technicznej deziluzji w grach wideo na tle praktyk literackich i filmowych, "IMAGES The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication" 2015, nr 1(25).

• Eugeniusz Biały, Narracja a rama modalna dzieła filmowego; uwagi analityczne [w:] Z zagadnień stylu i kompozycji w filmie współczesnym, pod red. Marka Hendrykowskiego, Poznań 1982, s. 7-16.

• Alicja Helman, Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.

• Alicja Helman, Jacek Ostaszewski, Historia myśli filmowej, Gdańsk 2007.

• Maryla Hopfinger, Adaptacje filmowe utworów literackich. Problemy teorii i interpretacji, Wrocław 1974.

• Jurij Łotman, Semiotyka filmu, Warszawa 1983.

• Kwartalnik Filmowy, nr 26-27 (1999), numer poświęcony adaptacjom filmowym.

• Jerzy Płażewski, Język filmu, Warszawa 1961 lub wydanie wznowione 2008.

• Mirosław Przylipiak, Narrator literacki, "narrator" filmowy [w:] Problemy poznawania dzieła filmowego, pod red. J. Trzynadlowskiego, Wrocław 1990.

• M. Przylipiak, O subiektywizacji narracji filmowej [w:] J. Trzynadlowski, "Studia Filmoznawcze", t. VII, Wrocław 1987 s. 239-256.

• Peter Verstraten, Film Narratology, przeł. na ang. Stefan van der Lecq, Toronto 2009.

Student po ukończeniu kursu posiada rozszerzoną wiedzę dotyczącą zjawisk nieznanych szeroko poza kręgami specjalistów (jak np. ekfraza czy poezja konkretna), zna podstawy metodologii służących do opisu relacji wizualno-werbalnych. Umie analizować teksty kultury, łączące dźwięk i obraz, wskazywać ich relacje w przekazach artystycznych, konfrontować percypowane dzieła z wiedzą teoretyczną. Potrafi w sposób twórczy skonstruować przekaz polisemiotyczny oraz świadomie wykorzystywać sieć internetową i możliwości oferowane przez narzędzia wizualne, foniczne i filmowe.

• ocena bieżącej aktywności studenta – realizowanych przez niego praktycznych ćwiczeń i zadań kursowych

• testy wyboru sprawdzające przyswojenie zagadnień teoretycznych

• końcowe, konwencjonalne (w realu) kolokwium z zakresu problemowego kursu