Akademia filmu awangardowego

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Student powinien orientować się w szerokim zakresie zagadnień związanych z historią i historią kultury i sztuki, naukami społecznymi. Powinien posiadać podstawową wiedzę dotyczącą sztuki filmowej – zarówno kina fabularnego jak i dokumentalnego oraz sztuki współczesnej. Student powinien rozpoznawać podstawowe gatunki sztuki filmowej – rozpoznawać formy wyrazu przynależne filmowi i sztukom audiowizualnym – które tradycyjnie przynależą do kina fikcji i kina faktów.

Zajęcia wykładowe połączone z projekcją filmów, podczas których studenci zapoznają się ze zjawiskami awangardy od lat 40. do 2000. Przybliżają tradycję kina awangardowego, amatorskiego, związków sztuki z codziennym życiem, wykorzystanie filmu, aby oddać głos nieuprzywilejowanym grupom. Kładą nacisk na ujęcia teoretyczne i wskazują współczesne filmy dokumentalne, których autorzy posługują się językiem wypracowanym na gruncie awangardy. Osoby zapisane na zajęcia otrzymają bezpłatnie publikację w formie e-booka, która ukaże się w grudniu.

Wykładowcy i wykładowczynie: dr Marcin Borchardt, Sebastian Cichocki, dr Paulina Haratyk, dr Anna Konik, Magda Lipska, dr Krystyna Mazur, Daniel Muzyczuk, prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz, Agata Pyzik, dr Gabriela Sitek

Warunkiem udziału jest wykupienie karnetu (120 zł). Zajęcia rozpoczynają się 17 października. Odbywają się we wtorki w kinie Elektronik (gen. Józefa Zajączka 7)

Koordynatorka: g.sitek@uw.edu.pl

Szczegóły: www.akademiadokumentalna.pl

Uczestnicy zajęć poznają tradycję kina awangardowego lat 40., 50. i 60. (m.in. „Sieci popołudnia” Mai Deren i Alexandra Hammida, 1943; „Rytuał w przetworzonym czasie” Mai Deren, 1946; “Glimpse of the Garden”, reż. Marie Menken, 1957; “Notebook”, reż. Marie Menken, 1962-1963; “Go! Go! Go!”, reż. Marie Menken). Program cyklu obejmuje zagadnienie autobiografizmu filmowego (m.in. filmy "Ścinki z życia szczęśliwego człowieka", 2012, Jonasa Mekasa, “Aleph” Wallace’a Bermana, twórczość Marie Menken). W ramach zajęć uczestnicy zapoznają się z zagadnieniami związków kina amatorskiego i awangardy. Wyeksponowany zostanie aspekt wspólnotowego tworzenia filmów amatorskich – tworzonych w ramach Ruchu Amatorskich Klubów Filmowych w PRL-u, i awangardowych Black Audio Film Collective. Poruszonym zagadnieniem będą związki sztuki z codziennym życiem – m.in. w części zajęć poświęconych home movies tworzonych przez autorki w Jugosławii (Tatjana Ivančić i Vukica Đilas).

Uczestnicy zajęć zapoznają się z twórczością Josepha Beuysa. Zajęcia obejmują omówienie tekstów autorstwa awangardzistów, w tym szczególnie reżyserek filmowych, które podejmowały tematy związane z szeroko rozumianą refleksją o formie filmowej oraz kinie, praktyką reżyserską – warsztatem, relacją między kinem a nurtami/postawami kulturowymi: feminizmem, czarnym feminizmem, kolonializmem i postkolonializmem, teorią queer.

Integralną częścią zajęć będą projekcje współczesnych filmów dokumentalnych, czerpiących z tradycji Wielkiej Awangardy i klasycznych dziś realizacji kina awangardowego lat 50., 60., 70. i 80. Echa tradycji awangardowych można doszukać się we współczesnym kinie dokumentalnym jako filmów, których autorzy są współcześnie jedną z najbardziej otwartych na eksperyment grup filmowców. Wśród prezentowanych w ramach zajęć filmów dokumentalnych znalazły się te, w których w szczególny sposób wykorzystana została forma wywiadu jako umożliwiająca podmiotową reprezentację bohaterek_ów, oddanie im głosu – m.in.: “Divine Horsemen – the Living Gods of Haïti”, reż. Cherel Ito, Teiji Ito, Maya Deren; “DiAna's Hair Ego”, reż. Ellen Spiro, “Surname Viet Given Name Nam”, reż. Trinh T. Minh-ha; „Najgłośniej słychać milczenie” („Silence Heard Loud”), reż. Anna Konik. Filmy dokumentalne pozostają często w obiegu festiwalowym, poza głównym nurtem kinowej dystrybucji. Filmy dokumentalne, które znalazły się w zestawieniu, charakteryzuje nowatorstwo formy, przybliżające je do granicy między dokumentem a kinem eksperymentalnym. Podczas zajęć poruszona zostanie kwestia kreacji w filmie dokumentalnym i perspektywy, z której prowadzona jest narracja.

Zajęcia mają na celu zwiększenie świadomości wpływu tradycji awangardy filmowej na formy wyrazu obecne we współczesnym filmie, w tym szczególnie w filmie dokumentalnym, budowanie kompetencji odbioru sztuki współczesnej i zwiększenia wiedzy o formach egalitarnego dostępu do środków wyrazu artystycznego, zachęcając do aktywnego udziału w kulturze.

Harmonogram spotkań:

1. Twórczość Mai Deren jako prekursorki amerykańskiej awangardy filmowej i jej

kontynuatorek podejmujących temat tańca

17.10.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

 Filmy prezentowane w bloku:

„Sieci popołudnia” (“Meshes of the Afternoon”) Mai Deren i Alexandra Hammida, USA

1943, 14’

„Rytuał w przetworzonym czasie” („Ritual in Transfigured Time”) Mai Deren, USA 1946,

14’

“Meditation on Violence”, reż. Maya Deren, USA 1948, 10’

“Divine Horsemen – the Living Gods of Haïti”, reż. Cherel Ito, Teiji Ito, Maya Deren, USA

1985, 52’

2. Amerykańska awangarda. Marie Menken, Stan Brakhage, Jonas Mekas – przypadki

autobiograficzne

24.10.2023 (wtorek)

Prowadzący zajęcia: dr Marcin Borchardt

Filmy zaprezentowane w bloku:

“Glimpse of the Garden”, reż. Marie Menken, 1957, 4’

“Notebook”, reż. Marie Menken, 1962-1963, 10’

“Go! Go! Go!”, reż. Marie Menken, 1962-1964, 11’30

“Ścinki z życia szczęśliwego człowieka” („Out-Takes from the Life of Happy Man”), reż.

Jonas Mekas, 2012, 68’

“Aleph”, reż. Wallace Berman, 1965-1966, 8’

3. Awangardowe home movies Tatjany Ivančić i Vukicy Đilas w kontekście światowego kina

amatorskiego

31.10.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: dr Paulina Haratyk

Filmy prezentowane w bloku:

„Grad u izlogu” („City in the Shop Widow”), reż. Tatjana Ivančić, Jugosławia 1969, 5’

„Putositnice” („Travelogue”), reż. Tatjana Ivančić, Jugosławia 1976, , 5’

„Home movies”, reż. Vukica Đilas, Jugosławia 1970–199?, 51’, kompilacja Slobodan Šijan

4. Czarność i rasa w filmach Black Audio Film Collective

7.11.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: Magda Lipska

Prezentowane filmy:

“Handsworth Songs”, reż. Black Audio Film Collective, Wielka Brytania, 1986, 58 min

“Still We Thrive”, reż. Campbell X, 2021, 6 min

5. Dotyk kina. Eksperymenty Barbary Hammer

14.11.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: dr Krystyna Mazur

Prezentowane filmy:

“Lover Other: The Story of Claude Cahun and Marcel Moore”, reż. Barbara Hammer, 2006,

55’

„Dowody w procesie ciał” (“Evidentiary Bodies”), reż. Barbara Hammer, USA, 2018, 15 min.

6. Twórczość Tony’ego Conrada i jego postać we współczesnym filmie dokumentalnym

21.11.2023 (wtorek)

Prowadzący zajęcia: Daniel Muzyczuk

Prezentowany film:

„Tony Conrad: tu i teraz” (“Tony Conrad: Completely in the Present”), reż. Tylera Hubby,

USA 2016, 96 min

7. Ulrike Ottinger i Frauenfilm - wiele twarzy filmu feministycznego w Niemczech

Zachodnich

28.11.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: Agata Pyzik

Prezentowany film:

„Freak Orlando”, reż. Ulrike Ottinger, RFN 1981, 126 min

8. Postkolonialne rozmowy o tożsamości i historii oraz jej obrazach

5.12.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

Prezentowane filmy:

“Surname Viet Given Name Nam”, reż. Trinh T. Minh-ha, USA 1989, 108 min

“DiAna's Hair Ego”, reż. Ellen Spiro, USA 1989, 30 min

9. Film dokumentalny jako narzędzie przemierzania ciężaru milczenia

12.12.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: dr Anna Konik

Prezentowany film:

„Najgłośniej słychać milczenie” („Silence Heard Loud”), reż. Anna Konik, Polska 2022, 71

min

10. Amatorskie Kluby Filmowe i awangarda

19.12.2023 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: dr Paulina Haratyk

Prezentowany film:

„Woda”, reż. Witold Romer, Sekcja Filmowa Lwowskiego Towarzystwa Fotograficznego,

Polska 1937, 5,26 min

„Regi Poloniae”, reż. Jan i Danuta Maćkow, Stanisław Fischer, AKF Śląsk, Polska 1957,

11,59 min

„Tramwaj do nieba”, reż. Wincenty Ronisz, Krzysztof Zanussi, AKF Warszawa, Polska 1958,

16 min

„Dwaj ludzie z szafą”, reż. Roman Polański, Polska 1958, 14,52 min

„Wizyta Walentyny Tierieszkowej w naszym mieście”, realizacja zbiorowa, AKF Bielsko,

Polska 1968, 6,53 min

„Współczesna symfonia”, reż. Maciej Korus, Jerzy Ridan, AKF Nowa Huta, Polska 1971,

6,18 min

„Manifestacja”, reż. Jan Piechura, AKF Sawa, Polska 1973, 8,43 min

„Nieporozumienie”,reż. Piotr Majdrowicz, AKF Awa, 1979, 19,34 min

„Fragment biografii”, reż. Janina Matejuk, AKF Fosa, Polska 1983, 8,45 min

11. Twórczość Josepha Beuysa i jego współczesny obraz w filmie dokumentalnym

16.01.2023 (wtorek)

Prowadzący zajęcia: Sebastian Cichocki

Prezentowany film:

„Beuys. Sztuka to rewolucja” („Beuys”), reż. Andres Veiel, Niemcy 2017, 107 min

12. Found footage jako technika awangardowych realizacji we współczesnym kinie

dokumentalnym

23.01.2024 (wtorek)

Prowadząca zajęcia: dr Gabriela Sitek

Prezentowany film:

„Nie jestem twoim murzynem” (“I Am not Your Negro”), reż. Raoul Peck, 2016, 105 min

Podstawowe lektury:

1. „Historie filmu awangardowego”, pod red. Ł. Ronduda, G. Sitek, Fundacja Okonakino, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, korporacja ha!art, Warszawa-Kraków 2020

2. M. Radkiewicz, „Refleksje zza kamery. Reżyserki o kinie i formie filmowej”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Fundacja Okonakino, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa-Kraków 2022

3. A. Pitrus, „Film awangardowy w latach 1930–1959”, w: „Kino klasyczne. Historia kina”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, t. 2, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2011, s. 549-66

4. A. Pitrus, „Film awangardowy w latach 1960-1980”, w: „Kino epoki nowofalowej. Historia kina”, t. 3, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 659-685

5. A. Pitrus, „Film awangardowy i sztuka wideo końca wieku”, w: „Kino końca wieku. Historia kina”, t. 4., pod red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2019, s. 867-899

6. P. A. Sitney, „Visionary Film: The American Avant-Garde 1943-2000”, Oxford University Press, New York 2002

Lektury zalecane:

7. M. Przylipiak, „Poetyka kina dokumentalnego”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, Gdańsk-Słupsk 2004

8. M. Radkiewicz, „»Władczynie spojrzenia«. Teoria filmu a praktyka reżyserek i artystek”, korporacja ha!art, Kraków 2010

8. „Wideo w sztukach wizualnych”, pod red. R. W. Kluszczyńskiego, T. Załuskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Galeria Labirynt, Łódź-Lublin 2018

9. „Reżyserki kina. Tradycja i współczesność”, pod red. M. Radkiewicz, Rabid, Kraków 2005

10. M. Podsiadło, „Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2013

- Student zna najważniejszych twórców i najwybitniejsze dzieła współczesnego, światowego kina awangardowego oraz teksty teoretyczne wypracowane na gruncie awangardy filmowej,

- Student zna najważniejsze nurty, zjawiska i twórców w historii kina awangardowego i jego relacje ze sztuką filmu dokumentalnego,

- Student wie, na jakie zagadnienia społeczne i historyczne odpowiadały filmy awangardowe i wykorzystujące środki wypracowane na gruncie awangardy filmy dokumentalne,

- Student zna kontekst historyczno-społeczno-kulturowy współczesnego kina dokumentalnego oraz najczęściej poruszaną w konkretnych filmach problematykę

- Student wie, przy użyciu jakich narzędzi teoretycznych i analitycznych badać film awangardowy – zarówno jego światowe realizacje jak i filmy powstałe w Polsce i odnoszące się do rodzimego kontekstu

- Student rozumie funkcjonowanie i znaczenie filmów awangardowych oraz kina amatorskiego w różnych kontekstach kulturowych i potrafi wykorzystać narzędzia analityczne przyswojone na zajęciach w samodzielnym poszerzaniu wiedzy z zakresu sztuki współczesnej prezentowanej przez warszawskie galerie

Umiejętności:

- Student potrafi samodzielnie analizować filmy awangardowe pod kątem zastosowanych w nich rozwiązań formalnych i estetycznych,

- Student potrafi samodzielnie analizować filmy awangardowe i sztukę wideo w szerszym kontekście historycznym i społecznym,

- Student potrafi wykorzystać filmy awangardowe w pracy naukowej, np. jako źródło do badań historycznych i socjologicznych,

- Student potrafi wskazać różnice i podobieństwa między językiem kina awangardowego i kina głównego nurtu

Metody oceny pracy studenta (udział w całościowej ocenie pracy studenta):

1. Ocena ciągła: bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność (10/100)

2. Końcowe zaliczenie pisemne - test końcowy 70/100

Warunkiem zaliczenia zajęć będzie napisanie testu końcowego, który odbędzie się na ostatnich zajęciach zaplanowanych w semestrze

3. Kontrola obecności (20/100)

Wymagana jest obecność na więcej niż połowie zajęć. Dopuszczalne są dwie nieobecności. W przypadku każdej kolejnej Uczestnik / Uczestniczka zajęć zobowiązana jest napisać recenzję lub esej o wybranym filmie – na uzgodnienie wcześniej z koordynatorką temat, na którego projekcji był Uczestnik / Uczestniczka zajęć.

Objętość: maksymalnie 3000 znaków. Termin nadsyłania: ostatnie zajęcia w semestrze na adres: g.sitek@uw.edu.pl