"Biblia ludowa" i jej współczesne formy
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3102-LBLB |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.7
|
Nazwa przedmiotu: | "Biblia ludowa" i jej współczesne formy |
Jednostka: | Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej |
Grupy: |
Moduł L06 (od 2023): Religijność / świeckość / ontologie Przedmioty etnograficzne do wyboru |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | monograficzne |
Skrócony opis: |
Celem wykładu jest opis funkcjonowania symboliki biblijnej w wierzeniach i praktykach kultury religijnej wsi i miasteczek w latach 70-90 XX w. na podstawie zbioru źródeł etnograficznych z Europy Środkowo-Wschodniej, z pogranicza katolicyzmu i prawosławia. |
Pełny opis: |
Biblia była przedmiotem studiów z zakresu antropologii kulturowej od czasu narodzin dyscypliny. Teksty biblijne analizowano jako mity, zapisy folkloru, scenariusze obrzędowe – jako źródło etnograficznych informacji, użytecznych w studiach porównawczych. Odwrotny kierunek przybrały badania etnograficzne prowadzone od lat 80. ubiegłego wieku w Europie środkowo-wschodniej i w Bułgarii, skoncentrowane na bezpośrednim przekazie tzw. biblii ludowej (ros. narodnaja biblija), stopionym z lokalną mitologią, językiem i wiedzą potoczną. Celem wykładu jest opis funkcjonowania symboliki biblijnej w wierzeniach i praktykach kultury religijnej wsi i miasteczek w latach 70-90 XX w. na podstawie zbioru źródeł etnograficznych z Europy Środkowo-Wschodniej, z pogranicza katolicyzmu i prawosławia. Przedstawiam techniki i modele przekształceń wybranych postaci i wydarzeń biblijnych, ich ikonografię i praktyki z nimi związane w folklorze XIX/XX w. Współcześnie Biblia nie przestała pełnić roli kulturotwórczej; świadczą o tym jej przekłady na dialekty i gwary, a także przetworzenia w obrazach, formach dramatycznych i para-dramatycznych. Jest uwikłana w polityki tożsamości, bywa odczytywana literalnie, jako źródło autorytetu, poddawana praktykom pastiszu w celu manipulacji stereotypami masowej wyobraźni w przekazach medialnych, w dyskursach lokalnych i publicznych. Przedstawiam przykłady biblijnego pastiszu – produkty współczesnej kultury popularnej, wykorzystujące apokryfy w celu dekonstrukcji tradycyjnych wizerunków postaci biblijnych. |
Literatura: |
Badania etnograficzne i studia biblii ludowej oraz mitów i folkloru Badalanowa, Florentina Beneath, Behind, and Beyond the Bible: Back to the Oral Tradition (The Theologeme of Abraham's Sacrifice in Bulgarian Folklore) [w:] Folklor, Traditsii, Kultura. Iubileen Sbornik v chest na Stefana Stoikova, Sofia 2002, s. 47-67. https://www.academia.edu/2070991/Beneath_Behind_and_Beyond_the_Bible_Back_to_the_Oral_Tradition_The_Theologeme_of_Abrahams_Sacrifice_ Belova, Olga [Ольга Белова] «Народная Библия»: Восточнославянские этиологические легенды. — Москва.: Индрик, 2004 The Choice of Faith in Eastern European Folklore https://www.academia.edu/6131571/The_Choice_of_Faith_in_Eastern_European_Folklore Bystroń, Jan S. Łańcuch szczęścia [w:] Tematy, które mi odradzano, oprac. L. Stomma, Warszawa 1980. Janów, Jan Sabałowa bajka Henryka Sienkiewicza i legendy o dziwnych sądach Bożych, „Lud” 1931 Leach, Edmund, Aycock, D. Alan Siostra Mojżesza. Strukturalistyczne interpretacje mitu biblijnego, przeł. M. Buchowski, H. Burszta, W. J. Burszta, Wyud. Zysk i S-ka, Poznań 1998 Tomicki, Ryszard Słowiański mit kosmogoniczny, „Etnografia Polska” 1976, t.20, z. 1. Zowczak, Magdalena Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze wsi, Wrocław 2000 (2. Toruń 2013) Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne. Wyd. DiG, Warszawa 2015. Tradycja żydowska: teksty, antologie, opracowania Alfabet Ben-Sira: http://jewishchristianlit.com//Topics/Lilith/alphabet.html Berdyczewski, Micha Josef (Bin Gorion) Żydowskie legendy biblijne, przeł. R. Stiller, Gdynia 1996 [2. Wyd. KOS, 2009] Ginzberg, Louis The Legends of the Jews (1909) [pol. wydanie Legendy żydowskie. Księga Rodzaju. Tłum. J. Jarniewicz, Cyklady, Warszawa 1997] Graves, Robert, Patai, Raphael Mity hebrajskie. Księga Rodzaju. Przeł. R. Gromacka. Cyklady, Warszawa 1993 Lilientalowa, Regina Dziecko żydowskie, Kraków 1927 [2. Biblioteka Midrasza, Warszawa 2007] http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=22780 Polski słownik judaistyczny ŻIH http://www.jhi.pl/psj/ Unterman Alan Encyklopedia tradycji i legend żydowskich. Przeł. O. Zienkiewicz. Książka i Wiedza, Warszawa 1994. Jewish Encyclopedia http://www.jewishencyclopedia.com/ Antologie i studia apokryfów Beskov, Per Osobliwe opowieści o Jezusie. Analiza nowych apokryfów. Tłum. J. Wolak. Wyd. WAM, Kraków 2005. Charlesworth, James. H. Autentic Apocrypha. False and Genuine Christian Apocrypha by…, Dead Sea Scrolls and Christian Origins Library, No 2, Bibal Press, North Richland Hills, Texas 1998. The Old Testament Pseudoepigrapha. Apocaliptic Literature and Testaments. Ed. By…Doubleday & Company, Inc. Garden City, New York 1983 https://web.archive.org/web/20160810183848/http://www.filbluz.ca/resources/Charlesworth_Old.Testament.Pseudepigrapha.1_1983.pdf Dobrzeniecki, Tadeusz Legenda o Secie i drzewie życia. „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, 1966, t. 10. Mędala Stanisław, ks. Wprowadzenie do literatury międzytestamentalnej. Biblioteka zwojów. Tło Nowego Testamentu, The Enigma Press, Kraków 1994 Minczew Georgi, Skowronek, Małgorzata [wyd.] Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian Południowych. Seria MYSTERION. Wyd. Uniw. Jagiellońskiego, Kraków 2006. Łużny, Ryszard [wyd.] Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi. Wybrał, przełożył i opracował… Instytut Wyd. PAX, Warszawa 1988. Pieśń o niebieskiej księdze. Antologia rosyjskiej ludowej poezji religijnej. Wybrał, przełożył i opracował… Instytut Wyd. PAX, Warszawa 1990 Rzepka, Wojciech, Wydra Wiesław, Adamczyk, Maria [wyd.] Cały świat nie pomieściłby ksiąg. Staropolskie opowieści i przekazy apokryficzne. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1996. Starowieyski, Marek ks. [red.] Apokryfy Nowego Testamentu. T. 1-3, 2001-2007; T.6: Apokryfy syryjskie, 2011. Wyd. WAM, Kraków. Zwłaszcza: M. Starowieyski, Wstęp ogólny do apokryfów Nowego Testamentu, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, cz. 1, Fragmenty. Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa, WAM, Kraków 2003, s. 19–59. Szczególnie ważne dla biblii ludowej: Protoewangelia Jakuba i Ewangelia Nikodema Kultura popularna i Biblia de Certeau, Michel Wynaleźć codzienność. Sztuki działania. Przeł. K. Thiel-Jańczuk. Wyd. UJ, Kraków 2008, s. 17-42. ( rozdział II: “Kultury popularne” i III: “<Radzić sobie>: użycia i taktyki”). Fiske, John Zrozumieć kulturę popularną. Przeł. K. Sawicka. Wyd. UJ, Kraków 2010 Lis, Marek Audiowizualny przekład Biblii: od translatio do transmediatio. Redakcja Wydawnictw Uniw. Opolskiego, Opole 2002 Zowczak, Magdalena Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne. Wyd. DiG, Warszawa 2015. Pilch, Jerzy Ukrzyżowanie było niepotrzebne, „Polityka” 2006, nr 15 (2550), 15 IV, s. 115. |
Efekty uczenia się: |
Osoba, która ukończyła kurs: ZNA I ROZUMIE kulturotwórczą rolę tekstów biblijnych i praktyki związane z ich przekazem, fundamentalne pojęcia - narzędzia analizy: kanon, apokryf, pastisz, wiedza potoczna (common sense), biblia pauperum itd., różnicę między ich funkcjonowaniem w tradycji i w kulturze popularnej sposoby i cele interpretacji Biblii w ramach różnych kierunków i metod antropologii społeczno-kulturowej metody analizy i interpretacji materiałów etnograficznych, których efektem jest biblia ludowa jako wyraz kultury religijnej konkretnych grup społecznych; metody analizy współczesnej kultury popularnej związki antropologii kulturowej z innymi dziedzinami nauk, jak historia sztuki (ikonografia), folklorystyka, religioznawstwo, socjologia, historia, literaturoznawstwo POTRAFI • dokonać zaawansowanej analizy materiałów etnograficznych i ikonograficznych, wywołanych i medialnych; ocenić przydatność czytanego tekstu i zastosować go do własnych badań; zastosować poznaną teorię do innego zbioru danych empirycznych • przygotować pisemną pracę analizującą złożone zagadnienia antropologiczne, właściwie dobrać źródła i narzędzia analizy antropologicznej • przygotować akademickie prace pisemne i wystąpienia ustne w języku polskim oraz obcym w zakresie wykorzystywanych przez studenta źródeł i literatury przedmiotu • przygotować i wygłosić referat, prezentację, dotyczące wybranego zagadnienia z zakresu antropologii społecznej i kulturowej • uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności i aktywnie uczestniczyć \w życiu naukowym i kulturalnym, korzystając z różnych mediów • twórczo i krytycznie myśleć JEST GOTOWA DO • krytycznej oceny teorii etnologicznych i antropologicznych • przeciwdziałania dyskryminacji rasowej, etnicznej, religijnej i na tle światopoglądowym w otoczeniu społecznym • prawidłowego identyfikowania i rozstrzygania problemów etycznych związanych z realizacją projektów badawczych i aktywizacyjnych (rozwojowych) • akceptowania w czasie badań odmiennego punktu widzenia • wykazywania zrozumienia dla różnorodności światopoglądowej, językowej i obyczajowej w odmiennym otoczeniu społecznym |
Metody i kryteria oceniania: |
esej dozwolone dwie nieusprawiedliwione nieobecności |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-01-28 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT WYK
|
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Hanna Zowczak | |
Prowadzący grup: | Hanna Zowczak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Zaliczenie na ocenę |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii.