Etnografia regionalna Polski

nieobowiązkowe

Cel i przedmiot zajęć:

Poznanie regionalnego zróżnicowania kultury ludowej oraz współczesnych działań skierowanych na zachowanie i promocję dziedzictwa kulturowego "małej ojczyzny". Zajęcia podzielone są na dwie części. W pierwszej - przybliżana jest terminologia, podziały regionalne wprowadzone przez autorów podręczników etnograficznych oraz idee i ruchy regionalistyczne; w drugiej - omawiane są regiony etnograficzne Polski wraz z zamieszkującymi je grupami. Zajęcia odbywają się z wykorzystaniem map i materiałów ilustracyjnych.

Tematy zajęć:

1. Wprowadzenie: etnografia regionalna i jej zainteresowania; przypomnienie pojęć: region etnograficzny, region kulturowy, tradycyjna kultura ludowa, folklor, folkloryzm.

2. Podziały regionalne Polski - przegląd podręczników etnograficznych (Łukasza Gołębiowskiego do Anny Kutrzeby-Pojnarowej i Jerzego Damrosza).

3. Regionalizm: charakterystyka zjawiska, założenia, cele oraz realizacja. Tradycje lokalne: kapitał społeczności lokalnej. Rola kultury materialnej w kreowaniu obrazu regionu.

4. Skanseny i muzea regionalne (izby pamięci) i ich rola w propagowaniu kultury ludowej.

5. Mazowsze - opis regionu (dwie rzeczywistości: dawniej i dzisiaj). Czy współczesne Mazowsze jest jednym regionem etnograficznym - za i przeciw.

6. Księżacy łowiccy - charakterystyka grupy i jej kultury; działalność regionalna.

7. Kurpie Zielone i Kurpie Biali - charakterystyka grupy i jej kultury; działalność regionalna.

8. Mazowsze a Mazury; Mazowsze a Podlasie (podobieństwa, różnice i wpływy).

9. Pomorze - wprowadzenie: opis regionu (dwie rzeczywistości: dawniej i dzisiaj).

10. Kaszubi i Słowińcy - charakterystyka grup pod względem etnograficznym (próba znalezienia tych elementów tradycyjnej kultury ludowej, które przetrwały do dzisiaj oraz próba określenia ich funkcji w kształtowaniu wiedzy o grupie i regionie), działania regionalne (kalendarz imprez).

11. Wielkopolska: jedność czy zróżnicowanie? Opis regionu i grup regionalnych (m.in. Biskupianie, Pałuczane itd.).

12. Śląsk - charakterystyka regionu, czyli od Górnika do Górala - Śląsk Górny, Śląsk Cieszyński.

13. Małopolska - opis regionu. Krakowiacy - dlaczego kultura Krakowiaków stała się tak popularna.

14. Góralszczyzna - charakterystyka grup góralskich, ze szczególnym uwzględnieniem kultury i życia społecznego Górali Podhalańskich. Regionalizm podhalański (cechy i działania).

15. Lubelszczyzna - archaizm i nowatorstwo.

A. Brencz, Wielkopolska jako region etnograficzny, Poznań 1996.

Etnografia Polska. Przemiany kultury ludowej, T.1, Wrocław 1976.

P. Kowalski, Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji, Kraków 2004.

Oblicza lokalności. Tradycja i współczesność, red. J.Kurczewska, Warszawa 2004.

S. Węglarz, Tutejsi i inni, cz.1.: O etnograficznym zróżnicowaniu kultury ludowej, Łódź 1997.

Po zakończeniu kursu student zna regionalne zróżnicowanie kultury ludowej w Polsce, idee i ruchy regionalistyczne, kulturę grup zamieszkujących poszczególne regiony etnograficzne Polski oraz współczesne działania skierowane na zachowanie i promocję dziedzictwa kulturowego.

egzamin pisemny

dopuszczalne dwie nieobecności nieusprawiedliwione