Etnograficzne eksploracje Wileńszczyzny - codzienna geopolityka

nieobowiązkowe

w sali i w terenie

Na Wileńszczyźnie naszym przedmiotem etnograficznych badań terenowych będzie „codzienna geopolityka” (Jansen, 2009). Termin ten odnosi się do badań nad tym, jak kwestie geopolityczne przenikają do codziennego życia jednostek i społeczności. Geopolityka nie jest wyłącznie domeną państw, liderów czy instytucji międzynarodowych, lecz manifestuje się także w codziennych praktykach, doświadczeniach i relacjach międzyludzkich, co czyni ją istotnym przedmiotem badań etnograficznych.

Polacy na Wileńszczyźnie stanowią grupę wewnętrznie zróżnicowaną, podzieloną politycznie i klasowo. Podczas badań pilotażowych będzie nas interesowało, jak globalne i regionalne procesy polityczne wpływają na codzienne życie mieszkańców regionu. Szczególną uwagę zwrócimy na lokalne wyobrażenia o państwie i narodzie. Interesować nas będzie wpływ imperialnej polityki Rosji, wojny w Ukrainie oraz intensywnej obecności rosyjskiej propagandy, szczególnie w regionach graniczących z Białorusią. W tych obszarach anteny telewizyjne nie zawsze skierowane są na Wilno czy Warszawę, co kształtuje specyficzny krajobraz informacyjny tego miejsca. Zastanowimy się także, w jaki sposób bliskość granicy państwowej z Białorusią wpływa na mobilność i życie codzienne mieszkańców Soleczników i okolic. Będziemy analizować, jak ich codzienne działania odzwierciedlają lub kwestionują globalne podziały władzy i wpływów.

Przyjęta perspektywa „codziennej geopolityki” umożliwia uchwycenie sposobów, w jakie globalne procesy i struktury władzy są negocjowane, przeżywane i reinterpretowane w życiu zwykłych ludzi.

Zajęcia wyjazdowe będą miały charakter krótkich badań pilotażowych, skierowanych zarówno do osób nieposiadających doświadczenie w badaniach terenowych jak i tych, którzy odbyli już pierwsze wyjazdy terenowe.

Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Kraków.

Brubaker, R. (1998). Nacjonalizm inaczej. Struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie. Warszawa-Kraków.

Jansen, S. (2009). After the red passport: Towards an anthropology of the everyday geopolitics of entrapment in the EU's ‘immediate outside’. Journal of the Royal Anthropological Institute, 15(4), 815–832. https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2009.01586.x

Kurcz, Z. (2005). Mniejszość polska na Wileńszczyźnie: studium socjologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Perzanowski, A. (red.). (2005). Centrum na peryferiach: Monografia społeczności lokalnej Ejszyszek i okolic na Wileńszczyźnie. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Sidaway, J. D. (2022). Popular geopolitics 3.0? Deconstructing the boundaries of popular geopolitics. Geopolitics, 27(5), 1622–1628. https://doi.org/10.1080/14650045.2021.2022909

Soares, B., & Osella, F. (2009). Islam, politics, anthropology. Journal of the Royal Anthropological Institute, 15, S1-S23.

Wiedza:

• Student rozumie pojęcie „codziennej geopolityki” oraz potrafi wyjaśnić, w jaki sposób kwestie geopolityczne przenikają do codziennego życia jednostek i społeczności.

• Student posiada wiedzę na temat specyfiki polskiej mniejszości na Wileńszczyźnie, jej zróżnicowania społeczno-politycznego oraz lokalnych wyobrażeń o państwie i narodzie.

• Student zna podstawowe zagadnienia związane z wpływem globalnych i regionalnych procesów politycznych na życie codzienne w regionach przygranicznych, takich jak okolice Soleczników.

Umiejętności:

• Student potrafi zastosować metody badawcze właściwe dla etnografii, w szczególności w ramach krótkich badań pilotażowych.

• Student analizuje i interpretuje wpływ globalnych struktur władzy oraz lokalnych czynników politycznych na codzienne praktyki mieszkańców badanych społeczności.

• Student przygotowuje raporty z badań terenowych, prezentując najciekawsze wątki oraz wstępne analizy zebranych materiałów.

Kompetencje społeczne:

• Student rozwija umiejętność pracy w zespole badawczym, współpracując z innymi uczestnikami zajęć w trakcie wyjazdu terenowego.

• Student wykazuje wrażliwość kulturową oraz umiejętność krytycznego myślenia w kontekście badań nad codziennymi relacjami między globalnymi procesami a życiem jednostek.

• Student wykazuje zaangażowanie w planowanie i realizację badań terenowych oraz odpowiedzialność za aktywny udział w zajęciach i wyjeździe terenowym.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywny udział w wyjeździe terenowym i zajęciach. Obowiązkowy jest udział w wyjeździe, dopuszczalna jest jedna nieobecność na zajęciach. Na ostatnim spotkaniu uczestnicy przygotują krótką prezentację raportu z wyjazdu, zawierającą najciekawsze wątki wynikające ze wstępnej analizy materiału badawczego.