Mniejszości narodowe, etniczne i wyznaniowe w Polsce
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3102-LMNW |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.7
|
Nazwa przedmiotu: | Mniejszości narodowe, etniczne i wyznaniowe w Polsce |
Jednostka: | Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej |
Grupy: |
Moduł L01 (od 2023): Antropologia etniczności Moduł L1: Antropologia etniczności Przedmioty etnograficzne do wyboru |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Zajęcia poświęcone są mniejszościom narodowym, etnicznym, wyznaniowym w Polsce (przede wszystkim tym uznanym za mniejszość w prawie polskim). |
Pełny opis: |
Zajęcia składają się z dwóch części. Pierwsza jest poświęcona wprowadzeniu w problematykę mniejszościową (teoria i kontekst historyczno-społeczno-kulturowy). Druga zaś przybliża wybrane grupy mniejszościowe zamieszkujące w Polsce (przede wszystkim grupy oficjalnie uznane za mniejszość w prawie polskim). W charakterystyce społecznej, religijnej, językowej, kulturowej poszczególnych mniejszości zaakcentowana jest perspektywa historyczna oraz sytuacja współczesna. Zagadnienia podejmowane w części I pt. Mniejszości w Europie i w Polsce – perspektywa teoretyczna, historyczna, społeczna i prawna: 1. Problematyka mniejszościowa w Europie i w Polsce - wprowadzenie. Wokół definicji mniejszości - rozważania teoretyczne; 2. Postrzeganie „Innego” – rozważania nt. stereotypu, uprzedzeń, dyskryminacji i ich źródeł; 3. Sytuacja mniejszości narodowych, etnicznych, wyznaniowych żyjących w Polsce (w okresach: do 1939 roku, 1945 - 1989 i po 1989 r.) a kontekst europejski. Status prawny mniejszości w Europie i w Polsce – informacje podstawowe. Zagadnienia podejmowane w części II pt. Grupy mniejszościowe zamieszkujące w Polsce – charakterystyka: historyczna, społeczna, religijna, językowa, kulturowa: 1. Niemcy w Polsce – „instytucjonalizacja etniczności”; 2. Ślązacy - mniejszość postulowana; 3. Białorusini czy „tutejsi” – problemy z tożsamością narodową? 4. Ukraińcy – przesiedleńcy i miejscowi; ukraińskie Podlasie; 5. Kim są Łemkowie? 6. Litwini i Słowacy – tzw. mniejszości przygraniczne; 7. Cyganie/Romowie– przykład mniejszości nieterytorialnej; 8. Żydzi w Polsce – przeszłość i teraźniejszość – krótki zarys problematyki; 9. Tatarzy i/lub Karaimi - najmniejsze z mniejszości. |
Literatura: |
Wybrana literatura: Chlewiński Z., Stereotypy: Struktura, funkcje, geneza. Analiza interdyscyplinarna, [w:] Stereotypy i uprzedzenia, red. Z. Chlewiński, I. Kurcz, „Kolokwia Psychologiczne” 1992, nr 1, s. 7-28. Dołowy-Rybińska N., Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa 2011. Fenton S., Etniczność, Warszawa 2007. Jackson Preece J., Prawa mniejszości, Warszawa 2005. Janusz G., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin 2011. Łodziński S., Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2005, rozdz. 3, 4, s. 88-174. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej: wybrane elementy polityki państwa, red. S.Durda, B.Nitschke, Kraków 2010. Svensson B., Kulturowe granice obywatelstwa, [w:] Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym, red. E. H. Oleksy, Warszawa 2008, s. 197-207. Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2000, rozdz. 21, s. 370-388. Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008. Cz. II Bartosz A., Nie bój się Cygana, Sejny 1994. Barwiński M., Geograficznopolityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź 2013. Ciągwa J., Słowacka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1920-1996, [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, Kurcz Z. (red.), Wrocław 1997. Fuks M., Żydzi w Polsce. Dawniej i dziś, Poznań 2000. Gerlich M.G., „My prawdziwi Górnoślązacy...” Studium etnologiczne. Warszawa 2010. Gebert K., Kobus-Olej A., Kobus K., Polski Alef-bet. Żydzi w Polsce i ich odrodzony świat, Warszawa 2009. Godlewska-Goska M., Kopańska J., Życie w dwóch światach: tożsamość współczesnych Romów, Warszawa 2011. Halik T., Nowicka E., Wietnamczycy w Polsce – integracja czy izolacja? Warszawa 2002 Kempny J., Pogranicze pośrodku – śląska społeczność lokalna, [w:] Oblicza lokalności. Tradycja i współczesność, red. J. Kurczewska, Warszawa 2003, s. 526-550. Kryczyński S., Tatarzy polscy. Próba monografii historyczno-etnograficznej, Gdańsk 2000. Mirga A., Mróz L., Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Warszawa 1994. Mironowicz E., Tokć S., Radzik R., Zmiana struktury narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w XX wieku, Białystok 2005. Misiak W., Reizner A. (red.), Pogranicze polsko-litewskie: Aktywizacja współpracy, Warszawa 2002. Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., Trudne dziedzictwo. Tradycje dawnych i obecnych mieszkańców Dolnego Śląska, Wrocław 2006. Nikitorowicz A., Ukraińcy Podlasia. Dylematy tożsamościowe, Kraków 2014, s. 105-274. Pecuch M., Tożsamość kulturowa Łemków w zachodniej Polsce i na Ukrainie: studium porównawcze, Gorzów Wielkopolski 2009. Pełczyński G., Karaimi polscy, Poznań 2004. Sakson A. (red.), Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy, Warmiacy: między polskością a niemieckością, Poznań 2008. Sekuła E.A., Jałowiecki B., Majewski P., Żelazny W., Być narodem. Ślązacy o Śląsku, Warszawa 2012. Siegień-Matyjewicz A., Poczucie tożsamości narodowej młodzieży pochodzenia białoruskiego, Warszawa-Olsztyn 2007. Tarka K., Litwini w Polsce 1944-1997, Opole 1998. Trzeszczyńska P., Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni, Kraków 2013. Zybura M., Niemcy w Polsce, Wrocław 2001. |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu zajęć student: - ma wiedzę na temat problematyki etnicznej, a w szczególności mniejszościowej (od strony teoretycznej i społeczno-politycznej); - ma wiedzę na temat konkretnych mniejszości narodowych, etnicznych, wyznaniowych w Polsce (w perspektywie historycznej i współczesnej); - potrafi wskazać czynniki wpływające na powstawanie zjawiska mniejszościowego i potrafi je zanalizować; - potrafi dostrzec postawy kierowane myśleniem stereotypowym oraz wie i rozumie czym jest uprzedzenie; umie rozpoznać problemy społeczne takie jak dyskryminacja; - potrafi scharakteryzować konkretne mniejszości narodowe, etniczne, wyznaniowe w Polsce, biorąc pod uwagę ich specyfikę społeczno-kulturową; - rozumie miejsce i rolę przedstawicieli mniejszości narodowych, etnicznych i wyznaniowych w społeczeństwie polskim; - jest uwrażliwiony na problematykę mniejszościową (w rozumieniu teoretycznym i praktycznym) i poddaje ją refleksji. |
Metody i kryteria oceniania: |
Na ocenę składa się: obecność i aktywności związane z zajęciami [50% oceny końcowej] oraz egzamin pisemny – test [50% oceny końcowej] |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (zakończony)
Okres: | 2024-10-01 - 2025-01-26 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ WYK
PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Katarzyna Waszczyńska | |
Prowadzący grup: | Katarzyna Waszczyńska | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Egzamin |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii.