Bestie. Potwory w tekstach literackich od Beowulfa do opowiadań Andrzeja Sapkowskiego

ogólnouniwersyteckie

Znajomość języka angielskiego na poziomie B2+ (niektóre teksty są dostępne jedynie w języku angielskim). Zainteresowanie literaturą fantstyczną.

Celem Konwersatorium jest pokazanie literackiej figury potwora (chtoniczne bestie, ogry, wampiry, obcy przyjmujący postać sobowtórów ludzi, strzygi, mutanci, itd.) i rozmaitych ról, jakie tradycja potworności narzuca w kulturze współczesnej. Figura potwora służyć będzie rozważaniom nad transgresyjną naturą stworzeń „pomiędzy” człowiekiem a zwierzęciem, cywilizacją a przyrodą, świadomością i nieświadomością, Ziemią a innymi planetami, życiem a śmiercią. Choć część omawianych na Konwersatorium tekstów literackich powstała w epokach dawnych (średniowieczny epos, powieść gotycka i końca XIX wieku), to zajmiemy się przede wszystkim współczesnym odczytaniem dawnych tekstów – spojrzymy np. na Beowulfa przez pryzmat eseju autorstwa J.R.R. Tolkiena, a na Draculę w kontekście opowiadań Angeli Carter.

Celem Konwersatorium jest pokazanie literackiej figury potwora (chtoniczne bestie, ogry, wampiry, obcy przyjmujący postać sobowtórów ludzi, strzygi, mutanci, itd.) i rozmaitych ról jakie tradycja potworności spełnia w kulturze współczesnej. Figura potwora służyć będzie rozważaniom nad transgresyjną naturą stworzeń „pomiędzy” człowiekiem a zwierzęciem, cywilizacją a przyrodą, świadomością i nieświadomością, Ziemią a innymi planetami, życiem a śmiercią.

W ostatnich dekadach kilku słynnych badaczy (David Punter, Rosemary Jackson) zaczęło pisać teksty historycznoliterackie wywodzące dużą część współczesnej fantastyki oraz kierunek „Modern American Gothic” z klasycznej angielskiej powieści gotyckiej. Punter śledzi ewolucję motywów gotyckich w kolejnych dwóch stuleciach: przez dzieła Mary Shelley i Brama Stokera po opowieści z przełomu XIX i XX wieku oraz współczesne thrillery literackie i filmowe. Choć więc część omawianych na Konwersatorium tekstów literackich powstała w epokach dawnych (średniowieczny epos, powieść gotycka i końca XIX wieku), to kierując się teoriami tego krytyka zajmiemy się przede wszystkim współczesnym odczytaniem dawnych tekstów – spojrzymy np. na Beowulfa przez pryzmat eseju autorstwa J.R.R. Tolkiena, a na Draculę w kontekście opowiadań Angeli Carter.

Podążając za rozumowaniem Rosemary Jackson, która w „Fantasy. The Literature of Subversion” dodaje do dyskusji o tradycji gotyckiej spostrzeżenia odnośnie psychoanalitycznego uwarunkowania fantastyki, użyjemy podczas zajęć odniesień do teorii Zygmunta Freuda i Josepha Campbella. Zdefiniowane przez Freuda w eseju „Niesamowite” żądze i lęki powracają m.in. w opowieściach o potworach, zarówno w odległych epokach, jak i dziś. Walka z potworami i wyprawa bohatera to motywy analizowane w Bohaterze o tysiącu twarzy Campbella w kontekście teorii archetypów.

Beowulf, Prószyński i s-ka, 2014.

Campbell, Joseph, Bohater o tysiącu twarzach, zysk i s-ka, 1997.

Carter Angela, Wieczory cyrkowe, Czytelnik 1993

Carter Angela, Czarna Wenus Czytelnik 2000

Dick, Philip K. Opowiadania zebrane. Prószyński i S-ka 1998.

Finney, Brian H. „Tall Tales and Brief Lives: Angela Carter's "Nights at the Circus", The Journal of Narrative Technique , Spring, 1998, Vol. 28, No. 2 (Spring, 1998), pp. 161-185

Freud, Sigmund, Niesamowite, w: Pisma psychologiczne, Wydawnictwo Kr 221

Gardner, John Grendel, Zysk i s-ka, 1987.

Rosemary Jackson „Introduction” to Fantasy: The Literature of Subversion, Methuen 1981

Livingston, Michael i John William Sutton „Reinventing the Hero: Gardner's "Grendel" and the Shifting Face of "Beowulf" in Popular Culture”, Studies in Popular Culture , October 2006, Vol. 29, No. 1 (October 2006), pp. 1-16

Martin, George R.R. „Piaseczniki”, Zysk i s-ka, 1981

Polidori, John. The Vampyre, Gothic Stories of Horror and Romance , 2010

Punter, David, The Literature of Terror, Longman, 1996

Rick Riordan Znak Ateny i Złodziej pioruna, Galeria Książki 2012

Sapkowski, Andrzej. Miecz przeznaczenia, SuperNOWA, 1992.

Sapkowski, Andrzej. „Piróg albo nie ma złota w Szarych Górach”, Nowa Fantastyka 5(28) 1993.

Sceats, Sarah, „Oral Sex: Vampiric Transgression and the Writing of Angela Carter” Tulsa Studies in Women's Literature , Spring, 2001, Vol. 20, No. 1 (Spring, 2001), pp. 107-121

Shelley, Mary. Frankenstein. Wydawnictwo Poznańskie 1989.

Stoker, Bram. Dracula. Alfa 1993

Tolkien, J. R. R. Potwory i krytycy. Zysk i S-ka, 2000

W zakresie wiedzy student/-ka zna i rozumie:

• podstawową terminologię nauk humanistycznych i przyrodniczych i rozumie ich rolę kulturze (K_W01)

• różne teorie przyrodoznawcze oraz sposób ich funkcjonowania w przestrzeni społecznej i kulturowej (K_W04)

• i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych (K_W05)

W zakresie umiejętności student/ka potrafi:

• dokonywać analizy tekstów naukowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych (K_U01)

• rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności (K_U05)

• skontekstualizować dzieło kultury w odniesieniu do czasu jego powstania i momentu lektury ( K_U03)

• posługiwać się wybranym językiem obcym na poziomie B2 (K_U10)

W zakresie kompetencji społecznych student/ka jest gotów/a do:

• poznawania nowych metod badawczych (K_K03)

• samodzielnego wyznaczania zadań, odpowiedzialny i przedsiębiorczy (K_K05)

Ocena końcowa będzie wypadkową następujących ocen cząstkowych:

20% regularne czytanie tekstów na zajęcia

30% aktywność w czasie zajęć

50% kolokwium

Dopuszczalna liczba nieobecności – 3 w semestrze