Od autonomii do użytku. Estetyczne badania nad sztuką

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

Orientacja w zakresie nowożytnej i współczesnej filozofii i estetyki. Zainteresowanie teorią XX- wiecznych awangard, problematyką krytycznego potencjału sztuki i afektywnej sprawczości twórczych działań w epoce post-artystycznej.

Analizując teksty filozofów i krytyków sztuki (tj. I. Kant, F. Schiller, T. W. Adorno, P. Bürger, C. Greenberg,, H. Broch, C. Bishop, N. Bouriand, J. Rancierre, S. Wright,..) poddawać będziemy rewizji tradycyjne wykładnie kategorii estetycznych z perspektywy przywracania sztuce potencjału krytycznego i eksploracji granic jej społeczno-politycznej sprawczości. Śledzić będziemy przesłanki zarówno autonomii jak i społecznej instrumentacji twórczości oraz demaskować jej współczesne przechwycenia przez mechanizmy kapitalizmu. Analizować będziemy racje przemawiające za koniecznością autonomizacji sztuki od osiągniętej postaci życia politycznego w imię antycypacji jego nowych konfiguracji. Poddawać będziemy analizie różne oblicza zaangażowania sztuki, dyskusję toczącą się wokół „sztuki krytycznej”, relacyjnej, partycypacyjnej i post-artystyczne działania podejmowane wobec problemów lokalnych i globalnego zagrożenia.

Namysł nad kształtowaniem się pola estetyczności i rozumienia sztuki w nowożytnej filozofii będzie przygotowaniem badania ich rekonfiguracji w czasach klasycznej awangardy, neowangardy i post-artystycznej współczesności.

Tematy spotkań seminaryjnych zostaną wybrane (z propozycji wymienionych poniżej ) na pierwszych zajęciach po dyskusji z uczestnikami zajęć i w zależności od profilu ich zainteresowań. Każdy z tematów jest przewidziany na dany na co najmniej jedno trzygodzinne spotkanie.

Propozycje tematów:

Piękno i estetyzm – krytycznie; namysł nad kiczem (Broch, Kundera, Adorno).

U podstaw autonomii estetycznej w filozofii nowożytnej (od Kanta do Schillera).

Twórczość jako kategoria estetyczna i jej przechwytywanie nie przez współczesny kapitalizm.

Eksperymentalne poszukiwania piękna, a służebna rola artystów wobec społeczeństwa

w programach Arts anad Crafts, Bauhausu i w polskiej awangardzie międzywojennej.

Programy architektoniczno-urbanistyczne modernizm, a architektonizacja życia.

Awangardowa krytyka instytucji sztuki w społeczeństwie mieszczańskim oraz dialektyczność autonomii sztuki- Peter Bürger.

Estetyka oporu Theodora W. Adorna.

Sztuka partycypacyjna wg. Claire Bishop.

Projekt estetyki jako polityki Rancierre’a , a sztuka krytyczna w Polsce.

Nowe oblicze autonomii; afektywny potencjał politycznego oddziaływania sztuki.

Sztuka w epoce post-artystycznej – s. Wright i jego „Leksyko sztuki użytkowania”

Fragmenty następujących prac:

P. Bürger, „Teoria awangardy”, Kraków, 2006; F. Schiller, „Listy o estetycznym wychowaniu człowieka”, „Aletheia”, Warszawa, 2011; I. Kant, „Krytyka władzy sądzenia”, PWN, Warszawa, 1986; J. Rancierre, „Estetyka jako polityka”, Warszawa, „Krytyka polityczna”, Warszawa, 2007, tegoż: „Na brzegach politycznego”, Korporacja Ha!art, Kraków, 2008; tegoż: „Dzielenie postrzegalnego”, Korporacja Ha!art, Kraków, 2007; A. Żmijewski, „Stosowane sztuki społeczne”; H. Broch, „Kilka uwag o kiczu i inne eseje”, „Czytelnik”, Warszawa, 1998; C. Greenberg, „Obrona modernizmu”. Wybór esejów, „Universitas”, Kraków, 2006; M. Kundera, „Nieznośna lekkość bytu”, Warszawa, 1996; Th. W. Adorno, „Teoria estetyczna”, Warszawa.1994; tegoż: „Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia”, Kraków. 1999; P. Bourdieu „Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia”, Warszawa 2006; ; N. Bourriaud, „Estetyka relacyjna”, Kraków 1998; C. Bishop, ”Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni”, Warszawa 2015; H. Foster, „Post-krytyczność”, [w:] „Teksty Drugie”, nr 6, 2015; B. Latour, „Why Has Critique Run out of Steam? From Matters of Fact to Matters of Concern”, T. Pękala, „Awangarda i ariergarda. Filozofia sztuki nowoczesnej”, Lublin, 2000; J . P. Hudzik „U podstaw estetyki. Główne problemy kantowskiej estetyki w świetle filozofii i kultury”, Lublin 1996; J. Kornhauser, „Awangarda. Strajki, zakłócenia, deformacje”, Wyd. UJ, Kraków 2017, S.Wright ,” W stronę leksykonu użytkowania”, „Bęc Zmiana”, 2014.

Zakres literatury seminaryjnej zostanie dookreślony na po konsultacji z uczestnikami zajęć.

Nabyta wiedza:

Student(ka) zna filozoficzno-kulturowe przesłanki kształtowania się autonomii estetycznej wpisanej w tradycyjne pojmowanie sztuki oraz awangardowego przywracanie związków sztuki z realnym życiem. Potrafi zanalizować kategorię piękna, przeprowadzić krytyczną analizę estetyzmu i kiczu. Zyskuje wiedzę na temat awangardowych poszukiwań społecznie użytecznego piękna w nowoczesności i architektonizacji życia. Ma świadomość, że współcześnie działania twórcze mogą wykraczać poza pole artystyczne przyczyniając się do wzbogacenia zbiorowego imaginarium na temat możliwych konfiguracji życia politycznego i zmian w polu zmysłowości.

Nabyte umiejętności: Student(ka) potrafi wskazać na awangardowe źródła przyjmowanej przez współczesnych artystów postawy zaangażowania w sprawy społeczne i artykulacji niezgody na zastaną rzeczywistość.

Nabyte kompetencje społeczne:

Student(ka) po zajęciach potrafi usytuować działania współczesnych artystów w szerszym kontekście kulturowym. Zdobywa kompetencje sprzyjające społecznemu aktywizmowi. Rozpoznaje także użytkowa wartość post-artystycznych, twórczych ingerencji w przestrzeń społeczną.

Dodatkowe efekty kształcenia dla doktorantów:

Nabyta wiedza:

Student/ka gruntownie zna formułowane na polu filozofii nowożytnej i krytyki sztuki racje przemawiające za emancypacją sztuki od życia. Potrafi podać racje wskazujące na konieczność przenikania się tych sfer, przemawiające na rzecz estetyki zaangażowania i oporu, waloryzującej akty twórczej niezgody na zastaną rzeczywistość. Ma wiedzę na temat toczącej się obecnie dyskusji na temat sztuki relacyjnej i krytycznej, estetyki jako polityki, afektywnego potencjału sztuki i sprawczości artystycznych ingerencji w pole społeczne.

Nabyte umiejętności: Sprawnie aplikuje współczesne teorie estetyczne do namysłu nad (krytycznym, afektywnym, wywrotowym) potencjałem sztuki i twórczymi ingerencjami w pole społeczne, dysponuje rozeznaniem różnych form ich sprawczości.

Nabyte kompetencje społeczne: Student/ ka potrafi zastosować zdobytą wiedzę do krytycznej analizy stosowanych przez współczesnych strategii nastawionych na generowanie społecznych zmian, rozwiązywanie aktualnych problemów bądź poszukiwanie nowych konfiguracji życia.

Warunkiem zaliczenia będzie opracowanie i prezentacja co najmniej jednego z zaproponowanych tematów seminaryjnych (referat na ocenę) oraz aktywna obecność na zajęciach (tzn. przygotowywanie się wspólnej pracy seminaryjnej poprzez czytanie lektur oraz branie aktywnego udziału w dyskusjach).

Dodatkowe kryteria oceniania dla doktorantów:

Oprócz spełnienia wymagań stawianych studentom I i II stopnia napisanie pracy zaliczeniowej na temat kwestii dyskutowanych na seminarium.

Dopuszczalna liczba nieobecności nieusprawiedliwionych: 1 i podlegających usprawiedliwieniu: 1 w semestrze (usprawiedliwienie = zwolnienie lekarskie). Przy > 2 nieobecnościach konieczność zaliczenia przynajmniej jednego z tematów opuszczonych zajęć lub napisania pracy zaliczeniowej.