Etyka globalna i środowiskowa

ogólnouniwersyteckie

Celem zajęć jest zapoznanie studentów/studentek ze współczesnymi perspektywami, stanowiskami, problemami i dyskusjami w obszarze etyki globalnej i środowiskowej, pogłębianie wiedzy dotyczącej sprawiedliwości globalnej i środowiskowej, rozwijanie umiejętności analizy etycznej oraz kompetencji pozwalających na udział w debacie dotyczącej tych kwestii.

Celem zajęć jest a) zapoznanie studentów/studentek ze współczesnymi perspektywami teoretycznymi i stanowiskami aksjologicznymi i normatywnymi z zakresu etyki globalnej i środowiskowej, b) zaznajomienie studentów/studentek z kluczowymi problemami i dyskusjami w tym obszarze, w szczególności wyzwaniami dotyczącymi różnych aspektów zdrowia globalnego oraz sprawiedliwości globalnej i środowiskowej w kontekście kryzysu klimatycznego, c) pogłębianie wiedzy dotyczącej podatności na skrzywdzenie i wykorzystanie („vulnerability”) w kontekście niesprawiedliwości globalnych i środowiskowych („injustices”), d) rozwijanie umiejętności analizy etycznej i) polityk i projektów zdrowotnych i środowiskowych, ii) konfliktów społeczno-środowiskowych, w tym w krajach Globalnego Południa, iii) międzynarodowych projektów badawczych z udziałem jednostek i grup podatnych na skrzywdzenie i wykorzystanie oraz we współpracy z krajami o niskich i średnich dochodach, e) budowanie kompetencji komunikacyjnych pozwalających na udział w debacie dotyczącej problemów z zakresu bioetyki globalnej i środowiskowej.

Metody dydaktyczne: analiza tekstów, dyskusja, analiza przypadków, praca w grupach, „role play”. Część zajęć ma charakter warsztatowy (symulacja pracy komisji ds. etyki badań naukowych o charakterze międzynarodowym).

Zagadnienia:

I. Współczesne perspektywy teoretyczne:

- rozwój bioetyki środowiskowej i globalnej oraz zależność pomiędzy nimi,

- główne koncepcje filozoficzne dotyczące relacji między człowiekiem a środowiskiem naturalnym,

- pojęcia antropocenu, ekosystemu, kryzysu klimatycznego, środowiskowego, planetarnego.

- kategorie zdrowia globalnego, zdrowia środowiskowego, sprawiedliwości zdrowotnej, sprawiedliwości środowiskowej,

- społeczne i środowiskowe determinanty zdrowia.

II. Globalne wyzwania bioetyczne współczesności:

- epidemie i pandemie,

- ubóstwo,

- dostęp do ochrony zdrowia,

- nierówności,

- sprawiedliwa dystrybucja zasobów w skali globalnej,

- bezpieczeństwo żywnościowe,

- migracje,

- zmiany demograficzne.

III. Prawa człowieka a bioetyka globalna i środowiskowa

- prawa człowieka jako fundament bioetyki globalnej i globalnej polityki zdrowotnej,

- globalne zdrowie publiczne a rola instytucji międzynarodowych.

- podstawowe zasady, inicjatywy i programy współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony i promocji zdrowia publicznego i zdrowia globalnego.

- prawa człowieka a kryzys środowiskowy i klimatyczny.

IV Zrównoważony rozwój i równowaga środowiskowa

- Filozoficzne i aksjologiczne podstawy koncepcji zrównoważonego rozwoju a założenia etyki środowiskowej i etyki posthumanistycznej.

- Zdrowie a Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ i koncepcja zrównoważonej polityki zdrowotnej na poziomie globalnym i lokalnym

V Projekty i programy:

- zasady projektowania i realizowania projektów badawczych i społecznych z udziałem jednostek lub społeczności szczególnie narażonych na zranienie (vulnerability), w szczególności pochodzących z krajów o niskich i średnich dochodach.

- analiza wybranych programów i działań na rzecz zdrowia, edukacji zdrowotnej, sprawiedliwości zdrowotnej oraz sprawiedliwości środowiskowej realizowanych w takich społecznościach.

Benton-Short, L. (2023). Sustainability and Sustainable Development. An Introduction. Rowman&Littlefeld.

Bioethical Insights into Values and Policy: Climate Change and Health. (2016). C.C. MacPherson. (red.). Springer.

Coolsaet, B. (2021). Environmental Justice: Key Issues. Routledge.

Global Health. Ethical Challeges. Second Edition. (2021). S. Benatar, G. Brock. (red.). Cambridge University Press.

Have, H. ten. (2016). Global Bioethics: An Introduction. Routledge.

Human Rights in Global Health: Rights-Based Governance for a Globalizing World. (2018). M.B. Meier, L.O. Gostin, M. Robinson (red.). Oxford University Press.

Johnson, B.L., Lichtveld, M.Y. (2022). Environmental Policy and Public Health. T. 1-2. Taylor&Francis.

Rolston III, H. (2012). A New Environmental Ethics: The Next Millennium for Life on Earth.

Routledge.

Williston, B. (2023). The Ethics of Climate Change: An Introduction. Routledge.

Teksty, materiały i casusy dostarczone przez prowadzącą. Liczba stron do przeczytania nie przekroczy 30 tygodniowo.

Wiedza:

Po ukończeniu kursu student/studentka w pogłębionym stopniu zna i rozumie:

- specyfikę teoretyczną i przedmiotową współczesnej bioetyki globalnej i środowiskowej,

- pojęcia i kategorie stosowane we współczesnej etyce globalnej i środowiskowej,

- podstawowe stanowiska aksjologiczne i normatywne we współczesnej etyce globalnej i środowiskowej,

- kluczowe problemy z zakresu zdrowia globalnego oraz sprawiedliwości globalnej i środowiskowej w kontekście kryzysu klimatycznego,

- zagadnienie podatności na skrzywdzenie i wykorzystanie („vulnerability”) w kontekście niesprawiedliwości globalnych i środowiskowych

- znaczenie praw człowieka dla współczesnej etyki globalnej i środowiskowej

- wartości i zasady zrównoważonego rozwoju, zasady projektowania zrównoważonych polityk i projektów zdrowotnych i środowiskowych, w tym programów adresowanych do grup i społeczności podatnych na skrzywdzenie i wykorzystanie,

- zasady prowadzenia badań naukowych z udziałem grup i społeczności podatnych na skrzywdzenie i wykorzystanie („vulnerable”) oraz we współpracy z krajami o niskich i średnich dochodach.

Nabyte umiejętności:

Po zaliczeniu przedmiotu student/studentka potrafi:

‒ krytycznie analizować teksty z zakresu tematyki zajęć oraz poglądy i argumenty innych autorów, w tym uczestników zajęć,

‒ prawidłowo identyfikować, interpretować i analizować problemy etyczne w obszarze zdrowia globalnego i konfliktów społeczno-środowiskowych,

‒ merytorycznie i poprawnie argumentować, dobierać i konstruować zaawansowane argumenty normatywne i faktyczne, formułować odpowiedzi na krytykę,

‒ przeprowadzić analizę etyczną polityki lub projektu zdrowotnego i środowiskowego, w tym adresowanego do grup i społeczności podatnych na skrzywdzenie i wykorzystanie („vulnerable”),

‒ przeprowadzić analizę konfliktu społeczno-środowiskowego, w tym w krajach Globalnego Południa, z perspektywy sprawiedliwości środowiskowej,

‒ przeprowadzić analizę międzynarodowego projektu badawczych z udziałem jednostek i grup podatnych na skrzywdzenie i wykorzystanie oraz we współpracy z krajami o niskich i średnich dochodach,

‒ przygotować wystąpienie ustne (referat) z zakresu etyki globalnej i środowiskowej,

‒ uczestniczyć w debacie dotyczącej problemów z zakresu etyki globalnej i środowiskowej.

Nabyte kompetencje społeczne:

Po zaliczeniu przedmiotu student/studentka jest gotów/gotowa do:

- krytycznego oceniania pozyskiwanych informacji i odbieranych treści,

- dostrzegania znaczenia etyki i bioetyki dla zdrowia globalnego oraz innych wyzwań globalnych związanych z kryzysem środowiskowym i klimatycznym,

- angażowania się w opracowywanie zrównoważonych polityk lub projektów na rzecz zdrowia, edukacji zdrowotnej, sprawiedliwości zdrowotnej oraz sprawiedliwości środowiskowej

- włączania się w debatę dotyczącą globalnego zdrowia publicznego, konfliktów społeczno-środowiskowych i zrównoważonego rozwoju,

- współpracy w zespole, w różnych rolach, w tym kierowniczych.

Aktywność – 20%

Referat – 20%

Pisemna ocena projektu badań naukowych z udziałem jednostek lub społeczności szczególnie podatnych na skrzywdzenie i wykorzystanie (vulnerable) lub z krajów o niskich i średnich dochodach realizującego cele zrównoważonego rozwoju – 15%

Pisemny projekt/ocena projektu działania na rzecz ochrony lub promocji zdrowia albo edukacji zdrowotnej realizującego cele zrównoważonego rozwoju – 15%

Egzamin ustny 30%

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze