Estetyka

monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Celem zajęć jest wprowadzenie w podstawowe pojęcia, kierunki, metody i zagadnienia estetyki filozoficznej jako jednej z ważnych dziedzin filozofii. Wprawdzie estetyka jako systematyczna refleksja filozoficzna jest stosunkowo młoda, niemniej szeroko pojęta refleksja estetyczna towarzyszy filozofii od samych, presokratejskich początków. Z tej racji zagadnienia kluczowe dla współczesnej problematyki estetycznej oraz współczesnej kultury, zostaną opatrzone również historycznym tłem. W ten sposób zaprezentowane zostaną także etapy usamodzielniania się estetyki w obrębie najważniejszych filozoficznych paradygmatów. W trakcie zajęć zostanie podjęta problematyka sztuki, twórczości artystycznej, relacji między zmysłowością a uczuciowością, doświadczenia estetycznego, oraz omówione zostaną klasyczne pojęcia estetyczne, jak naśladowanie, reprezentacja, piękno, forma, tragizm czy wzniosłość, które ujęte zostaną w kontekście współczesności.

Celem zajęć jest wprowadzenie studentki/studentów w podstawowe pojęcia, kierunki, metody i zagadnienia estetyki filozoficznej jako jednej z ważnych dziedzin filozofii, która dodatkowo odznacza się tym, że współcześnie coraz częściej wykracza poza tradycyjne ramy dyscypliny. W rezultacie, z jednej strony poszerzeniu ulega zestaw zagadnień – estetyka nie ogranicza się do kwestii piękna, sztuki, twórczości, dzięki czemu jest zdolna zaoferować filozoficzną perspektywę obejmującą rozmaite problemy współczesnej kultury (m.in. codzienność, kamp, kulturę popularną, media, politykę, środowisko naturalne, wirtualną rzeczywistość), wykorzystując, ale także i przede wszystkim uzupełniając ustalenia innych dyscyplin zajmujących się kulturą. Z drugiej zaś – właśnie z racji tego wykraczania – estetyka funkcjonuje współcześnie nie tylko w obszarze refleksji akademickiej, ale jest w stanie odegrać istotną rolę jako narzędzie diagnozowania problemów społecznych i politycznych oraz wskazywania ich możliwych rozwiązań. Należy przy tym pamiętać, że wiele z tych problemów ma bardzo długą tradycję, bez znajomości której trudno je zrozumieć. I choć estetyka filozoficzna zrodziła się dopiero trzy stulecia temu, to filozofia zachodnia obejmowała refleksję estetyczną od samych swoich narodzin. Z tego powodu wykład będzie nie tylko prezentował współczesne zagadnienia, ale także oferował ich historyczne tło. Ponadto, ukazany zostanie proces usamodzielniania się estetyki w obrębie filozofii, proces prowadzący do tego, że współcześnie estetyka jest szczególnym, interdyscyplinarnym sposobem uprawiania filozofii.

Wykład będzie w całości skoncentrowany na tradycji Zachodu, od czasów starożytnych po współczesność, a jego układ będzie łączył porządek problemowy z historycznym.

Na kolejnych spotkaniach zostaną podjęte m.in. następujące kwestie:

- czym jest doświadczenie estetyczne?

- na czym polega zajęcie postawy estetycznej?

- jakie są podstawowe kategorie estetyczne?

- czym jest system sztuk pięknych i jaka jest jego historia?

- czy sztuka jest instytucją? jaki jest związek sztuki z innymi instytucjami życia społecznego?

- czy dzieło sztuki można zdefiniować? jakie są klasyczne i współczesne filozoficzne definicje sztuki?

- jak rozumieć kanon artystyczny (kulturowy)? kto tworzy taki kanon?

- czym jest smak artystyczny? czym jest “zły gust”? czy zły gust może być “dobry” (kicz i kamp)?

- jaką historię ma sztuka?

- czy sztuka to domena Ducha Absolutnego?

- czym jest historyczność doświadczenia estetycznego?

- co estetyka ma do powiedzenia na temat codzienności, kultury popularnej, codzienności?

- czy sztuka może zmieniać życie społeczne? na czym polegał projekt europejskiej awangardy?

- jak estetyka łączy się z polityką?

- czy sztuka jest językiem?

- jak można rozumieć prawdę sztuki?

- jaka jest różnica między złudzeniem a fikcją?

Dziemidok B., Główne kontrowersje estetyki współczesnej

Estetyki filozoficzne XX w., red. K. Wilkoszewska

Morawski S., Główne nurty estetyki XX w.

Pölner G.. Estetyka filozoficzna

Tatarkiewicz W., Historia estetyki

The Oxford Handbook of Aesthetics

The Routledge Companion to Aesthetics

Nabyta wiedza:

- znajomość metod badawczych i strategii argumentacyjnych używanych w estetyce filozoficznej

- znajomość podstawowej terminologii filozoficznej w języku polskim charakterystycznej dla estetyki filozoficznej

- znajomość szczegółowych zagadnień (rzeczowych i metodologicznych) oraz najważniejszych klasycznych oraz najnowszych osiągnięć w ramach estetyki filozoficznej

Nabyte umiejętności:

- interpretowania tekstu filozoficznego, komentowania i konfrontowania tez pochodzących z różnych tekstów

- analizowania argumentów filozoficznych, identyfikowania składających się na nie tez i założeń, ustalania zależności logicznych i argumentacyjnych między tezami

Nabyte kompetencje społeczne:

- identyfikowanie posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności

- rozpoznawanie braków w stanie swojej wiedzy i umiejętnościach i poszukiwanie możliwości usunięcia tych braków

końcowy sprawdzian pisemny

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze